راهکارهای فقرزدایی

امیرالمومنین علیه السلام به عنوان امام و یک الگوی رفتاری عاری از هر عیب و نقص این معضل را به خوبی شناسایی کرده و بسان طبیبی متخصص و متعهد با توصیه هایی پیشگیرانه و درمانهای عملیاتی به جنگ این آسیب اجتماعی می رود

امیرالمومنین علیه‌السلام به عنوان امام و یک الگوی رفتاری عاری از هر عیب و نقص این معضل را به خوبی شناسایی کرده و بسان طبیبی متخصص و متعهد با توصیه‌هایی پیشگیرانه و درمانهای عملیاتی به جنگ این آسیب اجتماعی می‌رود. رهنمودهای آن حضرت در خصوص فقر زدایی را می‌توان در دو حوزه اصلی فردی و حکومتی دسته بندی کرد و بخشی مشترک بین هر دو حوزه را در دسته سوم قرار داد. در حوزه فردی به وظایفی اشاره می‌شود که بر دوش یکایک افراد است و در حوزه حکومتی وظایف دولت به عنوان نهادی تاثیرگذار مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. در بخش وظایف مشترک نیز به اموری می‌پردازیم که هم بر عهده دولت است و هم بر عهده آحاد ملت.

● وظایف دولت در زدودن فقر

۱. تامین عدالت اقتصادی در سطح جامعه با نظارت و کنترل بازار

امیرالمومنین علیه‌السلام در نامه اش خطاب به مالک اشتر پس از ذکر برخی خیانتهای مالی در بازار و بیان آثار سوء آنها در بین مردم و تاثیر آن در مخدوش کردن چهره حکومت اسلامی‌در مقام پیشگیری و درمان این معضلات می‌نویسد:فَامْنَعْ مِنَ الِاحْتِکَارِ فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص مَنَعَ مِنْهُ وَ لْیَکُنِ الْبَیْعُ بَیْعاً سَمْحاً بِمَوَازِینِ عَدْلٍ وَ أَسْعَارٍ لَا تُجْحِفُ بِالْفَرِیقَیْنِ مِنَ الْبَائِعِ وَ الْمُبْتَاع‏(۱)مرحوم فیض در شرح و ترجمه این فراز می‌نویسد:پس از احتکار جلوگیری کن که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله از آن منع فرموده (که قواعد و مسائل آن در کتب فقهیّه بیان شده) است و داد و ستد باید آسان و با ترازوهای بی کم و کاست و نرخهایی باشد که به فروشنده و خریدار اجحاف و زیاده‏روی نشود. بعد اضافه می‌کند: شارح قزوینیّ «رحمه اللّه» در اینجا فرموده: ظاهر این کلام آن است که حاکم می‏تواند ایشان را به نرخی بی کم و کاست الزام نماید تا ستم بر جانبی رخ ندهد.(۲)بنابراین دولت وظیفه دارد برای حمایت از قشر کم درآمد و جلوگیری از هر گونه ظلم و اجحاف در بازار و بروز فقر و تهی دستی، دست به کار شده و حداقل این امور را انجام دهد:۱. مبارزه با احتکار کالاهای ضروری مردم۲. مبارزه با هرگونه کم فروشی و یا فروش ناعادلانه۳. نظارت بر قیمتها به گونه ای که نه در حق فروشنده اجحاف شود و نه در حق خریدار.

● سیره عملی امیرالمومنین(ع)

۱. امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید: امیرمومنان علیه‌السلام در کوفه میان شما بود. صبحگاهان، از دارالحکومه بیرون می‌رفت و در بازارهای کوفه، یکی یکی می‌گشت. در برابر اهالی بازار می‌ایستاد و می‌فرمود: ای بازرگانان! از خداوند عز و جل پروا کنید. آنگاه که بازاریان، صدای او را می‌شنیدند، آنچه را که در دست داشتند رها کرده و به سخنان او دل می‌دادند. آن حضرت می‌فرمود: خیرخواهی پیشه سازید و به خریداران نزدیک شوید؛ خود را به زینت بردباری بیارایید. از سوگند بپرهیزید و از دروغ کناره گیری کنید و داد ستم دیدگان را بستانید. به رباخواری نزدیک نشوید و وزن ترازو را تمام کنید. اموال مردم را ناچیز نشمارید و در زمین به فساد قد علم نکنید.(۳)۲.امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: روزی امیرالمومنین(ع) در بازار صدای زنی را شنید که با فروشنده نزاع می‌کرد. وقتی که حضرت ماجرا را پرسید، آن زن گفت: ای امیرمومنان! از این مرد مقداری خرما خریده ام که قسمت بالای خرماها؛ مرغوب ولی قسمت زیرین خرماها نامرغوب است و فروشنده هم پس نمی‌گیرد. حضرت به فروشنده گفت: پس بگیر! فروشنده قبول نکرد. امام سه مرتبه کلام خود را تکرار کرد؛ ولی باز هم فروشنده زیر بار نرفت تا اینکه حضرت با غضب دوباره تکرار کرد و آن مرد بلافاصله خرما را پس گرفت.(۴)۳. مردی از اهل بصره به نام ابومتر نقل می‌کند:من شبها در مسجد کوفه می‌خوابیدم و برای جمع آوری غذا به رحبه می‌رفتم و از بقال، نان می‌گرفتم. روزی از مسجد بیرون آمدم تا به یکی از بازارهای کوفه بروم، ناگهان کسی مرا صدا زد که : ای مرد! زیرپوش خود را بالا بکش تا جامه‌ات پاکیزه‌تر ماند و برای پروردگارت پرهیزگارتر باش. از مردم پرسیدم این مرد کیست؟ گفتند: امیرمومنان علی علیه‌السلام است. من به دنبال آن حضرت بیرون رفتم؛ در حالی که او به سوی بازار شتر فروشان می‌رفت. چون به آنجا رسید؛ میان بازاریان ایستاد و فرمود: ای گروه بازرگان! از سوگند دروغ بپرهیزید؛ زیرا اگر کالاها را با سوگند خوردن به فروش برسانید، برکت را از بین می‌برد.(۵)

امید پیشگر

منابع در دفتر روزنامه موجود است