دانستنی های عصا, واکر و چوب زیربغل

معمولا همه پدربزرگ ها و مادربزرگ ها به نوعی از ضعف و ناتوانی پاهایشان شکایت دارند و بیشتر آنها از یک وسیله کمکی برای حرکت و راه رفتن استفاده می کنند

معمولا همه پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌‌ها به نوعی از ضعف و ناتوانی پاهایشان شکایت دارند و بیشتر آنها از یک وسیله کمکی برای حرکت و راه‌رفتن استفاده می‌کنند. با افزایش سن و ورود به دوران سالمندی، خیلی از ناتوانی‌ها و مشکلات حرکتی افزایش می‌یابد...

ابزارهایی مانند عصا، چوب‌های زیر بغل و واکر، به‌عنوان وسایل کمکی برای حمایت از بیمار، بهبود تعادل و افزایش فعالیت و استقلال به کار می‌روند، اما بیشتر سالمندان شیوه درست استفاده از آنها را نمی‌دانند، بهتر است بگوییم آنها یاد نگرفته‌اند چگونه از این وسایل استفاده کنند و حتی بیشتر این وسایل، اندازه و ارتفاع مناسبی ندارند. انتخاب وسیله مناسب، به قدرت، تحمل، تعادل، عملکرد شناختی و اقتضای محیطی بیمار بستگی دارد.

هدف از استفاده از وسایل کمک‌حرکتی، افزایش سطح اتکا، بهبود تعادل و پایداری یا کاهش فشار وزن بدن از روی اندام‌های تحتانی است تا درد مفصل کاهش یابد. استفاده از وسایل کمک‌حرکتی باعث می‌شود اعتمادبه‌نفس بیمار افزایش یابد و بتواند کارهای روزمره‌اش را خود انجام دهد. افزایش جریان خون و پیشگیری از پوکی‌استخوان، از دیگر مزایای وسایل کمک‌حرکتی است.

● انواع عصا

عصاهای استاندارد: عصای استاندارد یا عصای صاف معمولا از چوب یا آلومینیوم ساخته می‌شود و ارزان‌قیمت و سبک است. عصای آلومینیومی امکان تنظیم ارتفاع هم دارد. عصای استاندارد در فردی که برای تحمل وزن به اندام فوقانی نیاز ندارد، می‌تواند به تعادل کمک کند.

▪ عصاهای خمیده: عصای خمیده وزن بیمار را در راستای عصا پخش می‌کند. این عصا برای بیمارانی مناسب است که گاهی نیاز دارند اندام فوقانی‌شان وزن را تحمل کند؛ مانند افرادی که به دلیل درد ناشی از استئوآرتریت زانو یا لگن در راه‌رفتن مشکل دارند.

▪ عصاهای چهارپایه: عصای چهارپایه سطح اتکای بیشتری دارد و امکان تحمل وزن بیشتر را فراهم می‌کند. هنگامی که بیمار به استفاده از دستان خود نیاز دارد، می‌تواند به تنهایی روی زمین بایستد.

▪ دسته‌های عصا: عصاهای استاندارد، معمولا دسته‌‌ای چتری دارند که به دلیل فشار روی کف دست، ممکن است خطر ابتلا به نشانگان مچ دست را افزایش دهند، اما عصاهایی که دسته‌ تفنگی‌شکل دارند، فشار کمتری روی کف دست وارد می‌کنند. بنابراین خطر نشانگان مچ دست را کاهش می‌دهد.

▪ چوب‌های زیربغل: عصا‌های زیربغل برای افرادی مناسب هستند که برای تحمل وزن به استفاده از بازوهای خود نیاز دارند. این عصاها می‌توانند ۸۰ درصد وزن بدن و دو عصای زیربغل، صد درصد وزن بدن را حمایت ‌کنند. البته عصای زیربغل به مصرف انرژی و قدرت قابل‌توجه شانه و بازو نیاز دارد و برای افراد سالمند و لاغر مناسب نیست.

▪ واکرها: واکرها برای افرادی مناسب هستند که ضعف اندام تحتانی یا تعادل ضعیف دارند. این وسایل سطح اتکا را افزایش می‌دهند و باعث می‌شوند بیمار وزن خود را بهتر تحمل کند اما واکرها باعث ایجاد وضعیت‌ نامناسب در پشت می‌شود و امکان چرخش بازو کاهش می‌یابد. استفاده از واکر نسبت به عصا به توجه بیشتری نیاز دارد و حرکت در پله‌ها هم با استفاده از واکر دشوارتر است.

▪ واکر استاندارد: واکر استاندارد پایدارترین واکر است ولی باعث کاهش سرعت راه‌رفتن می‌شود، زیرا بیمار برای برداشتن هر قدم، باید واکر را کاملا از روی زمین بلند کند. استفاده از آن ممکن است در بیماران سالمند و نحیف مبتلا به کاهش قدرت قسمت فوقانی بدن، مشکل باشد.

▪ واکر با چرخ جلو: واکر دارای چرخ جلو که به آن واکر دوچرخ نیز می‌گویند، کمتر از واکرهای استاندارد پایدار است ولی الگوی راه‌رفتن طبیعی‌تری فراهم می‌کند و برای بیمارانی که قادر به بلند‌کردن واکر استاندارد نیستند، مناسب‌تر است.

▪ واکر چهارچرخ: واکرهای چهارچرخ برای بیمارانی که عملکرد بهتری دارند و برای تحمل وزن به واکر نیازی ندارند، مفید است. با اینکه به جلو راندن واکر چهارچرخ راحت‌تر است، اما این وسیله برای بیمارانی که مشکلات تعادلی قابل‌توجه یا اختلال شناختی دارند، مناسب نیست زیرا ممکن است به‌طور غیرمنتظره‌ به جلو حرکت کند و باعث زمین خوردن شود. پیش از اینکه بیمار بنشیند، حتما باید ترمزها فعال باشند و واکر چهارچرخ در مقابل دیوار یا جسمی سفت قرارگرفته‌ باشد. این وسیله به‌خصوص برای کسانی که لنگش، بیماری تنفسی، یا نارسایی احتقانی قلب دارند و به توقف حرکت یا نشستن جهت استراحت نیاز دارند، مناسب است.

● وسایل کمک‌حرکتی می‌توانند باعث زمین خوردنتان شوند؟

بیشتر افرادی که از عصا، واکر یا چوب زیربغل استفاده می‌‌کنند، شیوه صحیح استفاده از آن را نمی‌دانند. اگر از وسایل کمک‌حرکتی به‌طور مناسب استفاده نشود، می‌تواند باعث بروز مشکلاتی مانند از بین رفتن هماهنگی اعضا و حتی افتادن و آسیب شوند، بنابراین هنگام استفاده از آنها حتما باید آموزش‌های لازم به بیمار و سالمند داده شود. فشار مکرری که با وسایل کمک‌حرکتی روی مفاصل اندام فوقانی ایجاد می‌شود می‌تواند باعث آسیب‌دیدگی تاندون‌ها، استئوآرتریت و نشانگان مچ دست شود.

● عصا، چوب زیربغل و واکر برای چه افرادی مناسب‌ هستند؟

عصا به توزیع مناسب وزن در شرایطی که اندام تحتانی ضعیف یا دردناک است، کمک می‌کند و با افزایش سطح اتکای بدن باعث ایجاد تعادل و احساس پایداری می‌شود. چوب‌های زیربغل برای افرادی مناسب هستند که برای حفظ تعادل و تحمل وزن خود و افزایش نیروی محرکه به استفاده از بازوهای خود هم نیاز دارند، اما واکرها برای افرادی که ضعف اندام تحتانی یا تعادل ضعیف دارند، مناسب‌تر است و با افزایش سطح اتکای بیمار و حمایت از وزن وی، حرکت بهتر بیمار را تسهیل می‌کنند. واکرها در مقایسه با عصاها به توجه بیشتری نیاز دارند و استفاده از پله‌ با آنها دشوار است. ارتفاع دسته عصا یا واکر باید هنگامی که بیمار ایستاده و بازوهایش به راحتی در کنار بدن قرارگرفته‌اند تا چین مچ دست باشد. عصا باید در سمت مقابل اندام تحتانی ضعیف یا دردناک گرفته شود و همزمان با پای مقابل حرکت کند. پزشکان باید مرتب وسایل کمک‌حرکتی بیمار را ارزیابی کنند تا از ارتفاع، تناسب و نگهداری صحیح آن مطمئن شوند و به بیمار در مورد نحوه درست استفاده از وسیله مشاوره دهند.

● از کجا بدانم که استفاده از عصا و واکر برایم مفید است؟

اگر در یک طرف بدن خود احساس درد یا ضعف می‌کنید، طوری که باعث اشکال در راه‌رفتن یا تعادلتان می‌شود، استفاده از عصا ممکن‌است کمک‌کننده باشد. اگر تعادلتان ضعیف است یا احساس می‌کنید پاهایتان ناپایدار است، واکر می‌تواند هنگام راه‌رفتن باعث حمایت بیشتر شما شود. اینکه کدام نوع عصا یا واکر برای شما بهتر است، به چند موضوع بستگی دارد؛ قدرت بدنی، آمادگی جسمانی و تعادل. بهتر است خودتان این وسایل را انتخاب نکنید و با مشورت پزشک، این کار را انجام دهید. اندازه عصا یا واکر باید طوری باشد که وقتی ایستاده‌اید و بازوهایتان در حالت آرام کنارتان است، در سطح مچ دستتان باشد. حتی می‌توانید از پزشک بخواهید که آن را تنظیم کند.

● روش صحیح استفاده از واکر و عصا

عصا را باید در دست مقابل زانو، ران یا پای دردناک یا ضعیف بگیرید و زمانی که پای درگیر خود را حرکت می‌دهید، عصا را هم همزمان با آن پا به جلو هدایت کنید. وقتی از پله بالا می‌روید، پای سالم باید ابتدا بالا رود و به دنبال آن، پای درگیر و عصا را بالا ببرید. هنگام پایین‌آمدن از پله، باید برعکس این کار را انجام دهید؛ ابتدا باید پای درگیر و عصا و بعد پای سالم پایین بیایند. هنگام استفاده از واکر هر دو پا باید بین پشت پایه‌ها یا چرخ‌های واکر قرارگیرد. سعی کنید راست بایستید بدون اینکه به جلو یا به پهلو‌ها خم شوید. هنگام چرخیدن به اطراف، کمی صبر و واکر را از زمین بلند نکنید. از پزشک بخواهید هنگام راه‌رفتن با عصا و واکر شما را ببیند تا مطمئن شوید درست از آنها استفاده می‌کنید.