ماشین عروس به مثابه پوشاندن چیزها

«هر چیز كهنه ای روزی دوباره نو می شود.» لااقل مصداق این جمله كه البته احمقانه است آن را حكم كلی تلقی كنیم در شیوه زیست مادی مردم به چشم می آید. كفش ها و لباس هایی كه دوره آنها سرآمده، …

«هر چیز كهنه ای روزی دوباره نو می شود.» لااقل مصداق این جمله كه البته احمقانه است آن را حكم كلی تلقی كنیم در شیوه زیست مادی مردم به چشم می آید. كفش ها و لباس هایی كه دوره آنها سرآمده، دوباره در بازار مد رایج می شود. كفش های نوك تیز، پاشنه دار، كفش های نوك پهن، یقه پهن، یقه باریك و غیره ویژگی روزگار ما این است كه تمام اینها هم زمان با هم به بازار می آید. پیشتر یك چیز مد می شد اما امروزه چند چیز با هم باب می شود.

می بینید كه بعضی ها ماشین عروس چه نام با مسمایی توجه كنید كه نه ماشین داماد را از میان ماشین های قدیمی دهه بیست انتخاب می كنند تا با نشستن در این كهنه نو، خوشبختی خود را به عرش اعلا برسانند. البته گل كاری بر ماشین عروس هم عوض شده است. بعید نیست بوته های گل روی ماشین عروس كم كم تبدیل به درخت شود. وجه دیگر مضحك این روایت وقتی است كه داماد خوشبخت به حكم فیلمبردار كارگردان از ماشین پیاده می شود تا به آرایشگاهی وارد شود كه عروس خوشبخت به انتظار اوست. فیلمبردار كارگردان با كات های نابهنگام از عروس و داماد می خواهد كه این صحنه را دوباره تكرار كنند. ساختن یك فیلم مستند از مراسم عروسی و نه مراسم دامادی یكی از دیگر بلاهت های شیوه زیست معاصر است. تمام اینها برای ثبت لحظه خوشبختی است. احتمالا آنها به قول ارسطو عمل می كنند.

«زندگانی خوب، زندگی سعادتمندانه است.» و زندگی خوب یعنی چه زندگی خوب یعنی هرچه ماهرانه پوشاندن نكبت یا تظاهر به خوشبختی. مثل پوشاندن ماشین عروس با گل همراه با عناصر از گذشته و حال، قدیمی و جدید. اعلام «ما خوشبختیم» تنها استعاره از یك چیز است: پوشاندن و مخفی كردن یك چیز دیگر. نوعروس ها و نودامادها در فضایی حاكی از مهرورزی سعی می كنند شكاف های درونی را بپوشانند و تظاهر كنند به اینكه چقدر ویژگی های مشترك دارند. فی المثل اشاره می كنند به تعداد حروف مشترك در نام یكدیگر. یا «راستی تو رنگ زرد دوست داری چقدر جالب من هم همینطور.» این تزیین احساسات تنها به معنای پوشاندن چیزهای دیگر است. به جای اینكه هرچه بیشتر برملا كنند مجبورند تحت پوشش تزیین كه دیگر حتی كاركرد اولیه خود را ندارد، پنهان شوند. همین است كه پس از شش ماه زندگی مشترك به نیش پشه ای صدای بادكنك خوشبختی در راهروهای نمور دادگستری می پیچد.

خوشبختی برای آنها یك امر پیشینی است یعنی از پیش وجود داشته است، تنها آنها باید دست دراز كنند و به چنگش آورند. اما این خوشبختی همان كنار هم چیدن چیزهای بی ربط و تزیین آنها است. همان پوشاندن شكاف و تناقضات، پوشاندن نكبت، پوشاندن گناه با دستپاچگی تمام است.

همچون قابیل كه با دستپاچگی تمام، هابیل را در خاك كرد پوشاندن یك چیز، برای تظاهر به خوشبختی خود. بدین منوال است كار «تن حاكم» كه همیشه در حال پوشاندن چیزهاست تا وضعیت عادی جلوه كند. اما این پوشاندن ها تنها نشان از یك چیز است: كشتن و پوشاندن خود خوشبختی. شاید بدین ترتیب است كه «هرچیز كهنه ای روزی دوباره نو می شود.» و شاید هم این زخم های كهنه اند كه روزی نو می شوند و باز ما با پوشاندن صدای فوران آن، می خواهیم بگوییم: ما خوشبختیم. اتفاقی رخ نداده است.

امیرهوشنگ افتخاری راد