زوج طلایی فریبکار

● در حاشیه "سن پطرزبورگ"
فیلم "سن پطرزبورگ" در کنار همه ویژگی‌هایی که دارد وقتی با نگاهی مقایسه‌ای به شخصیت‌پردازی مورد توجه قرار می‌گیرد، یک زوج طلایی و کارکردی را در شکلی …

در حاشیه "سن پطرزبورگ"

فیلم "سن پطرزبورگ" در کنار همه ویژگی‌هایی که دارد وقتی با نگاهی مقایسه‌ای به شخصیت‌پردازی مورد توجه قرار می‌گیرد، یک زوج طلایی و کارکردی را در شکلی موجه به سینما معرفی می‌کند.

کاراکتر دو مرد، دو رفیق، دو دوست، دو شریک که با روحیات متفاوت و گاه کاملاً متضاد مجبور به همراهی شده و نیاز دراماتیک آنها مشترک می‌شود، این بار در قالب شخصیت‌های فرشاد و کریم نمود خوبی پیدا کرده، اما ردیابی این زوج در سینمای ایران به همین ویژگی اولیه ختم نمی‌شود بلکه با کمی دقت متوجه می‌شویم در فیلم‌های "نقاب" و "نیش زنبور" هم تعریف اولیه شخصیت‌ها، نیاز دراماتیک و اهداف نهایی آنها نیز با هم تشابه دارد.

گرچه در "سن پطرزبورگ" فرشاد و کریم در پیچ و خم‌های اولیه داستانی با هم برخورد کرده و به واسطه انگیزه‌های مادی و یافتن گنج با هم همراه می‌شوند، اما نفس همراهی این دو با روحیه اغواگرانه فرشاد و روحیه بدوی و لمپن کریم همان تضاد کلاسیک را تأمین می‌کند.

تضادی که این بار به دلیل تأثیری که فرشاد آگاهانه بر زنان می‌گذارد و آنها را فریب می‌دهد، به پیشرفت نقشه آنها برای رسیدن به گنج کمک می‌کند و پیچ و خم‌های جذابی را به مسیر درام می‌دهد. علاوه بر اینکه از وجه بازیگری قرار گرفتن پیمان قاسم‌خانی و محسن تنابنده در نقش این زوج هم تازگی دارد و هم توانسته تضادهای نمایشی و البته ویژگی‌های کاربردی آنها را به خوبی نمایش داده و ترکیبی پذیرفتنی از این زوج پیش روی مخاطب قرار دهد تا مسیر حرکت آنها را پیگیری کند.

همین الگو با کمی تغییر در "نقاب" و "نیش زنبور" هم جواب داده و بی دلیل نیست که با کمی اغماض می‌توان "نیش زنبور" را نسخه کمدی "نقاب" دانست. در "نقاب" هرچند قهرمان اصلی زنی است که به قصد انتقامجویی مرگ خواهرش، نقشه‌ای برای به دام انداختن این زوج فریبکار طراحی کرده، اما در بخشی عمده از فیلم قهرمان محوری این زوج هستند، زوجی که پارسا پیروزفر و امین حیایی نقش آنها را ایفا می کند و هم از وجه انتخاب بازیگر و هم شخصیت پردازی - آن بخشی که به فیلمنامه اولیه وفادار مانده - تأثیرگذار هستند.

تفاوت این زوج با قهرمانان "سن پطرزبورگ" در این است که آنها فریب دادن زنان و دختران پولدار، سوء استفاده و تلکه کردن آنان را به عنوان یک حرفه و شغل انجام می‌دهند. در واقع یک روند حساب‌شده از آغاز تا پایان ماجرا طراحی کرده‌اند که در درازمدت به یک شکل حرفه‌ای رسیده است.

همین رابطه با خوانشی طنز در "نیش زنبور" هم بین زوج رضا کیانیان و رضا عطاران وجود دارد. به این مفهوم که آنها نیز با توجه به رده سنی خود، پیرزنان پولدار را هدف قرار می‌دهند و با تلکه کردن آنها به پول می‌رسند. هرچند در این فیلم زوج کیانیان - عطاران نتوانسته تصویری پذیرفتنی از این الگوی کلاسیک ارائه کند، اما تعریف اولیه شخصیت‌ها، نیاز دراماتیک و نگاهی حرفه‌ای به این کار، "نیش زنبور" را هم با همه نقاط ضعفش در این رده‌بندی قرار می دهد.

طبعاً می‌توان نمونه های متعدد دیگری را در فیلم‌های ایرانی و بیش از آن در فیلم‌های خارجی مثال زد که اساس همراهی زوج قهرمان، بر پایه تضاد و نیازهای دراماتیک متفاوت آنها بنا شده باشد، اما به نظر می‌آید تکیه بر اغواگری و فریبکاری مردانه که می‌تواند نمودی متفاوت به شخصیت پردازی مردان بخصوص در رابطه با زنان بدهد و از کلیشه‌های رایج و نگاه تخت فاصله بگیرد، عامل اصلی تفاوت این زوج های فریبکار با نمونه‌های مشابه باشد.

سحر عصر آزاد