جلاد بالكان

اسلوبودان میلوسوویچ كه به عنوان نخستین رئیس یك كشور در دادگاه بین المللی جنایتكاران علیه بشریت به محاكمه كشیده شد نمونه یكی از این چهره هاست او كه در لاهه و در حالی كه محاكمه او در جریان بود, درگذشت, هنوز یكی از خبرسازترین چهره های بالكان است در مطلبی كه در پی می آید مروری بر زندگی او داریم

با فروپاشی یوگسلاوی چهره هایی در این منطقه از بالكان ظاهر شدند كه به مرور زمان یكی از خونبارترین فصل های تاریخ اروپای شرقی را رقم زدند.

اسلوبودان میلوسوویچ كه به عنوان نخستین رئیس یك كشور در دادگاه بین المللی جنایتكاران علیه بشریت به محاكمه كشیده شد نمونه یكی از این چهره هاست. او كه در لاهه و در حالی كه محاكمه او در جریان بود، درگذشت، هنوز یكی از خبرسازترین چهره های بالكان است. در مطلبی كه در پی می آید مروری بر زندگی او داریم.

میلوسوویچ جوان فنون و قابلیت های سیاسی خود را در بلگراد تعلیم دید. در آخرین سال های حكومت مارشال تیتو، میلوسوویچ یك كمونیست نمونه بود. مرگ تیتو خلأیی را در اوج قدرت وی به وجود آورد. میلوسوویچ با درایت و زیركی از این شرایط و موقعیت به عنوان نردبانی برای به قدرت رسیدن استفاده كرد. در آوریل سال ،۱۹۸۷ بخت و اقبال به میلوسوویچ روی آورد و او هم دو دستی آن را چسبید. او به عنوان مرد شماره دو حزب كمونیست صرب، توسط ایوان استامبویچ برای حل و فصل درگیری های ایالت كوزوو معرفی شد.

از سوی دیگر ۱۰ درصد از كل جمعیت صرب ها در اثر كشتار آلبانیایی ها كاهش یافته بود. در این اثنا میلوسوویچ با قاطعیت تمام برای مردم خشمگین صرب سخنرانی كرد و سخنانی را بر زبان آورد كه بعدها همه چیز را تغییر داد. او گفت: هیچ قدرتی جرات نخواهد كرد دوباره شما را شكست دهد. سخنان او فریاد حمایت طلبی برای مردم دلسرد و مایوس صرب از حكومت كهنه گرای كمونیست بود. آنها ناباورانه صاحب رهبری شدند كه به آن احتیاج داشتند. مردی كه از نیروهای رسانه ای همچون تلویزیون برای تثبیت موقعیت تازه به دست آمده خود استفاده كرد. او در قدم اول، استامبویچ دوست قدیمی و مشاور و معلم خود را از قدرت سرنگون كرد. در عرض دو سال میلوسوویچ به عنوان رئیس جمهور صربستان انتخاب شد. خودمختاری و استقلال ایالت كوزوو، همانند ایالت های دیگر از میان برداشته شد. ملی گرایان صرب به سرعت به پیشروی خود ادامه دادند.

اما این اشتیاق و شور و هیجان عقیم و بی نتیجه ای كه صرب ها را به طرف خود كشانده بود برای مردم اسلوونی، كرواسی و سایر ایالت های استقلال یافته یوگسلاوی نفرت آور و مایه انزجار بود. میلوسوویچ احساس كرد كه در موقعیتی است كه می تواند یك صربستان بزرگ و وسیع از بقایای یوگسلاوی بنا نهد. در واقع او شرایط هولناكی را به وجود آورد كه كل صربستان را در كام خود كشید.

در سال ۱۹۹۱ وقتی كه ایالت های اسلوونی و كرواسی از یوگسلاوی جدا شدند، ارتش یوگسلاوی كه تحت سلطه و نفوذ صرب ها بود حالت تهاجمی به خود گرفت. حمایت بلگراد و میلوسوویچ نیز این امر را حساس تر كرد. شبه نظامیان صرب توسط ارتش ایالت های كرواسی به عقب رانده شدند.

ایالت بوسنی نیز در چنین شرایطی قرار داشت، وقتی این جمهوری استقلال خود را اعلام كرد، حزب اقلیت صرب آن در برابر این اقدام موضع گرفته و مقاومت كردند.

اكثر مسلمانان سارایوو پایتخت بوسنی، مانند سایر شهرها محاصره شدند. این محاصره حدود سه سال به طول انجامید. با وجود ترس و نفرت از جنگ، دوره جدیدی به وجود آمد: پاكسازی نژادی. همه مردم شامل این طرح به زور از خانه هایشان رانده شدند تا تقدیر شرایطی بدتر از این را رقم بزند.

میلوسوویچ از رهبر صرب های بوسنی و فرمانده ارتش آن ایالت ژنرال ملادیچ پیشی گرفت، كسی كه ۸۰۰۰ مسلمان، اعم از كوچك و بزرگ را قتل عام كرد.میلوسوویچ، معمار جنگ، خودش را به عنوان مرد اصلاحات عوض كرد. او كسی بود كه در پاریس پیمان صلح دیتون را به سود صرب های بوسنی امضا كرد و با این اقدام خود بسیاری از مردم را تحریك به جنگ كرد. با سه جنگ و شكست برای یوگسلاوی، میلوسوویچ چهارمین جنگ را با هدف كوزوو شروع كرد. در مدت ۱۰ سال شرایط در كوزوو به صورت نگران كننده ای وخیم تر شد، اما اكنون این آلبانیایی ها بودند كه علیه قوانین صرب ها آشوب كردند و خواستار بازگشت استقلال خود شدند.

در تابستان سال ،۱۹۹۸ وقتی آلبانیایی ها علیه قانون صرب ها دست به اعتراض زدند ، پلیس و نیروهای ضربتی ارتش جهت سركوب كردن پارتیزان های آلبانیایی، ارتش آزادی بخش كوزوو، بسیج شدند.

این برهه از شرایط، آغاز به پایان رسیدن رویای میلوسوویچ بود. هفته ها گفت وگوی صلح به جایی نرسید و ناتو تهدید خود مبنی بر بمباران نظامیان صرب را برای تسلیم شدن آنها عملی كرد.

در این میان، تكلیف بلگراد كاملاً روشن بود. میلوسوویچ اولین رهبری بود كه به سبب جنایت هایش علیه بشریت محاكمه می شد. تسلط و نفوذ او در قدرت رو به افول بود.

در تابستان سال ،۲۰۰۰ او نظم و شرایط انتخابات ریاست جمهوری را تغییر داد. در یك رای گیری، مردم یوگسلاوی تصمیم گرفتند كه چه كسی رهبری آنها را بر عهده خواهد گرفت. مفسران بر این باور بودند كه این شرایط میلوسوویچ را برای یك دوره دیگر ریاست جمهوری تثبیت خواهد كرد، ولی چنین نشد. در رای گیری سپتامبر سال ،۲۰۰۰ به رغم مخالفت های فراوان و كنترل شدید رادیو و تلویزیون، اسلوبودان میلوسوویچ توسط رهبر مخالف مغلوب شد. وقتی كمیسیون انتخاباتی دولت مركزی خواستار اجرای مرحله دوم انتخابات شد ، بدین ترتیب نقطه پایان یوگسلاوی گذاشته شد.

اعتصابات عمومی، اعتراضات و راهپیمایی های گسترده در ۱۵ اكتبر به اوج خود رسیدند. مخالفان میلوسوویچ ساختمان پارلمان بلگراد و ایستگاه تلویزیون را اشغال كردند. میلوسوویچ و همسرش گریختند. قوانین ۱۳ ساله در عرض ۱۲ ساعت به صورت خیره كننده برانداخته شدند.شش ماه بعد، با دستگیری رئیس جمهور سابق، كار ارتش طرفدار او نیز به پایان رسید. سرانجام عدالت اجرا شد، همان طوری كه همه آرزوی آن را داشتند.

محاكمه میلوسوویچ در دادگاه های نژادكشی و جنایت های انسانی در سال ۲۰۰۲ در دادگاه جنایی بین المللی لاهه با جدیت در جریان بود. در زمان مرگ او، دادستان موارد جرم او را تكمیل كرده بود، ولی بیماری های مكرر او مراحل را نیمه كاره گذاشت.

میلوسوویچ ممكن است به عنوان ملی گرایی به خاطر آورده شود كه برای ملتش و بالكان فاجعه به بار آورد و یا به عنوان قماربازی كه زندگی مردم خود را به بازی گرفت و از جنگ به عنوان وسیله ای برای تحكیم قدرت خود استفاده كرد. برخی از عاقبت این چنین او متأسف شدند و اكثریت دیگر نفس راحت كشیدند.

رهبر سابق یوگسلاوی، اسلوبودان میلوسوویچ، یك هفته بعد از مرگش به هنگام محاكمه در دادگاه جنایی لاهه در شهر خود در ایالت صربستان دفن شد. اكنون او در گورستانی در شهر زادگاهش دفن شده است. دولت صرب اجازه تشییع جنازه رسمی برای رهبر سابق خود را نداد و توجهی به مراسم نكرد. یك خبرنگار BBC اعلام كرد: بسیاری از بازماندگان جنایت های جنگی از حمایت دوباره میلوسوویچ وحشت زده شده بودند. او از سال ۲۰۰۱ به سبب جنایت های جنگی و نژادكشی در بالكان طی دهه ۱۹۹۰ محاكمه می شد.

میرجانا ماركوویچ و دیگر بستگان درجه یك او كه در خارج از صربستان زندگی می كردند در مراسم خاكسپاری حضور نداشتند، اما نامه هایی كه از طرف آنها بود بر سر قبرش خوانده شد.

یك نماینده از طرف ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و دادستان كل سابق آمریكا رامسی كلارك از شخصیت های خارجی حاضر در مراسم بودند.

رقیه یوسفی

---