اختلالات عاطفی بعد از زایمان در کمین مادران

پس از طی مشکلات دوران بارداری و محدودیت‌های آن، ترس از زایمان و تحمل دردهای آن، معمولا مادران منتظر یک آرامش و شادمانی بعد از زایمان هستند. اگر این اتفاق نیفتد یا آگاهی‌‌های …

پس از طی مشکلات دوران بارداری و محدودیت‌های آن، ترس از زایمان و تحمل دردهای آن، معمولا مادران منتظر یک آرامش و شادمانی بعد از زایمان هستند. اگر این اتفاق نیفتد یا آگاهی‌‌های لازم در مورد برخی مسایل استرس‌زای بعد از زایمان وجود نداشته باشد، مشکلاتی ایجاد می‌شود که بدون کمک دیگران و حمایت اطرافیان ممکن است تبدیل به یک عدم هماهنگی، در نتیجه جدایی مادر از خانواده شده او را دچار افسردگی یا مشکلات روانی کند.

مشکلات عاطفی بعد از زایمان بسیار شایع است و برخی از مادران مساله غمگینی‌ها یا افسردگی‌های بعد از زایمان را تجربه می‌کنند. این مشکلات می‌توانند نتایج بدی داشته باشند از جمله مشکلات روانی، عدم کنارآمدن مادر با وظایف مادری، جدایی شوهر، مشکل نگهداری شیرخوار و حتی در بعضی مواقع به خودکشی یا کودک‌آزاری منجر می‌شود. این مشکلات گرچه شایع هستند و قابل درمان ولی توجه به آنها بسیار کم بوده و گاهی شناخته نشده و بدون درمان باقی می‌مانند.

۱) غمگینی بعد از زایمان۵۰ تا ۸۰ درصد مادران حدود ۲ تا ۳ روز اول بعد از زایمان دچار افسردگی می‌شوند که در تعداد کمی از آنها ممکن است تا ۳ ماه بعد از زایمان ادامه داشته باشد ولی گاهی هم زودتر تمام می‌شود. علایمی مانند بی‌خوابی، افسردگی، خستگی، اضطراب، سردرد، خوشحالی، گریه‌کردن بی‌جا، سردرگمی، بی‌قراری و گاهی تخیل‌های زیاد در مادر دیده می‌شود. مادرانی که قبلا میگرن داشته‌اند بعد از زایمان دچار سردردهای شدیدی می‌شوند. گاهی احساسات آنها نسبت به کودک و خانواده بسیار کم و حتی تحریک‌پذیر می‌شوند و احساس گناه در آنها به وجود می‌آید که خود استرس‌زا است. غمگینی بعد از زایمان گرچه ممکن است با استروژن درمانی خوب شود ولی به خاطر احتمال ترومبوز، همچنین کم شدن شیر مادر توصیه نمی‌شود. شواهد بسیار کمی وجود دارد که تاکید کند پرولاکتین و سطح بالای آن سبب غمگینی می‌شود چون در مادرانی هم که به نوزادشان شیر مصنوعی داده‌اند به یک نسبت گزارش شده است. استرس‌های روحی بعد از زایمان نیز نقش مهمی در ایجاد این حالت دارند و بهترین کار این است که پدر و مادر قبلا از چنین وقایعی باخبر شوند.

۲) مشکل در ایجاد ارتباط بین مادر و کودکتعدادی از مادران در اولین برخورد با نوزاد خود احساسات آن چنانی ندارند ولی آرام‌آرام تا روز سوم بعد از زایمان این ارتباط برقرار می‌شود. عدم ارتباط بعدی مربوط به مسایل کودک می‌شود.

فاکتورهای موثر در روزهای اول عبارت‌اند از:

ناخواسته بودن فرزند،از دست دادن یکی از والدین در دوران کودکی خود مادر،شاغل بودن یا حالت مردانه داشتن مادر،نداشتن زایمان قبلی یا تجربه بسیار تلخ آن، بیش از حد انتظار بودن دردهای زایمانی،ایجاد دردهای زایمانی قبل از اینکه مادر از نظر روحی و هورمونی آمادگی داشته باشد.

تحقیق‌های زیادی نشان داده‌اند تصمیم‌گیری در مورد اینکه واقعا کدام رفتارهای مادر دلخواه بوده و معنای ارتباط عاطفی کامل را می‌دهد، بسیار مشکل است. مادرانی که خیلی عاطفی نیستند ممکن است رفتارهای مراقبتی را زیادتر نشان دهند و آنهایی که زیاد مراقبت می‌کنند، ممکن است احساس مثبت شدید یا منفی شدید نسبت به بچه داشته باشند که این احساس هم مشکل‌ساز می‌شود.هر چه ارتباط پوستی و تماس نزدیک مادر و نوزاد زودتر برقرار شود، شیرخواران بهتر، آرام‌تر و خوش‌روتر هستند و طول مدت شیردهی نیز طولانی‌تر خواهد بود. همچنین تحقیقات نشان داده است مادرانی که از مزایای هم اتاقی بهره‌مند شده‌اند، اعتماد به نفس بیشتری داشته و کودکان‌شان در سال دوم کمتر مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند و رابطه پدرها هم بهتر بوده است.