چطور مردم را به پس‌انداز بیشتر ترغیب کنیم؟

بسیاری از اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که افزایش پس‌انداز برای بسیاری از کشورها از جمله آمریکا عاملی مفید است. دلایل چندی برای ابراز این عقیده وجود دارد.
از دیدگاه اقتصاد …

بسیاری از اقتصاددانان بر این عقیده‌اند که افزایش پس‌انداز برای بسیاری از کشورها از جمله آمریکا عاملی مفید است. دلایل چندی برای ابراز این عقیده وجود دارد.

از دیدگاه اقتصاد کلان افزایش پس‌انداز به این معنا است که مردم برای زمان بازنشستگی شان بیشتر آماده خواهند بود و این هدف به ویژه از آن رو که پیش‌بینی می‌شود برنامه تامین اجتماعی آمریکا طی سال‌های آتی با پیر شدن جمعیت به مشکلات عمده بر بخورد بسیار مهم است. از زاویه اقتصاد کلان افزایش پس‌انداز به معنای افزایش منابع قابل وام دهی و در نتیجه تامین مالی سرمایه‌گذاری‌ها است. مدل رشد سولو نشان می‌دهد که افزایش انباشت سرمایه به سطوح بالاتر درآمد در آینده می‌انجامد. از دیدگاه اقتصاد بازار، زیادتر شدن پس‌انداز؛ یعنی اینکه سرمایه‌گذاری‌های داخلی کمتر از جریان‌های سرمایه خارجی تامین می‌شوند، کم شدن جریان ورود سرمایه تراز تجاری را از کسری نجات داده و به سمت مازاد می‌برد. در نهایت، همین واقعیت که بسیاری آمریکایی‌ها خودشان می‌گویند به‌اندازه کافی پس‌انداز نمی‌کنند می‌تواند دلیل خوبی باشد که فکر کنیم افزایش پس‌انداز هدف خوبی برای کل ملت ما باشد.

مساله مشکل این است که چطور مردم را واداریم تا بیشتر پس‌انداز کنند. رشته جدید اقتصاد رفتاری جواب‌های تازه‌ای دارد.

یکی از راهکارها این است که هرگونه مقاومت را در مسیر پس‌انداز از بین ببریم. برای مثال برنامه‌های (k)ا۴۰۱ را در نظر بگیرید که یک نوع حساب بازنشستگی با مزایای مالیاتی است که از طریق کارفرمایان در اختیار بسیاری از کارگران قرار می‌گیرد. در بسیاری از بنگاه‌ها شرکت در این طرح برای کارگران اختیاری است و آنها از طریق پر کردن یک فرم ساده به عضویت طرح در می‌آیند. اما در برخی دیگر از شرکت‌ها کارگرها به محض استخدام به طور خودکار در این برنامه جای می‌گیرند سپس اگر خواستند می‌توانند از آن خارج شوند. مطالعات نشان می‌دهند اگر عضویت به شکل خودکار باشد تعداد بسیار بیشتری از افراد وارد طرح می‌شوند، در صورتی که اگر آنها طبق فروض اقتصادی حداکثرکننده‌های عقلایی منفعت شان بودند بی‌توجه به آنکه تدبیر کارفرمایان برایشان چه باشد خودشان سطح بهینه حساب بازنشستگی را برمی‌گزیدند. در واقعیت رفتار کارگران نکات شگفت‌انگیزی را به نمایش می‌گذارد. سیاست‌گذارانی که می‌خواهند پس‌انداز را افزایش دهند می‌توانند از این نکات استفاده کنند و با مرسوم ساختن عضویت خود به خودی در برنامه بازنشستگی پس‌انداز را همه جا فراگیرتر نمایند.

راه دیگر افزایش پس‌انداز این است که به مردم فرصت بدهیم تمایلات لحظه‌ای شان را کنترل کنند. یک برنامه خیلی جالب در این زمینه طرح «فردا بیشتر پس‌انداز کن» اقتصاددانی به نام ریچارد تایلر است. اساس این برنامه چنین است که افراد از پیش تعهد می‌کنند بخشی از افزایش آتی دستمزدهایشان را به یک حساب پس‌انداز بازنشستگی واریز کنند. وقتی کارگری وارد این طرح شود مصرف امروزش را کاهش نمی‌دهد، بلکه تعهد می‌کند که رشد مصرف درآینده را کنترل نماید. وقتی این طرح در چند بنگاه آزمایش شد، تاثیر شگرفی داشت. بخش بزرگی (۷۸ درصد) از کسانی که این برنامه به آنها پیشنهاد شده بود آن را پذیرفتند. به علاوه، از میان پذیرندگان اکثریت بزرگی (۸۰ درصد) حداقل برای چهار سال در این طرح باقی ماندند. نرخ پس‌انداز متوسط برای اعضای این برنامه از ۵/۳ درصد به ۶/۱۳ در طول یک دوره چهل ماه افزایش یافته است.

می‌توان پرسید اجرای گسترده‌تر چنین طرحی چقدر به افزایش سطح پس‌انداز ملی در آمریکا کمک خواهد کرد؟ بی‌شک نمی‌توان به شکل قطعی پاسخ داد، اما با توجه به اهمیت زیاد پس‌انداز چه برای افراد و چه برای کشور، بسیاری اقتصاددانان معتقدند که چنین پیشنهاداتی ارزش آزمودن را دارند.

گرگوری منکیو

مترجم: گلچهره پاکدل