نظریه های جامعه شناسی

▪ نویسنده؛ دکتر عباس محمدی اصل
▪ چاپ اول؛ ۱۳۸۸
▪ ناشر؛ انتشارات جامعه شناسان
هدف نظریه های اجتماعی از همان آغاز و به اتکای تفکیک پذیری جوامع مدرن، پیشبرد آزادی بشر بوده است. …

نویسنده؛ دکتر عباس محمدی اصل

چاپ اول؛ ۱۳۸۸

ناشر؛ انتشارات جامعه شناسان

هدف نظریه های اجتماعی از همان آغاز و به اتکای تفکیک پذیری جوامع مدرن، پیشبرد آزادی بشر بوده است. علوم اجتماعی اما در این راستا با پرسشی بزرگ مواجه شده و آن اینکه اختیار آدمی به عنوان عامل موثر بر آزادی او چگونه از جبر شرایط عینی متاثر می شود و به عبارت دیگر اگر رسوم و نهادهای اجتماعی محصول عملکرد انسان هستند؛ پس چرا همه بشریت به نحو برابر از مزایای آنها سود نمی برند؟ در هر حال به نظر می رسد نظریه های اجتماعی هرگز ایمان خود را به نقش علم در پاسخگویی به این پرسش و نوسازی جهانی بهتر از دست ندادند و لذا عالمان اجتماعی به روشنگری عمومی در این زمینه پرداختند.

در این طریق بار دیگر عالمان اجتماعی در معرض پاسخگویی به نسبت آزادی و ترقی اجتماعی برای عامه قرار گرفتند.

به این ترتیب پیشروان اندیشه اجتماعی نظیر کنت و دورکیم، وبر و مارکس، شیوه های بدیعی برای دریافت خاستگاه و معنای جامعه طراحی کردند.

به هر حال یافتن خاستگاه اندیشه اجتماعی در طول حیات پیشین آدمی جز به قرینه، محال است. در عصر پیشاتاریخ رد آرای اجتماعی در زمینه زندگی مدنی، دموکراسی، قانونگرایی و حقوق شهروندی را مثلاً می توان در آثار باقیمانده از تمدن سومر پی گرفت. با هجوم اقوام آریایی به منطقه میانرودان، تفکر مدنی به یونان مهاجرت کرد و در حالی که در آن سامان به خشونت می گرایید؛ تفکر اجتماعی مشرق زمین را به نگاهی مینوی با برنامه یی حداکثر اندرزگو بشارت می داد.

در یونان باستان اندیشمندان اجتماعی نظیر افلاطون و ارسطو و توسیدید به تحلیل اجتماعی جنگ و بررسی خاستگاه های خانواده و دولت و تامل در نسبت دین و حکومت روی خوش نشان دادند، چنان که ارسطو به مطالعه تکوین نظام های سیاسی و مناسبات فرد و خانواده و فرهنگ و سیاست پرداخت. اینان به رغم ارائه اندیشه های اجتماعی؛ اما هیچ گاه عالم اجتماعی به معنای علمی کلمه نبودند. تفاوت اندیشه وران اجتماعی با عالمان اجتماعی در آن است که دسته اول، جهان را مبتنی بر نظمی سلسله مراتبی و لایتغیر میان موجودات می پنداشتند که هر یک جایگاه و مقصودی معین داشتند و روشن است که در این بین رفتار آدمی نیز نمی تواند جدا از نظم طبیعی و اخلاقی هستی در نظر آید. اروپای قرون ۱۸ و ۱۹ خاستگاه اولیه علوم اجتماعی به شمار می آید. در این دوران همراه با ظهور آرای عصر روشنگری، نظریه های اجتماعی در آثار کنت، مارکس، دورکیم و وبر جوانه زد و همین اندیشمندان بودند که سنت کلاسیک نظریه مدرن اجتماعی را بنیاد نهادند.

ولتر، هیوم، کندریسه و منتسکیو از جمله متفکران اجتماعی قرن ۱۸ میلادی هستند که از اروپا به پا خاستند.

آنان ضمن طرح آرای فلسفی و ادبی و خصوصاً دیدگاه هایی نوین در عرصه علوم طبیعی، افکاری بدیع در حیطه اجتماعی نیز به وجود آوردند.

اینان متفکرانی اجتماعی بودند که از سنن تفکر اجتماعی یونانی و مسیحی گسستند و طلایه دار علم الاجتماع جدید شدند. کتاب حاضر دیدی گسترده و پژوهشی بر نظریه های جامعه شناسی دارد که با آگوست کنت آغاز شده و با مایکل هارت و آنتونیو نگری پایان پذیرفته است.