سیاست های کسب و کار

ابعاد تغییرات محیطی هر روز گسترش بیشتری می یابد و در این مسیر سازمانها بیش از گذشته از تحولات محیطی متاثر می شوند

ابعاد تغییرات محیطی هر روز گسترش بیشتری می‌یابد و در این مسیر سازمانها بیش از گذشته از تحولات محیطی متاثر می‌شوند. این تغییرات، امروز بدل به تیغ دولبه‌ای شده است که یک‌سوی آن فرصتهای بکر نهفته است و سوی دیگر آن دم تند فروپاشی است. در این شرایط «ارتباطات» و «اطلاعات» مهمترین ابزارهایی است که می‌تواند با ایجاد «آگاهی»، شرایط بهره‌گیری از فرصتها را فراهم آورد.

هرچند اقتصاد ما با اشل‌های جهانی فاصله زیادی دارد، اما امواج این تغییر، سازمانهای ما را نیز فراگرفته است و در آینده نیز بیش از این سازمانها را متحول خواهد کرد.

با توجه به اهمیت تمام این مسائل، نخستین گردهمایی بزرگ مدیران، با عنوان «بازانگاری مدیریت»، با هدف تشریح تحولات محیطی و تقویت ارتباط و تعامل سازمانها، توسط سازمان مدیریت صنعتی و سازمان مدیریت فرا در ۱۸-۱۹آذرماه در محل سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی تشکیل شد. این گردهمایی دارای ۷محور اصلی بود: بازار، فناوری اطلاعات و ارتباطات، سرمایه‌های انسانی، پول و سرمایه، عملیات، دانش و یادگیری، رهبری و استراتژی.

فشرده‌ای از این گردهمایی به‌عنوان «گزارش ویژه» این شماره تدبیر تقدیم خوانندگان می‌شود.

● بازانگاری مدیریت؛ فصل نوی در تعامل مشترک دو نهاد مدیریتی

برنامه افتتاحیه، با سخنان مهندس نصراله محمدحسین فلاح، مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی و مدیرمسئول ماهنامه تدبیر آغاز شد. وی ضمن تبیین شرایط کنونی گفت: این گردهمایی گامی نو در شکل‌گیری همکاری مشترک بین دو نهاد مدیریتی است و همین امر می‌تواند سبب تعامل هر چه بیشتر بین نهادهای مدیریتی در کشور شود.

وی ادامه داد: ما به عنوان سازمان مدیریت صنعتی امیدواریم که بتوانیم با برگزاری چنین گردهمایی‌هایی روابط بین مدیران و نهادهای مدیریتی را تقویت کنیم و از این منظر به اعتلای نظام مدیریتی جامعه کمک کنیم.

فلاح در پایان ابراز امیدواری کرد، با توجه به نیازهای جامعه مدیران کشور چنین گردهمایی‌هایی در آینده ادامه یابد وی تاکید کرد، سازمان مدیریت صنعتی در راستای رسالت خود برای ارتقای نظام مدیریت جامعه از برگزاری‌ چنین گردهمایی‌های مشترکی استقبال می‌کند.

● تبیین ابعاد، لزوم و چگونگی بازانگاری مدیریت

پس از مراسم افتتاحیه، نخستین سخنرانی کلیدی توسط دکتر کیانی، مدیرعامل سازمان مدیریت فرا با موضوع «روندها و چشم‌اندازهای جهانی» ارائه شد.

وی در ابتدای سخنان خود گفت: ما وقتی که سخن از لزوم بازانگاری مدیریت می‌کنیم، ابتدا باید روندهای جهانی را بشناسیم تا به درستی بدانیم که در چه شرایطی به سر می‌بریم؛ پس از آن می‌توانیم با نگاه مقایسه‌ای شرایط خودمان را با شرایط جهانی بسنجیم و راهکار ارائه کنیم.

کیانی در همین ارتباط ادامه داد: «سخت‌افزار» عامل اصلی تغییر در عصر کشاورزی و عصر صنعتی بود، اما در دوره کنونی «اطلاعات» به محور تغییرات بدل شده است و به کمک همین اطلاعات، امروز طول زمان در حال کاهش است. به عنوان نمونه نخستین اتومبیل در سال ۱۸۸۵ساخته شد، اما پس از ۵۵سال به صورت همگانی در جوامع مورد استفاده قرار گرفت، این طول زمان برای هواپیمای مسافربری نیز تقریباً همین میزان بود، اما یک‌باره ما در چند دهه اخیر شاهدیم که این طول زمان به صورت محسوسی کاهش یافته است تا حدی که این زمان برای فناوری کامپیوتر شخصی به ۱۵سال، برای موبایل به ۱۳سال و برای اینترنت به ۷سال رسیده است که همه این ارقام نشان از سرعت تحولات و لزوم انطباق با شرایط نو دارد.

مدیرعامل سازمان فرا ادامه داد: از سوی دیگر با مروری بر وضعیت جامعه جهانی شاهدیم که هر ۲۶دقیقه یک‌بار در چین یک کارخانه ساخته می‌شود و در هر ۴۳ساعت یک فروشگاه عظیم Home Depot با زیربنای متوسط ۱۳۰۰۰مترمربع در آمریکا تاسیس می‌شود.

وی همچنین تاکید کرد: ما نمی‌توانیم آینده را پیش‌بینی کنیم، اما می‌توانیم در خلق آینده موثر باشیم و برای این کار باید روندهای پیرامونی خود را در ابعاد محیطی، اقتصادی، سازمانی و مدیریت به دقت مورد بررسی قرار دهیم.

آن‌گاه وی این ابعاد را به یک دایره با لایه‌های ۴گانه تشبیه کرد و به تشریح هر یک از این ابعاد ۴گانه پرداخت. وی در ارتباط با لایه روند تغییرات در بعد محیطی گفت: انتظار می‌رود که در آینده جوامع هر چه بیشتر از سمت تمرکز به عدم تمرکز میل کنند، اقتصادهای ملی به اقتصاد جهانی متمایل شوند، ساختار سلسله مراتبی به نظام شبکه‌ای تغییر یابد، تکنولوژی‌های نیروافزا به سمت تکنولوژی‌های دانش‌افزا تغییر جهت پیدا کنند و دیگر اینکه انسانها از انتخاب «تک‌گزینه‌ای» به انتخاب «چندگزینه‌ای» برسند.

کیانی ضمن تبیین ابعاد روند لایه اقتصادی گفت: در آینده ما باید منتظر باشیم که سازمانها از محل فرآوری و پردازش اطلاعات ارزش‌افزوده بیشتری نسبت به تبدیل مواد کسب کنند؛ همچنین انتظار می‌رود عرصه رقابت از بازارهای محلی و منطقه‌ای خارج شده و در ابعاد بازار جهانی مطرح شود.

وی در همین ارتباط ادامه داد: بعد «زمان» و «مکان» نیز در حال از بین رفتن است و در آینده‌ای نه چندان دور، این مهم به صورت کامل با استفاده از شبکه‌های ارتباطی و فناوری‌های اطلاعاتی محقق می‌شود، به این ترتیب تمام محصولات در همه جای دنیا قابل دسترس می‌شوند و تک‌تک مشتریان حق ابراز نظر حتی در فرآیند تولید پیدا خواهند کرد.

به صورت طبیعی این شرایط بر سازمانها نیز اثر می‌گذارد. کیانی در همین ارتباط گفت: سازمانها از این شرایط بسیار تاثیر می‌پذیرند و این موضوعی است که در سالهای اخیر بارها و بارها موردتوجه صاحبنظران و اندیشمندان مدیریت قرار گرفته است. به عنوان نمونه پیتر دراکر تاکید می‌کند که سازمانها باید کسب‌و کارشان را از نظر اطلاعاتی باسواد کنند.

وی در همین ارتباط ادامه داد: توسعه دانش بشر منجر به توسعه تكنولوژی و توسعه تكنولوژی سبب پیشی گرفتن تولید از تقاضا شده است که از هم‌اکنون نتیجه این تحولات مشخص شده است؛ وحاصل این تغییرات پیش فرض های سنتی مدیریت را زیر سوال برده است. در این شرایط تنها نوآوری و انعطاف‌پذیری در برابر تغییر می‌تواند سازمانها را برای رویارویی با شرایط نوین یاری کند.

کیانی در ارتباط با روند تغییرات مدیریتی گفت: طبیعی است که سازمانها در این شرایط تغییر و تحول را با گشاده‌رویی بیشتری بپذیرند، از راه‌حل‌های خلاقانه استقبال کنند، ساختار خود را چابک‌تر و بهینه‌تر کنند و به مشتری و فهم او احترام بیشتری بگذارند.

وی سپس در ارتباط با مفهوم بازانگاری مدیریت گفت:‌ بازانگاری مدیریت به معنی تجدیدنظر اساسی در انگاشته‌های موجود به منظور جایگزینی باورها و الگوهای منسوخ و کهنه با مدل‌های روز و عصر حاضر است و این مفهومی است که بارها و بارها در فرهنگ و ادبیات خودمان مشاهده می‌شود و نمونه‌های آن در اشعار مولانا بسیار است.

سخنران در همین ارتباط ادامه داد: زمانی که یک مشکل غیرقابل حل به نظر می‌سد، به این معناست که راه‌حلی در چارچوب موجود برای آن نمی‌توان یافت، اما با تغییر پارادایم‌ می‌توان راهی نو برای حل مشکلات قدیمی گشود. بنابراین بازانگاری مفهومی از جنس «رهبری» است، زیرا «بازانگاری» در جستجوی پارادایم‌های نو است و «مدیریت» در داخل پارادایم‌های موجود به دنبال راه حل می‌گردد.

وی مهمترین دلایل اهمیت بازانگاری مدیریت را به این شرح برشمرد: نخست اینکه باورها، منشاء کردار ما هستند و با بازانگاری در باورهای‌مان می‌توانیم نتیجه بهتری کسب کنیم و دوم اینکه سازمانهای ما بیشتر از آنکه با ضعف مدیریت مواجه باشند، با ضعف رهبری روبرو هستند.

کیانی در پایان سخنان خود گفت: برای «بازانگاری» ما باید دو قابلیت را در درون خود تقویت کنیم: قابلیت دل‌کندن از کهنه‌ها و قابلیت تفکر استراتژیک. این دو قابلیت به افراد و سازمانها توانایی تغییر و انطباق با شرایط موجود را می‌دهد.

● محور دانش و یادگیری: فارغ‌التحصیلان بیسواد

دکتر فریبا لطیفی، که مسئولیت محور دانش و یادگیری اولین گردهمایی مدیران را برعهده داشت، دومین سخنران کلیدی این همایش بود. وی سخنان خود را با نقش آموزش در خلق مزیت رقابتی آغاز کرد و گفت: در اقتصاد دانش‌محور تنها مزیت رقابتی پایدار، آموزش پیوسته است. هم‌اکنون شاید ما در جوامع و سازمانها با افراد تحصیل‌کرده مواجه باشیم، اما در عمل می‌دانیم که با مشکلی به نام فارغ‌التحصیلان بیسواد روبرو هستیم، به دلیل اینکه دانش‌آموختگان نظام آموزشی توان انطباق با نیازهای جامعه و سازمانها را ندارند.

لطیفی سخنان خود را این‌گونه ادامه داد: از سوی دیگر، سازمانها با شرایط پیچیده‌ای روبرو هستند، سازمانها برای بقای‌شان باید به تحقق رویاهای مشتریان بیندیشند و این امر جز در سایه نوآوری میسر نیست. در این شرایط مدیران عامل تنها مسئولیت اداره سازمانها را برعهده ندارند، بلکه نقش Dream Developer را ایفا می‌کنند. هم‌اکنون سازمانی برنده است که گوی نوآوری در کف داشته باشد.

وی هم‌چنین گفت: امروز شعار سازمانهای برتر این است که «یا مرگ، یا نوآوری» (Innovation or Die). در این شرایط «دنباله‌روها» محکوم به شکست هستند و تنها کسانی می‌توانند موفق شوند، که زودتر بیاموزند و نوآورانه‌تر عمل کنند و این یعنی پایان عصر تقلید و Benchmarking.؛ تنها نوآوری پیوسته است که می‌تواند پیروزی بلندمدت افراد و سازمانها را تضمین کند.

استاد دانشگاه الزهرا در ادامه به ۱۰ فرمان‌ کلیدی جامعه خلاق اشاره کرد: و گفت:

▪ خلاقیت را پرورش و پاداش دهید.

▪ برکیفیت سرمایه‌گذاری کنید

▪ بربوم‌زیست خلاق، زندگی کنید

▪ اطمینان حاصل کنید که همه –به‌ویژه کودکان- حق خلاقیت دارند.

▪ تنوع را بپذیرید.

▪ خطرپذیری را ارج بگذارید.

▪ خلاقان را پرورش دهید.

▪ موانع خلاقیت را بردارید.

▪ مسئولیت تغییر را بپذیرید.

▪ بریکتایی پافشاری کنید، نه یک‌دستی.

وی در ادامه به بررسی نقش نظام آموزشی در روند خلاقیت اشاره کرد وگفت: نظام آموزشی باید چگونه آموختن را بیاموزد، در صورتی که نظامهای آموزشی تبدیل به کارخانه‌ای برای ارائه اطلاعات منسوخ به شیوه منسوخ شده است و مدارس به عنوان پایه‌های آموزش باید قدرت شهامت و خلاقیت را در دانش‌آموزان پرورش دهند و نظامهای آموزشی نه تنها در کشور ما، بلکه در بسیاری از کشورهای دنیا خلاقیت دانش‌آموزان را از بین می‌برند.

وی در پایان تاکید کرد: نظام آموزشی ما باید به گونه‌ای بازسازی شود که به دانش‌آموزان مهارت ارتباط موثر با دیگران، مهارت «نه» گفتن، مهارت کارگروهی، مهارت آموختن، مهارت فرموله کردن مسایل، ظرفیت‌سازی برای پذیرش ناکامی‌ها، عشق به زندگی و روحیه سازندگی را بیاموزد. در حالی‌که نتیجه یک مطالعه نشان داده است که هیچیک از این مهارتها به دانش‌آموزان ما آموزش داده نمی‌شود.

● محور سرمایه‌های انسانی: توسعه سرمایه انسانی در سطح بنگاه

سخنران کلیدی سوم نخستین روز همایش بازانگاری مدیریت، دکتر فریدون آذرهوش عضو هیات علمی سازمان مدیریت صنعتی بود. وی مطالب خود را پیرامون موضوع توسعه سرمایه انسانی در سطح بنگاه ارائه کرد.

آذرهوش در ابتدا به مفهوم توسعه سرمایه انسانی اشاره کرد و گفت: توسعه سرمایه انسانی به هرنوع فعالیت و یا فرآیندی كه به توسعه دانش ، تخصص، بهره وری در كار و رضایت شغلی كمك كند، اطلاق می‌شود؛ اعم از آنكه این فعالیت به منظور توسعه فردی، گروهی، سازمانی، ملی و یا بشری صورت گیرد.

وی در ادامه به بررسی دیدگاههای مختلف توسعه منابع‌انسانی پرداخت و گفت: توسعه سرمایه‌انسانی از دیدگاه ادیان، از دیدگاه فلاسفه، از نقطه نظر سازمان ملل متحد و از دیدگاه اقتصادی قابل‌تعریف است؛ که در این جلسه نقطه نگاه ما بیشتر معطوف به دید کسب و کار است.

سخنران در همین ارتباط ادامه داد: تاکنون تحقیقات زیادی در این حوزه انجام شده است. نتایج یکی از این تحقیقات معتبر که در شرکتهای موفق آمریکایی انجام شده است، حاکی از آن است که توسعه سرمایه انسانی یکی از مهمترین استراتژی‌های کسب و کار این سازمانها محسوب می‌شود و مدیران منابع‌انسانی از جمله مدیران ارشد این سازمانها محسوب می‌شوند.

وی سپس تئوری‌های توسعه منابع‌انسانی را مرور کرد و گفت: در انقلاب صنعتی، به کارگر به دید عاملی هزینه‌زا و به آسانی قابل‌تعویض نگریسته می‌شد و نگاه غالب این‌بود که اتوماسیون می‌تواند جایگزین انسان شود؛ این در حالی است که در عصر فراصنعتی، دانشگرها (Knowledge Workers) به عنوان مهمترین ارکان سازمان پذیرفته شده‌اند.

آذرهوش ادامه داد: هم‌اکنون دید هزینه‌ای نسبت به نیروی‌انسانی از بین رفته است و سازمانها مقادیر قابل‌توجهی را صرف سرمایه‌گذاری در مسیر توسعه نیروی‌انسانی خود می‌کنند. به عنوان نمونه شرکت آی‌بی‌ام در سه سال آینده، قصد دارد، برای توسعه منابع‌انسانی در کشور هندوستان ۶بیلیون دلار سرمایه‌گذاری کند، چون می‌داند که با این سرمایه‌گذاری آینده نیروی‌انسانی متخصص و دانشگر خود را تضمین می‌کند و از این نیروها می‌تواند در سراسر دنیا بهره بگیرد. امروز مدیران موفق دریافته‌اند که با سرمایه‌گذاری بر روی نیروی‌انسانی می‌توانند از یک استعداد معمولی بهره‌وری فوق‌العاده بگیرند و این در حالی است که کسانی که به این موضوع بی‌توجه هستند، تنها موفق می‌شوند بهره‌وری استعدادهای عالی خود را به سطح معمولی برسانند.

عضو هیئت‌علمی سازمان مدیریت صنعتی در ارتباط با ابعاد توسعه سرمایه‌انسانی گفت: توسعه سرمایه‌انسانی دارای سه بعد است: آموزش و پرورش، هدایت مسیر رشد حرفه‌ای، بسترسازی سازمان برای استفاده از سرمایه سازمانی. این در حالی است که در سازمانهای ما بیشتر از هرچیز به چرخه آموزش می‌اندیشیم و کمتر به بهسازی و بستر سازی برای بهره‌گیری از منابع موجود می

مریم چهاربالش

[e-mail]

---