سوسیس و کالباس نخوریم

برای اینکه از زمان تولید تا زمان مصرف سوسیس و کالباس از ایجاد تغییرات نامطلوب شیمیایی, فیزیکی و بیولوژیکی که همان فساد می باشد جلوگیری شود از مواد نگهدارنده استفاده می کنند مواد نگهدارنده به دو نوع معدنی و آلی تقسیم می شوند نگهدارنده های معدنی مثل نمک طعام, نیترات و نیتریت می باشند

● سوسیس و کالباس از سه بخش درست شده اند:‏

‏۱) مواد گوشتی :‏

در سوسیس و کالباس به مقدار زیادی از گوشت صورت گاو به همراه کبد (جگر سیاه) کلیه و شش (جگر سفید) استفاده ‏می شود همچنین هنگام تقسیم کردن گوشت عضلات، با ارّه مقداری خرده گوشت تولید می شود که آنها را برای تولید ‏گوشت به مراکز تولید سوسیس و کالباس می فرستند.

البته در سوسیس و کالباس، گوشتهای زیبایی هم وجود دارند که ‏تکه تکه می باشند و به گوشتهای تزیینی معروف اند.

برای تهیه این گوشتهای تزیینی از ماده گاوهای پیر ‏‏(۸ تا ۹ ساله) که دیگر قدرت زایمان ندارند استفاده می شود. نکته ی دیگر این که از دامهای بیمار که تب دارند، ‏لاغری مفرط دارند، مبتلا به تب مالت یا سل می باشند نیز برای تهیه سوسیس و کالباس استفاده می کنند. ‏

بر اساس قانون مصرف مشروط، توزیع گوشت این دامها برای فروش در بازار توسط قصابها ممنوع ولی برای تولید ‏سوسیس و کالباس مجاز است. پس عمده گوشت موجود در سوسیس و کالباس عبارت است از: گوشت ماده گاوهای ‏پیر، گوشت سر گاوها، احشاء شامل کبد، کلیه، شش و گوشت های خرد شده و نیز گوشت گاوهای معدومی. ‏

‏۲) مواد پر کننده و ادویه جات :‏

این مواد شامل آرد، روغن، خرده یخ، تخم مرغ (سفیده و زرده) مواد حاجم (حجم دهنده) شکر و نمک می باشند. ‏

از خرده یخ برای پایین آوردن دمای پخت استفاده می شود. از شکر و نمک برای پایین آوردن ‏AW(Activity Water)‎استفاده می شود. از آرد برای بالا بردن حجم استفاده می کنند که در بخش درصد ‏سوسیس و کالباس در مورد آن صحبت خواهیم کرد. ‏

‏۳) مواد نگهدارنده: مانند بنزوات، سورباتها و پروپیونات ‏

هدف از نگهداری چیست؟ برای اینکه از زمان تولید تا زمان مصرف سوسیس و کالباس از ایجاد تغییرات نامطلوب ‏‏(شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی که همان فساد می باشد) جلوگیری شود از مواد نگهدارنده استفاده می کنند. مواد ‏نگهدارنده به دو نوع معدنی و آلی تقسیم می شوند. ‏

نگهدارنده های معدنی مثل نمک طعام، نیترات و نیتریت می باشند.

نمک طعام باعث خوش طعمی و نگهداری غذا ‏می شود. نیترات و نیتریت مواد نگهدارنده ای هستند که باعث ایجاد رنگ صورتی خوش رنگ (کوکتل) می شوند.

در ‏نتیجه فعالیت نیتریت با میو گلوبین، ماده ای به نام نیتروزوگلوبین ایجاد می شود که موجب سرطان معده می شود. ‏

مواد نگهدارنده آلی شامل بنزوات، سوربات و پروپیونات می باشند. ‏از بنزوات در مواد غذایی که ‏PH‏ کمتر از ۴ دارند مثل نوشابه، آب سیب، سس های سالاد و سس گوجه فرنگی ‏استفاده می شود. سورباتها به عنوان ضد قارچ در تولید پنیر مورد استفاده قرار می گیرند. ‏PH‏ ماده غذایی که در آن ‏سوربات به کار می رود باید بالاتر از ۴ باشد که در مورد سوسیس و کالباس چنین نیست. از پروپیونات در خیلی از مواد ‏غذایی برای جلوگیری از کپک زدن استفاده می شود. ‏

از آنجا که کارخانه داران سوسیس و کالباس در ایران خیلی دست و دلبازند، از تمام این مواد به اندازه بیش از حد مجاز ‏استفاده می کنند تا ماده غذایی (سوسیس و کالباس) زمان بیشتری بماند و تاریخ مصرف طولانی تری داشته باشد. در ‏ضمن از آنتی بیوتیکها هم برای جلوگیری از رشد میکرو ارگانیسم در داخل سوسیس و کالباس استفاده می شود.‏

● درجه خلوص سوسیس و کالباس:‏

درجه خلوص که به درصد بیان می شود نشان دهنده این است که چه مقدار از وزن سوسیس و کالباس را گوشت ‏تشکیل می دهد مثلا درجه خلوص ۴۰% یعنی ۴۰% سوسیس و کالباس گوشت است. طبیعتا هرچه درصد گوشت ‏بیشتر باشد، قیمت سوسیس و کالباس نیز بیشتر است به طوری که در مواردی که درصد خلوص، ۸۰ به بالا باشد، ‏قیمت سوسیس و کالباس از خود گوشت هم بالاتر است و برای قشر پردرآمد و صادرات تولید می شود. حال این سوال ‏پیش می آید که مابقی سوسیس و کالباس از چه موادی تشکیل شده است؟

همان طور که در بخش حاجم ها و پرکننده ها گفتیم موادی وجود دارند که حجم را بالا می برند مثل آرد، نان خشک ‏و ...

بنابراین در مورد سوسیس و کالباسی که ۴۵% آن گوشت است بقیه آن روغن، آرد، موادحاجم، گوشتهای تزیینی، ‏طعم دهنده ها و تخم مرغ است. در مورد سوسیس و کالباسی که ۹۰% آن گوشت است، درصد مواد حجم دهنده کمتر ‏است و در ساخت آن از زعفران، خلال پسته، گوشتهای تزیینی و .. استفاده می شود. ‏

منابع :‏

‏۱-‏ بهداشت و بازرسی گوشت، دکتر حسن شفایی ( عضو هیات علمی دانشگاه آزاد کرج)‏

‏۲-‏ بهداشت مواد غذایی، بهداشت و بازرسی گوشت، دکتر نوردهر رکنی- خانم دکتر مشکاک ‏

‏۳-‏ اطلس رنگی بازرسی گوشت، جی اینضانته ریل، ترجمه دکتر نادر افشار مازندران

تهیه و تنظیم : دکتر فضل الله گزمه‏-دانشجوی رشته دامپزشکی و خبرنگار باشگاه خبرنگاران ایران (ایسکا)‏

بازنویسی و ویراستاری : دکتر رضا منتظر ‏-عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات حجامت ایران