گیاهان دارویی

از برگ اسفرزه جهت التیام زخم ها استفاده می شده است همچنین از دانه آن جهت درمان یبوست مزمن و ناراحتی های کلیه استفاده می شود از لعاب لانه این گیاه در صنعت در تهیه آهار پارچه استفاده می شود

●اسفرزه Plantago psyllium خانواده ( تیره ) Plantaginaceae

گیاهی است یک‌ساله علفی که به ارتفاع ۲۰ الی ۳۵ سانتی‌متر می رسد. دارای برگ‌های باریک دراز و نوک تیز و گل‌های آن از کناره برگ‌ها ظاهر می‌شوند.

●ترکیبات شیمیایی :

دارای لعاب فراوان می‌باشند که در صورت قرارگرفتن دانه آن درون آب، پوسته خارجی آن متورم می‌شود. همچنین در خود گیاه ماده‌ای به نام آکوبین در ساقه و برگ‌ها وجود دارد. دارای ترکیبات پلی‌فنولیک می‌باشد که در صورت استفاده مدام در کاهش کلسترول خون موثر است.

●خواص درمانی :

از برگ اسفرزه جهت التیام زخم‌ها استفاده می‌شده است . همچنین از دانه آن جهت درمان یبوست مزمن و ناراحتی‌های کلیه استفاده می‌شود . از لعاب لانه این گیاه در صنعت در تهیه آهار پارچه استفاده می‌شود .

●روش کاشت :

معمولاً بذر این گیاه را در زمین‌های شنی شخم خورده در شیارهایی به عمق ۱ الی ۲ سانت و فاصله بین شیارها ۵۰ تا۶۰ سانتی‌متر کاشته می‌شود. فواصل بین بوته‌ها بعد از رشد اولیه باید حدود ۱۰ الی ۱۵ سانتی‌متر باشد. معمولاً این دانه‌ها را در بهار یا پائیز می‌کارند و بعد از کاشت غلطک ملایمی روی آن‌ها می‌زنند تا با قشر خاک در تماس باشند. آفات و بیماری خاصی روی اسفرزه مشاهده نشده است.

●برداشت محصول :

چنانچه این گیاه در پائیز کشت شود در اواسط مرداد و چنانچه در بهار کشت شود در اواخر شهریور بذر آن‌ها می‌رسد. البته باید توجه داشت که عمل برداشت قبل از رسیدن کامل گیاهان انجام شود زیرا تأخیر در برداشت باعث ریزش دانه‌ها خواهد شد. برداشت در سطوح کوچک به‌وسیله دست و در سطوح وسیع به‌وسیله ماشین‌های برداشت غلات انجام می‌شود . عملکرد آن در شرایط مطلوب، ۷۰۰ کیلوگرم در هکتار است. به‌علت ریزش اجتناب‌ناپذیر تعدادی بذر، در سال بعد تعدادی گیاه اسفرزه در زمین سبز خواهد شد. عمل برداشت هنگامی انجام می‌شود که ۱۵درصد الی ۲۵درصد بذرها رسیده باشد.

●بادرنجبویه Melissa officinalis خانواده نعنائیان Lamiaceae

بادرنجبویه گیاهی علفی است. ساقه آن به ارتفاع ۳۰ الی ۸۰ سانتی‌متر می‌رسد که دارای شاخه‌های متعدد و برگ‌های آن به رنگ تیره و دندانه دار می‌باشد. ساقه آن چهارگوش بوده که از محل اتصال برگ‌ها به ساقه اصلی گل‌های آن به رنگ‌های سفید یا گلی رنگ ظاهر می‌شود.

●ترکیبات شیمیایی :

در اندام سبز این گیاه موادی مانند اسیداولئیک، سیترال، ژرانیول و رزماری اسید وجود دارد.همچنین در برگهای بادرنجبویه تانن ها نیز وجود دارند.از دیگر ترکیبات آن می توان لیمونن و فلاونوئیدها را نام برد.

●خواص درمانی :

این گیاه دارای طبعیت گرم می‌باشد. از جمله خواص درمانی بادرنجبویه بادشکن، مقوی قلب و معده، نیرو دهنده عمومی بدن، ضد تشنج و آرام‌بخش می‌باشد. برای سردردهای یک‌طرفه و رفع استفراغ در خانم‌های باردار و ناراحتی‌های گوارشی استفاده می‌شود. به‌عنوان آرام بخش چای بادرنجبویه و چای بابونه به‌صورت (تی بگ) موجود است .

●سازگاری :

بادرنجبویه هوای گرم و آفتابی را ترجیح می‌دهد و در هوای سرد و یخبندان ریشه های این گیاه آسیب خواهند دید. چنانچه شرایط محیطی مناسب باشد، این گیاه برای مدت شش الی هشت سال در یک محل باقی می ماند .

●روش های تکثیر و پرورش :

گیاه بادرنجبویه از طریق کشت بذر یا تقسیم بوته و نشاء کاری ازدیاد می‌شود.کشت بذرها باید در پائیز تا آخر آبان انجام شود. فاصله ردیف‌ها ۶۰ سانتی‌متر و عمق کاشت ۵/۰ سانتی‌متر است. برای تولید نشاء بهتر است بذرها به مدت ۱۶ ساعت در آب خیسانده شود و پس از آن اقدام به کاشت بذرهای خیس شده کنند. پس از این‌که بوته‌های بادرنجبویه به ارتفاع حدود ۱۰ سانتی‌متر رسید آن‌ها را به زمین اصلی منتقل می‌کنند. فاصله بین بوته‌ها روی ردیف ۳۰ الی ۴۰ سانتی‌متر و فاصله بین ردیف‌ها ۶۰ سانتی‌متر است. بذر خیس خورده را به‌وسیله دستگاه ردیف کار در زمین می‌کارند. تعداد بوته در هر هکتار حدود ۴۸ هزار تا ۵۵ هزار بوته کاشته می‌شود.

تکثیر گیاه بادرنجبویه با تقسیم بوته هم میسر است که البته این عمل در شهریور ماه صورت می‌گیرد (آخر فصل رشد) که بایستی از گیاهان ۲ یا ۳ ساله انجام شود (بندرت از این روش استفاده میشود چون وقت گیر است.)

---