جام طلایی که کپی شد

نوزدهمین دوره رقابتهای فوتبال جام جهانی در حالی از روز جمعه به میزبانی آفریقای جنوبی آغاز خواهد شد که در هجده دوره گذشته تیم ملی فوتبال برزیل با کسب عنوان پنج قهرمانی و بردن جام طلای ژول ریمه در بین کشورهای عضو فیفا رکورددار است

نوزدهمین دوره رقابتهای فوتبال جام جهانی در حالی از روز جمعه به میزبانی آفریقای جنوبی آغاز خواهد شد که در هجده دوره گذشته تیم ملی فوتبال برزیل با کسب عنوان پنج قهرمانی و بردن جام طلای "ژول ریمه" در بین کشورهای عضو فیفا رکورددار است.

ژول ریمه که متولد ۲۴ اکتبر ۱۸۷۱ در ناحیه «توله‌اوت مون» فرانسه است، با همکاری هانری دلونای که مسابقات جام ملتهای اروپا را در سال ۱۹۶۰ بنیانگزاری کرد، پس از اینکه در سال ۱۹۱۹ به ریاست فدراسیون فوتبال فرانسه رسید، ۱۱ سال تمام ایده راه اندازی جام جهانی را پیگیری کرد تا سرانجام با کمک دولت فرانسه موفق به اجرایی کردن این ایده شد.

" ریمه " در دهه سوم قرن بیستم پس از " گورین " فرانسوی و "برلی وولفال" انگلیسی، سومین فردی بود که ریاست فدراسیون بین‌المللی فوتبال را برعهده گرفت و در اندیشه خلق جام جهانی به نقاط مختلف جهان سفر کرد اما در اروپا بویژه در بریتانیا نتوانست طرفدارانی پیدا کند. البته بعضی از کشورهای این قاره مانند ایتالیا، اسپانیا، پرتغال و یوگسلاوی و برزیل، آرژانتین، اروگوئه و شیلی از آمریکای جنوبی هواداران این طرح شدند اما در کنگره فوتبال در سال ۱۹۲۸ که به مناسبت برگزاری بازی‌های المپیک آمستردام برگزار شد، وی توانست با رای‌های موافق کشورهای آمریکای جنوبی طرح برگزاری جام جهانی فوتبال را به تصویب برساند.

در آن زمان انگلیسی‌ها خود را از فوتبال تازه پاگرفته جدا کرده بودند و کشورهای اروپای شمالی هم میانه خوبی با ژول ریمه و افکارش نداشتند اما سومین رئیس فیفا توانست پس از گذشت هشت سال ایده‌ ای که در کنفرانس آنتورپ در سال ۱۹۲۰‌ مطرح کرده بود، را در رأی‌گیری فدراسیون جهانی فوتبال با ۲۶ رای موافق و ۵ کشور دانمارک، فنلاند، نروژ، سوئد و استونی به عنوان مخالف، به نتیجه و سرانجام برساند.

در ۸ سپتامبر ۱۹۲۸ در کنفرانس زوریخ در سوئیس پس از این رای‌گیری موافقت شد که جام جهانی هر ۴ سال یکبار برگزار شود و اعضای فیفا تصمیم گرفتند نخستین دوره آن در سال ۱۹۳۰ انجام شود. البته اعضای فیفا برای انتخاب اولین میزبان جام جهانی با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شدند اما ژول ریمه با درایت خود اروگوئه که در رشته فوتبال دو المپیک ۱۹۲۴ و ۱۹۲۸ قهرمان شده بود، را برای میزبانی در نظر گرفت که این مسئله در کنگره فیفا در شهر بارسلونای اسپانیا به تاریخ ۱۸ ماه مه سال ۱۹۲۹ اروگوئه رسماً میزبانی جام جهانی را پذیرفت.

ضمن اینکه مشکلات برپایی اولین دوره به همین جا ختم نشده زیرا زد وبندهای سیاسی مانع رشد مسابقات نوپا شد. تحریم چند عضو اروپایی، از جمله تمام ۴ اتحادیه فوتبال بریتانیا، تعداد شرکت‌ کنندگان اولین دوره را به ۱۳ تیم کاهش داد که این تعداد نه تنها کافی نبود، بلکه حتی برای شکل‌گیری چهار گروه ۴ تیمی نیز کفایت نمی‌کرد. از طرفی مسافرت اروپایی‌ها به اروگوئه مشکلات فراوانی برای آنها به همراه داشت، به طوریکه تیم رومانی سه هفته طول کشید تا در رقابت‌ها حاضر شود.

در این بین اساسی‌ترین مشکل اروگوئه نداشتن ورزشگاهی مناسب برای انجام دیدارها بود. مقامات اروگوئه فقط هشت ماه وقت داشتند تا ورزشگاهی عظیم در شهر مونته ویدئو پایتخت اروگوئه بنا کنند اما در عزمی ملی و تلاشی شبانه روزی این ورزشگاه بزرگ آماده میزبانی نخستین فینال مهمترین تورنمنت فوتبالی جهان شد.

پیش از شروع اولین دوره جام جهانی، کشورهای عضو فیفا به رهبری ژول ریمه، رئیس فیفا تصمیم گرفتند که جامی به عنوان یادبود تهیه و به قهرمان اهدا کنند، از این رو «آبل لافلور» فرانسوی مجسمه‌ ای به ارتفاع ۱۲ اینچ و وزن ۸ پوند (۴۸۰/۳ کیلوگرم) از طلای جامد بدین منظور ساخت و طبق توافق اعضای فیفا تصمیم گرفته شد، هر تیمی که سه بار فاتح آن شود، مالک همیشگی جام شود.

تا سال ۱۹۵۶ این جام طلایی عنوان خاصی نداشت اما در این سال در مراسم تجلیل از ژول ریمه جام را به نام وی خواندند و از این تاریخ جام «ژول ریمه» نام گرفت. اروگوئه در سال‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۵۰، ایتالیا در سال‌های ۱۹۳۴ و ۱۹۳۸ قهرمان جام جهانی شدند ولی برزیل که دو بار پیاپی در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۶۲ قهرمان جهان شده بود با قهرمانی در جام جهانی ۱۹۷۰ برای همیشه مالک جام ژول ریمه شد.

با پایان گرفتن افسانه ژول ریمه، مقامات فدراسیون جهانی فوتبال تصمیم گرفتند که جام دیگری را جایگزین آن کنند. از این رو در تاریخ ۵ آوریل ۱۹۷۱، یک ایتالیایی به نام «سیلویو گازاینگا» طرحی جدید به فیفا ارائه کرد که این طرح مورد تایید مقامات فیفا قرار گرفت و کارگاه طلاسازی به نام «برتونی» با دریافت یک میلیون فرانک سوئیس، مجسمه ای از طلا به ارتفاع ۱۵ اینچ و وزن ۱۱ پوند (۷۸۵/۴ کیلوگرم) از طلای جامد ساخت.

برخلاف جام ژول ریمه، قانون برای این جام مالکیت آن پس از کسب سه عنوان قهرمانی برداشته شد تا هیچ کشوری برای همیشه این جام را پیش خود نگاه نخواهد داشت، بلکه قهرمانان جام جهانی تنها یک کپی از آن را برای یادبود در اختیار خواهند گرفت.

به هرحال تاکنون از عمر جام جهانی فوتبال، ۱۸ دوره می‌ گذرد و برزیل با فتح ۵ دوره آن رکورددار است. ایتالیا ۴ قهرمانی، آلمان ۳ قهرمانی، آرژانتین و اروگوئه ۲ قهرمانی، فرانسه و انگلستان هم یک قهرمانی در این مسابقات کسب کرده اند.

همچنین تا کنون ۱۵ کشورمیزبان باشکوه‌ترین مسابقات دنیای فوتبال بوده‌اند که مکزیک، ایتالیا و فرانسه هر یک دو بار و ژاپن و کره‌جنوبی به طور مشترک و کشورهای اروگوئه، برزیل، سوئد، آلمان، سوئیس، شیلی، انگلستان، آرژانتین، اسپانیا، آمریکا هر کدام یک بار میزبان جام این جام پربیننده بوده اند.

نوزدهمین دوره رقابتهای فوتبال جام جهانی از روز ۲۱ خردادماه با حضور ۳۲ دو تیم در چهار شهر آفریقای جنوبی آغاز خواهد شد و روز ۲۰ تیرماه با شناخت قهرمان به کار خود پایان خواهد داد.