تبت نماد غلبه خشونت بر معنویت در سپهر سیاست

رهبر روحانی تبت قول داده است تا زمان مرگش رویکردی غیر خشونت آ میز را دنبال کند

رهبر روحانی تبت قول داده است تا زمان مرگش رویکردی غیر خشونت ‌آ‌میز را دنبال کند...

کلزانگ گوالتسن، نماینده‌ دالایی لاما رهبر معنوی تبت در اروپا به شبکه‌ آلمانی دویچه وله گفته است: وضعیت تبت هنوز تاسف آور است و می توان گفت در حالت هشدار و تهدید قرار دارد.

به گفته او، این منطقه زیر سایه تحکم ارتش و پلیس است. تبت مثل گذشته از بقیه دنیا جداست و واقعا نمی‌داند که در دنیای خارج چه می‌گذرد. تبتی‌ها احساس می‌کنند که تمام منطقه تبت زندانی بزرگ است. اکثر تبتی‌ها حق استفاده از تلفن همراه و کامپیوتر را ندارند و آنهایی هم که دوست یا خویشاوندی در خارج از کشور دارند جرات برقراری ارتباط با آنها را ندارند. در تبت نیز تبلیغاتی وجود دارد که هدف آن ایجاد جدایی و فاصله بین مردم تبت است.

باید پذیرفت که نرم خویی، معنویت گرایی و اخلاق مداری ابزاری کارآمد در تقابل با سیاست - که با منفعت گرایی و برتری طلبی و خشونت توام است - نیست. تساهل و اخلاق محوری بارها توسط خشونت طلبان به شدیدترین شکل ممکن سرکوب شده و از صفحه روزگار محو شده است؛ هر چند شعار دهیم که آنکه بر ذهن ها ماند و یادگاری از خود بجا گذاشت، اهل مدارا بود و آنکه به حضیض افکنده شد، خشونت طلب و ستیزه گر.

چه سود وقتی قرار باشد که نباشی یا عمری کوتاه داشته باشی و در این مدت به آنچه می اندیشی دست نیابی و آرمان هایت تحقق نیافته بمانند و تنها یاد و خاطره ای خوش برجا بماند.

سیاست عرصه رویاپردازی و معنویت گرایی نیست. معنویت و اخلاق، سازنده سیاستمدارانی بهتر و نیکوتر و ارزشمندتر است ولی اگر قرار باشد به بهای معنویت و سازش و جلوگیری از خونریزی و خشونت، از هویت و استقلال سیاسی و رهایی از استبداد چشم پوشی کرد، دیگر معنویت و خواست آزادی به چه کار می آید؟

دالایی لاما رهبری با سیمای معنوی و اخلاقی است. چنین رهبری راهکارهای خشونت طلبانه و سرکوب گرایانه را نه تاب می آورد و نه توصیه می کند. گفتگو، اندرز و خطابه ابزار رهبری چون دالایی لاما است. اما در مقابل او دولت چین قرار دارد که برای حفظ یکپارچگی و جلوگیری از ظهور صداهای مخالف و سازهای مخالف از هر حربه ای استفاده می کند.

چین نشان داده است که حتی توصیه های بین المللی و هشدارهای ابرقدرت ها را نیز در برابر چارچوب حاکمیتی اش به هیچ می گیرد و نیک می داند که واجد ابزارهایی کافی برای خنثی سازی سرکوب گری های داخلی است. چین قدرت اول در آسیا و یکی از قطب های اقتصادی بزرگ جهان است که انتقادهای داخلی و خارجی علیه نفی آزادی و بی عدالتی در این کشور فرجامی برای مخالفان و منتقدان نداشته است.

قدرت در نظام بین الملل زاییده معنویت نیست بلکه از اقتصاد و امکانات نظامی ریشه می گیرد. تیغ دالایی لاما و تبتی ها در برابر دارایی های حکومت برندگی ندارد. انحصار قدرت در چین و نقش این کشور در معادلات بین المللی و بازار جهانی تا اندازه ای تعیین کننده است که صدای مجامع حقوق بشری به گوش بزرگان و مدعیان آزادی و دموکراسی در دنیا نمی رسد.

استقلال تبت به هیچ رو شباهت با گرجستان و آلبانی و کوزوو و... ندارد. چین نیز سرنوشتی مجزا از شوروی بزرگ دارد. این کشور از آغاز قدم گذاشتن در راه کمونیسم راه خویش را از شوروی جدا می دید و در دهه های گذشته نیز سیاست هایی را به کار بست که دست غرب را برای مدتی طولانی کوتاه نگاه دارد.

خشونت و اقتدار حکومت چین و عدم انعطاف آن در جریان مذاکرات با تبتی ها نشان دهنده نفوذ ناپذیری سیاست های داخلی این کشور است تا جایی که دالایی لاما را مجبور به پذیرش شکست در تلاش های خود مختاری تبت کرده است. او حتی دیگر از رویکرد میانه روانه نیز نومید شده است چرا که چین در آن عرصه ای که باید به حضیض بیفتد تا صدای تبت به گوش برسد، یکه تازی می کند و مقتدر و قوی نشان می دهد.

دالایی لاما در یکی از آخرین اظهاراتش به تبتی‌های در تبعید هشدار داد که اگر آنها در طرح‌های خود محتاط و آینده‌ نگر نباشند، ممکن است در دو دهه‌ آینده شکست بخورند. درواقع آنچه او در شهر دهارمسلا هند بر زبان آورد، نگرانی از محو شدن تدریجی توسط اقتدارگرایان بود. تاکید او بر رویکرد میانه‌ روانه و جلوگیری از منش افراطی به معنی ترس از حذف شدن از سپهر سیاست است.

رهبر معنوی تبت در آخرین سخنان خود با بیان اینکه تلاش برای خودمختاری با شکست مواجه شده است، از مردم تبت خواست که پذیرای بررسی تمام گزینه‌ها در مذاکرات با پکن باشند. او گفت که اعتمادش به دولت چین کمتر و کمتر شده است؛ چرا که سرکوب‌گری در تبت افزایش یافته و نمی‌توان تظاهر کرد که همه چیز رو به راه است.

دالایی لاما اعلام کرد که دیگر نقش فعالی نخواهد داشت و قصد دارد در تصمیم گیری های بعدی نمایندگان تبت، در حد یک مشاور عمل کند. با کناره‌گیری دالایی لاما امکان تشدید مناقشه تبت وجود دارد. این برنده جایزه صلح نوبل همواره عاملی برای مهار سازمان‌های افراطی تبتی بوده است. بعد از کناره گیری او از نقش میانجی گرایانه، تبتی ها مستعد ورود به درگیری‌های خشونت‌آمیز با دولت چین هستند. و این همان خطری است که دالایی لاما از آن می هراسید و آن را به مثابه نقطه آغاز محو تدریجی و حذف شدن از نقشه سیاسی چین می دید.

روشن است که چین وقعی به خواسته های استقلال طلبانه نمی نهد و در بیرون نیز زبان دنیا را در کام فرو کرده و هرگز به جدایی تکه ای از چین تن نمی دهد.

می توان گفت باور دالایی لامایی که می گوید "صلح درونی، صلح و آرامش بیرونی را در پی می آورد" متعلق به وادی سیاست نیست. او پیوسته در کوشش بوده که راهکار صلح آمیزی برای مسئله تبت بیابد. اما ثمره تلاش های او جز همان جایزه صلح نوبل و ماندگاری معنوی نخواهد بود. این جایزه در کنار آموزه های اخلاقی و معنوی رهبر تبتی ها در برابر خشونت و اقتدارگرایی محکوم به شکست است. در درازنای زمان امکان گشایش و تاثیرپذیری از رهنمودهایی این چنین وجود دارد ولی آینده، آینده است و امروز جزو آن نیست.

نویسنده : جواد ماه‌زاده