مامان, چرا آسمون آبیه

سوالاتـی که والدین از جـواب دادن به آن هـا عاجـزند

شما که همیشه کودکان را به یادگیری علم تشویق می‌کردید و آرزو داشتید برای یک بار هم که شده به جای پرسیدن قیمت سی‌دی بازی، یک سوال درسی از شما بپرسد، اکنون از پاسخ دادن به این سوال ساده عاجز مانده‌اید اما شاید دانستن این موضوع که تقریبا اکثر والدین پاسخ روشنی برای این سوالات ندارند، اندکی باعث آرامش شما شود. محققان انگلیسی با انجام مطالعاتی روی ۲ هزار و ۵۰۰ خانواده متوجه شدند بسیاری از والدین امروزی نمی‌توانند پاسخ سوالات علمی و حتی تعداد زیادی از سوالات معمولی کودکان خود را بدهند. این مطالعات هم‌چنین نشان داد فقط یک‌سوم والدین به‌دنبال یافتن پاسخ دقیق برای سوالات کودکان‌شان می‌افتند و متاسفانه بقیه یا دروغ می‌گویند یا با دادن یک جواب بی‌ربط به همه چیز پایان می‌دهند.

● وقتی جواب را نمی‌دانیم

با این‌که امروزه ندانستن جواب سوالات کودکان کاملا طبیعی است اما تقریبا ۵۰ درصد از پدر و مادرها از گفتن کلمه «نمی‌دانم» احساس خجالت می‌کنند و حتی ممکن است احساس حماقت به آن‌ها دست ‌بدهد. اما باید بدانید زمانی که صحبت از دانش و علوم جدید می‌شود، معمولا کودکان امروزی اطلاعات بسیار بیشتری نسبت به پدر و مادر خود دارند. امروزه اطلاعات کودکان به قدری افزایش پیدا کرده که ۲۶ درصد والدین معتقدند سواد آن‌ها از فرزندان دبستانی‌شان کمتر است و در خیلی از موارد مانند کامپیوتر و اینترنت در مقایسه با بچه‌های‌شان هیچ چیزی نمی‌دانند. پیشرفت تکنولوژی، استفاده از وسایل ارتباط جمعی مدرن مانند کامپیوتر، سی‌دی‌های آموزشی و تغییرات زیادی که در محتوای کتاب‌های درسی به وجود آمده باعث شده کودکان امروزی نسبت به والدین خود اطلاعات به‌روزتری داشته باشند و در بسیاری از مواقع سوالاتی فراتر از سواد پدر و مادر خود بپرسند.جالب این‌جاست که یک پنجم والدین در این مواقع آرزو می‌کنند کاش بیشتر درس می‌خواندند یا مطالعه بیشتری می‌داشتند تا هیچ وقت در این وضعیت قرار نمی‌گرفتند.

● جواب چه سوالی را نمی‌دانیم؟

از مجموع سوالاتی که معمولا کودکان می‌پرسند و والدین از دادن یک پاسخ روشن به آن‌ها عاجزند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «چرا آب دریا شور است؟ خدا کجاست؟ نوزادان چگونه متولد می‌شوند یا بی‌نهایت به چه معناست؟» البته سوالات ریاضی و علمی بیشتر از همه برای پدر و مادرها دردسر درست می‌کنند به‌طوری که نزدیک به ۵۸ درصد از آن‌ها نمی‌توانند سوال ساده‌ای مانند دلیل آبی بودن رنگ آسمان را جواب بدهند. زمانی که از والدین پرسیده می‌شود: «انرژی برق چگونه ساخته می‌شود؟» بیش از ۶۷ درصد از آن‌ها دلیل آن‌ را نمی‌دانند. در برابر این سوال: «نوزادان چگونه به دنیا می‌آیند؟» نیز والدین سعی می‌کنند با دادن پاسخ‌هایی مانند خدا آن را پشت در ما گذاشته است یا ما آن را پیدا کرده‌ایم کودک کنجکاو خود را قانع کنند. سوالاتی در مورد خدا و سرنوشت انسان‌ها بعد از مرگ هم از جمله مواردی هستند که بسیاری از والدین را به دردسر می‌اندازد. برای مثال زمانی که یک کودک از پدر خود می‌پرسد: «برای مادربزرگ بعد از مرگ چه اتفاقی می‌افتد؟» نزدیک به ۴۰ درصد از والدین این‌گونه به فرزندشان جواب می‌دهند: «او پیش خدا رفته.» یا «مادربزرگ اکنون در بهشت است.» یا «او تبدیل به یک فرشته شده و همیشه در حال نگاه کردن به توست.»

● می‌توانیم دروغ بگوییم؟

با این که در بسیاری از مواقع والدین در جواب سوالات کودک خود دروغ می‌گویند، اما سعی کنید هیچ‌گاه به این شکل جواب کنجکاوی‌های فرزندان خود را ندهید. در سنین پایین کودکان همه چیز را به دقت به ذهن خود می‌سپارند و جواب‌های غلط شما ممکن است تا مدت‌ها در یاد آن‌ها باقی بماند. از سوی دیگر بعد از این‌که آن‌ها جواب درست را پیدا کردند ممکن است شما را دروغگو بدانند و حتی اعتمادشان را به شما برای همیشه از دست بدهند. در بسیاری از موارد این سوالات به دلیل کنجکاوی کودکان نیست، بلکه آن‌ها باید برای انجام تکالیف خود جواب آن‌ها را پیدا کنند. در این هنگام است که دیگر پدر و مادرها نمی‌توانند با جواب‌های ساختگی کودک خود را دست به سر کنند زیرا او به زودی پاسخ حقیقی را پیدا خواهد کرد. کارشناسان معتقدند بهترین کار برای والدین این است که همراه با فرزندشان برای پیدا کردن پاسخ درست تلاش کنند. به این ترتیب نه تنها ارتباط بین پدر و مادر و فرزندان بهتر می‌شود بلکه این کار حالتی مشابه با بازی پیدا می‌کند و باعث تشویق بیشتر کودکان به یادگیری می‌شود. اگر والدین به استفاده از کامپیوتر آشنایی داشته باشند، اینترنت می‌تواند یکی از بهترین منابع برای رسیدن به پاسخ درست باشد؛ خواندن کتاب‌های درسی بچه‌ها هم کمک زیادی به کسب اطلاعات بیشتر در مورد کنجکاوی‌های فرزندتان می‌کند.

● هدف کودکان از سوال پرسیدن

هدف کودکان زیر ۵ سال از پرسیدن سوال، فقط صحبت‌کردن در مورد موضوعات مختلف است. شاید او اصلا به‌دنبال پیداکردن جواب واقعی سوالات خود نباشد و حتی سوال خود را درک نکند اما با این‌کار او فرصت پیدا می‌کند مهارت‌های گفتاری خود را تقویت کند.کودکان بین ۶ تا ۹ سال اغلب در مورد موضوعات جدید سوال می‌کنند و به‌دنبال یافتن جواب چراهای بسیاری هستند که در ذهن‌شان شکل گرفته است. موضوعاتی که در مدرسه مطرح می‌شود یا گفت‌وگوهای والدین با یکدیگر از جمله عواملی هستند که حس کنجکاوی کودک را برمی‌انگیزد. درباره کودکان بین ۱۰ تا ۱۵ سال، بسیاری از سوالات از رسانه‌های گروهی مانند تلویزیون یا اینترنت سرچشمه می‌گیرد. تعداد زیادی از کودکان در این سنین در حال گذراندن دوره بلوغ هستند و طبیعی است که کنجکاوی‌های آن‌ها در این‌باره به بالاترین حد ممکن برسد.

● به این ۱۰ سوال این ‌طور پاسخ دهید

در ادامه فهرستی از رایج‌ترین سوالاتی که کودکان از پدر و مادرشان می‌پرسند آمده است.

۱. چرا بعضی‌ موقع‌ها هنگام روز هم ماه در آسمان پیداست؟

۲.چرا آسمان آبی است؟

۳. آیا آدم فضایی‌ها وجود دارند؟

۴. وزن زمین چقدر است؟

۵. هواپیماها چگونه پرواز می‌کنند؟

۶. پرنده‌ها یا زنبورها در زمستان کجا می‌روند؟

۷. رنگین کمان از چه چیزی درست شده است؟

۸.چرا قسمتی از دنیا روز و قسمتی دیگر شب است؟

۹. چرا پیاز اشک ما را در می‌آورد؟

۱۰.چرا ما پلک می‌زنیم؟

۱. ماه در اثر تابش نور خورشید به سطح آن روشن می‌شود و به همین دلیل است که ما می‌توانیم آن را در شب ببینیم اما گاهی اوقات به‌دلیل موقعیت خاصی که ماه، خورشید و زمین در فضا دارند ماه، نور خورشید را هنگام روز هم به سمت ما بازمی‌تاباند و ما می‌توانیم آن را روشنایی روز هم ببینیم.

۲. نور خورشید از رنگ‌های زیادی تشکیل شده اما زمانی‌که به ذرات هوا برخورد می‌کند، ما فقط رنگ آبی را می‌بینیم.

۳. هیچ‌کس نمی‌داند!

۴. وزن کـــره زمـــیـن ۶,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ کیلوگرم است. (البته لازم نیست این عدد را برای کودک‌تان توضیح بدهید، همین‌که این تعداد صفر را ببیند خودش متوجه می‌شود که زمینی که ما روی آن زندگی می‌کنیم بسیار سنگین است)

۵. در هواپیماها بال‌ها به شکل خاصی طراحی شدند که هوا را به زیر خود هدایت کرده و به‌این ترتیب باعث وارد آمدن نیرویی به سمت بالا به هواپیما شده و آن را به سمت آسمان می‌برد.

۶. در این فصل زنبورها دیگر پرواز نمی‌کنند و پرنده‌ها هم در دسته‌های پرجمعیت به قسمت‌های گرم‌تر زمین مهاجرت می‌کنند.

۷. نور خورشید بعد از برخورد با قطرات آب معلق در هوا به رنگ‌های گوناگون تجزیه می‌شود و در این هنگام است که شما رنگین‌کمان را می‌بینید. دقیقا به همین دلیل است که معمولا رنگین‌کمان بعد از بارش باران در آسمان ظاهر می‌شود.

۸. به دلیل آن‌که زمین به شکل کروی است، نور خورشید فقط می‌تواند نیمی از آن را روشن کند. به همین دلیل، همیشه قسمتی از زمین روشن است و قسمت دیگر در تاریکی شب به سر می‌برد.

۹. در پیاز یک ماده شیمیایی وجود دارد که پس از بریده‌شدن آن، این ماده به سرعت با هوا ترکیب شده و پس از برخورد با سطح بیرونی چشم آن را تحریک می‌کند. این تحریک همراه با سوزش است و منجر به خارج شدن اشک از داخل چشم می‌شود.

۱۰. هر زمانی‌که ما پلک می‌زنیم، مخلوطی از روغن‌ها و ترشحات مخاطی بر سطح چشم پراکنده می‌شود تا از خشکی آن جلوگیری شود. با این‌کار همچنین می‌توان از ورود اجسام خارجی به داخل چشم و نورهای آزاردهنده جلوگیری کرد.