نگرانی آمریکا دورنمای نگران کننده تشکیل کارتل گازی

تولیدکنندگان مواد شیمیایی در آمریکا, لااقل به خاطر نگرانی ساوئل بودمان, دبیر سازمان انرژی آمریکا هم که شده, باید نگران پتانسیل رو به رشد موجود برای ایجاد یک کارتل قیمت گذاری گاز طبیعی شبیه اوپک باشند

با توجه به این‌که واردات گاز از طریق خط لوله کانادا و مکزیک رو به کاهش بوده و تولید گاز در میادین کاملا توسعه‌یافته گازی در آمریکا هم کم و بیش رو به اتمام است، این کشور به طور فزآینده‌ای به واردات گاز وابسته خواهد شد.

تولیدکنندگان مواد شیمیایی در آمریکا، لااقل به خاطر نگرانی ساوئل بودمان، دبیر سازمان انرژی آمریکا هم که شده، باید نگران پتانسیل رو به رشد موجود برای ایجاد یک کارتل قیمت‌گذاری گاز طبیعی شبیه اوپک باشند.

تولیدکنندگان مواد شیمیایی در آمریکا برای خوراک واحدهای خود تقریبا به طور کامل به گاز طبیعی وابسته‌اند و افزایش قیمت گاز آمریکای شمالی در شش سال گذشته باعث کاهش سود تولیدات شیمیایی شده و تعداد زیادی از واحدهای متانول و کود شیمیایی را به تعطیلی کشانده است.

صاحبان صنایع شیمیایی آمریکا از کنگره، تقاضا کرده‌اند به بخش انرژی کشور اجازه دهد تا به اکتشاف و توسعه میادین گازی در بخش‌هایی از مناطق فراساحلی که متعلق به دولت بوده و معتقدند دارای منابع عظیم گاز است، بپردازد.

اما توسعه میادین انرژی در نواحی فلات قاره‌ای آمریکا با مخالفت‌های جدی روبه‌روست. طی ۲۵ سال گذشته کنگره با تعیین مهلت‌های مکرر همواره در مقابل اجرای عملیات توسعه و اکتشاف فراساحلی در ۸۵ درصد نواحی فلات قاره مقاومت کرده است زیرا سناتورها و نمایندگان ایالت‌های ساحلی نگران بوده‌اند که انجام عملیات توسعه و اکتشاف منابع انرژی در این سواحل زیبا و دست نخورده در نهایت منجر به تخریب این سواحل و نابودی صنعت توریسم در این مناطق شود.

اواخر دهه ۲۰۰۶ تولیدکنندگان مواد شیمیایی و یک ائتلاف بزرگ از دیگر تولیدکنندگان آمریکایی توانستند، موافقت کنگره را برای شروع عملیات در نوار باریکی از مناطق فراساحلی، که قبلا به روی آن‌ها بسته بود، جلب کنند اما همین موفقیت کوچک نیز با مبارزه سختی به دست آمد. بنابراین دورنمای آینده برای توسعه بیش‌تر منابع انرژی در مناطق فراساحلی چندان امیدوارکننده نیست.

با توجه به خارج از دسترس بودن منابع گازی مناطق فلات قاره‌ای، کاهش واردات گاز خط لوله کانادا و مکزیک و‌تقریبا تمام شدن ذخایر میدان‌های گازی تکمیل شده کشور، آمریکا به طور فزآینده‌ای به واردات گاز، مخصوصا گاز طبیعی مایع (LNG) وابسته خواهد شد.

آژانس اطلاعات انرژی (EIA) می‌گوید که بخش عمده افزایش واردات گاز آمریکا مربوط به LNG خواهد بود.

براساس پیش‌بینی انرژی سالانه EIA برای سال ۲۰۰۷ ظرفیت کل پایانه‌های واردات LNG آمریکا از ۴/۱ تریلیون فوت مکعب (۶۲/۳۹ میلیارد متر مکعب) در سال ۲۰۰۵ افزایش یافته و باید تا سال ۲۰۳۰ به ۵/۶ تریلیون فوت مکعب برسد. واردات LNG نیز از مقدار ۶/۰ تریلیون فوت مکعب در سال ۲۰۰۵ افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۵/۴ تریلیون فوت مکعب برسد.

EIA می‌گوید: «برخلاف وضعیت موجود در آمریکا و کانادا در خیلی از دیگر کشورهای دنیا هنوز منابع گازی مورد بهره‌برداری چندانی قرار نگرفته بنابراین پتانسیل کافی برای افزایش تولید LNG وجود دارد.»

دقیقا همین افزایش تولید جهانی LNG است که موجب نگرانی روزافزون کارشناسان انرژی آمریکا در مورد امکان ایجاد یک کارتل گازی شده است زیرا هرچه که حجم جابه‌جایی محموله‌های گاز در سطح بین‌المللی بیش‌تر شود، گاز کم‌تر یک کالای منطقه‌ای محسوب خواهد شد.

همایش کشورهای صادرکننده گاز (GECF) که هفته گذشته با حضور ۱۶ کشور در قطر برگزار شد، ششمین همایشی است که از زمان تشکیل غیررسمی این گروه در سال ۲۰۰۱ در تهران، برگزار شده است. با وجود اعلام جدی مسوولان کشورهای عضو GECF مبنی بر این‌که این گروه یک کارتل قیمت‌گذاری نیست اما مقامات آمریکایی باز هم نگران این موضوع هستند.

هرچند بودمان از این‌که این گروه را یک کارتل بنامد اجتناب می‌کند اما وی به هرحال از تشکیل این گروه نگران است و می‌گوید:«من فکر می‌کنم که عموما وقتی حرکتی که موجب از بین رفتن رقابت است صورت می‌گیرد، نتیجه کار هم برای کشورهای مصرف‌کننده و هم برای کشورهای تولیدکننده مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.»

بودمان هشدار می‌دهد که اگر GECF، که در آن بعضی کشورهای مخالف آمریکا مانند ایران و ونزوئلا هم حضور دارند، بخواهد برای گاز طبیعی یک کارتل قیمت‌گذاری ایجاد کند، منافع این کار برای کشورهای تولیدکننده گاز کوتاه مدت خواهد بود.

وی با اشاره به این‌که معتقد است حتی کشورهای تولیدکننده گاز هم نهایتا از اثرات تشکیل یک کارتل بر روی بازار گاز متضرر خواهند شد، می‌گوید:«من امیدوارم که آن‌ها این مساله را بررسی کنند- و تا جایی هم که خبر دارم، آن‌ها دارند روی این موضوع مطالعه می‌کنند و خیال دارند تا یک سال دیگر این موضوع را بررسی کنند- و امیدوارم که براساس مطالعاتی که انجام می‌دهند به این نتیجه برسند که آنچه من گفته‌ام حقیقت دارد.»

وقتی از بودمان سوال شد که آیا وی تشکیل این گروه را موجب کاهش رقابت در بازار گاز می‌داند، گفت:«من نمی‌دانم کار آن‌ها چیست. آن‌ها هنوز چیزی که بتوان از آن چنین مطلبی را استنباط کرد، بیان نکرده‌اند اما وقتی که می‌بینید همه تولیدکنندگان گاز در یک زمان در یک جا جمع شده‌اند، باید نگران این موضوع شد.»

کشورهای عضو GECF دارای ۷۰درصد ذخایر گازی جهان و بیش از ۴۰درصد تولیدات آن هستند. بحث‌های درستی در مخالفت با امکان تشکیل یک کارتل برای قیمت‌گذاری گاز طبیعی وجود دارد. خریدوفروش گاز عمدتا در قالب قراردادهای بلندمدت انجام می‌شود و هنوز تا حد زیادی این مبادلات در سطح منطقه‌ای انجام می‌شود.

اما هر چقدر که حجم مبادلات تجاری LNG در سطح بین قاره‌ای بیش‌تر شود احتمال تشکیل اوپک دیگری توسط صادرکنندگان گاز نیز بیش‌تر خواهد شد.

تولیدکنندگان مواد شیمیایی و سایر بخش‌های تولیدی آمریکا که به شدت به گاز به عنوان خوراک یا سوخت وابسته‌اند- مخصوصا بخش شیمیایی که از هر دو نظر به آن احتیاج دارد- ممکن است از تشکیل یک کارتل گازی بیش‌ترین آسیب را ببینند.

آنطور که EIA می‌گوید به خاطر مشکلاتی که در تامین گاز برای تعدادی از تاسیسات تبدیل گاز مایع ایجاد شده بود، تاخیر در تکمیل پروژه‌های جدید تبدیل گاز مایع و رشد سریع تقاضا در بازار جهانی LNG، انتظار می‌رود بازار LNG در آمریکا در آینده قابل پیش‌بینی نیز همچنان با دشواری‌هایی روبه‌رو باشد.

درست در چنین بازاری است که یک کارتل می‌تواند تعیین‌کننده‌ترین و زیان‌بارترین تاثیرات را داشته باشد.

مترجم: بهمن معظمی

کارشناس ارشد امور بین‌الملل شرکت ملی صنایع پتروشیمی

نوشته: جوکامالیک/ واشنگتن

منبع:‌۲۳-۲۹April۲۰۰۷

ICIS Chemical Business