افت مهاجرت از مکزیک به ایالات متحده

روند بزرگ ترین مهاجرت جهان در حال معکوس شدن است

مایک خیمنس، مامور گشت مرزی با ایالات متحده، از قسمت مرتفع پوشیده از خار دامنه جنوبی سن دیگو سراسر مرز تیخوانا در مکزیک را زیر نظر دارد.

دهه‌هاست که اهالی فقیر کلونیا لیبرتاد از حصار مرز که به پایگاه عبور غیرقانونی تبدیل شده است، عبور می‌کنند. دیده‌بانان از فراز سقف‌های حلبی، ایالات متحده را زیر نظر دارند و حرکات خیمنس و همکارانش را رصد می‌کنند و موقعیت آنان را از طریق تلفن همراه به مهاجران خبر می‌دهند. خیمنس دل خوشی از کایوت‌هایی [کسانی که کارشان عبور دادن قاچاقی مکزیکی‌ها به آمریکا است] که مردم را به ایالات متحده می‌رسانند، ندارد. او می‌گوید: «آنها اهمیتی به زندگی‌ها نمی‌دهند، آنها به پولی که درمی‌آورند اهمیت می‌دهند. اگر پای کسی پیچ بخورد یا پایش بشکند، او را رها می‌کنند.» به طور متوسط، هر روز یک نفر هنگام عبور از این مرز ۲۰۰۰ مایلی کشته می‌شود.

دهه‌ها بازی موش و گربه بین مهاجران مکزیکی و مقامات مهاجرت آمریکا کشمکشی نسبتا یک‌طرفه بوده است. از هر ۱۰ نفر مکزیکی یک نفر در آمریکا زندگی می‌کند. کل جمعیت مکزیکی‌های مقیم آمریکا ۱۲ میلیون نفر است که نیمی از آنها مهاجر غیرقانونی هستند. این مساله، بزرگ‌ترین جامعه مهاجر جهان را به وجود آورده است. (جامعه وسیع‌تر مکزیکی-آمریکایی، شامل فرزندان متولد آمریکای مهاجران، حدود ۳۳ میلیون نفر هستند.) پس از مکزیکوسیتی، بیشترین تجمع مکزیکی‌ها در لس‌آنجلس است، نه در شهرهای گوادالاخارا و مونترری.

اما این موج مکزیکی فروکش کرده است. بر اساس برآورد موسسه «پیو هیسپانیک سنتر» در واشنگتن، بین سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ حدود ۳ میلیون مکزیکی به ایالات متحده نقل مکان کردند که بسیار بیشتر از ۷۰۰ هزار نفری است که به مکزیک بازگشتند. اما در سال‌های ۲۰۱۰-۲۰۰۵ تعداد تازه‌واردان به ۱/۴ میلیون نفر افت کرده، ولی بازگشت به مکزیک به ۱/۴ میلیون نفر افزایش یافته است. این موسسه بر این باور است که اکنون مکزیکی‌ها بیش از آن که به آمریکا بیایند به کشورشان باز می‌گردند. مقامات مهاجرت نیز روند مشابهی را ذکر کرده‌اند. در سال ۲۰۰۰ گشت مرزی تلاش ۱/۶ میلیون نفر را برای عبور از مرز، خنثی کرد. اما در سال گذشته این رقم تنها ۲۸۶ هزار یعنی کمترین میزان ظرف ۴۰ سال گذشته بود. اکنون، بزرگ‌ترین مهاجرت جهان در حال معکوس شدن است.

مهاجرت گسترده از مکزیک به ایالات متحده پدیده‌ای نسبتا جدید است. ۴۰ سال پیش، مهاجران کانادا، آلمان و ایتالیا بیشتر از مهاجران مکزیکی بودند. این موج مکزیکی در دهه ۱۹۷۰ به وجود آمد و در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به رشد خود ادامه داد. زیرا اقتصاد متزلزل مکزیک، مهاجران بیشتری را به سمت شمال سوق می‌داد و سیاست‌های آسان‌گیرانه مهاجرتی آمریکا امکان سکونت افراد بیشتری را فراهم می‌کرد. در سال ۲۰۰۰ که اوج مهاجرت صورت گرفت، بیش از ۷۵۰ هزار مکزیکی از مرز عبور کردند.

اما این جریان در حال معکوس شدن است؛ زیرا از مزایای مهاجرت به شمال کاسته شده و به خطرات افزوده شده است. مکزیکی‌ها در جست‌وجو‌ی شغل به آمریکا مهاجرت می‌کنند و اکنون کمتر از گذشته شغل وجود دارد. در سال ۲۰۰۰ نرخ بیکاری در ایالات متحده حدود ۴ درصد بود، اما اکنون نرخ بیکاری دو برابر این رقم و تقریبا دو برابر نرخ بیکاری در مکزیک است. صنعت ساخت و ساز در آمریکا، که اکثر مهاجران در این بخش مشغول به کار هستند، به شدت آسیب دیده است. همچنین، مهاجران از بازار کار کنار گذاشته می‌شوند؛ چون آمریکایی‌ها کمتر از گذشته بیرون از خانه غذا می‌خورند، خودشان خانه‌هایشان را تمیز می‌کنند و باغبان‌هایشان را اخراج می‌کنند. اخراج از کشور به حدود ۳۰۰ هزار مورد در سال افزایش یافته است. اما اکنون حتی افرادی که از آمریکا اخراج می‌شوند، تمایلی به بازگشت به این کشور ندارند. براساس بررسی انجام شده توسط موسسه پیو، در گذشته از میان افراد اخراج شده، هشت نفر از ۱۰ نفر برای بازگشت مجدد تلاش می‌کردند. اکنون این آمار به شش نفر از ۱۰ نفر رسیده است.

همزمان رسیدن به ایالات متحده دشوارتر شده است. در عبور از تیخوانا به سمت سن‌دیگو مساله اصلی، حرکت گروهی در طول مرز بود. گروهی آنچنان بزرگ که توقیف آن توسط ماموران مرزی دشوار بود. اما امروزه مرز سن‌دیگو مکان ترسناکی برای عبور است. در این مرز دو ردیف حصار وجود دارد، که بالای یکی از آنها پوشیده از سیم‌خاردار است و با دوربین‌های دید در شب نصب شده در برج‌ها کنترل می‌شوند. ماموران گشت مرزی، که بیش از ۲۱ هزار نفر در سراسر کشور هستند و یکی از بزرگ‌ترین آژانس‌های اعمال قانون آمریکا را تشکیل می‌دهند، در گروه‌های چهارنفری گشت می‌زنند. در این مرز از سنسورهای لرزه‌ای برای یافتن ردپا و رادارهای نفوذکننده در زمین برای اسکن تونل استفاده می‌شود. همچنین روبات‌ها به کانال‌های فاضلاب فرستاده می‌شوند تا به دنبال حفره‌های ایجاد شده در سیستم فاضلاب بگردند. پیش‌تر، آمریکایی‌هایی که در کمک به مهاجران غیرقانونی مشارکت داشتند آزاد می‌شدند، اما اکنون تحت پیگرد قرار می‌گیرند.

مرز تیخوانا که محبوب‌ترین مکان برای عبور غیرقانونی از جنوب به شمال بود، محبوبیت خود را از دست داده است. در برخی از سال‌های دهه ۱۹۹۰ نیم میلیون مکزیکی که تلاش می‌کردند از سن‌دیگو عبور کنند بازداشت شدند، نزدیک به نیمی از کل این افراد در سراسر مسیر مرز دستگیر شدند. سال گذشته خمینس و همکارانش تنها ۴۲ هزار نفر را دستگیر کردند که یک دهم مجموع دستگیرشدگان در کل کشور است. در حال حاضر مکان مناسب برای عبور از مرز، صحرای آریزونا است. در گذشته افراد کمی از این مسیر استفاده می‌کردند، چون عبور از این مسیر مستلزم ۷۲ ساعت پیاده‌روی در روزهای سوزان و شب‌های سرد است.

رسیدن به ایالات متحده خطرناک‌تر شده است؛ زیرا باندهای جنایتکار مکزیکی متوجه شده‌اند که مهاجران برای اخاذی اهداف مناسبی هستند. دیوید اسکات فیگرالد، کارشناس مهاجرت در دانشگاه کالیفرنیا در سن‌دیگو در این باره می‌گوید: «موانع مسیر، از مرز شروع نمی‌شود بلکه از شمال مکزیک آغاز می‌شود.» بررسی او در شهرهای کوچک مکزیک نشان می‌دهد علاوه بر خطرات طبیعی مثل رودخانه، حیوانات و صحرا، امروزه نگرانی اصلی، خشونت باندهای خلافکار است. این نگرانی کاملا بجاست. کمیسیون حقوق بشر مکزیک برآورد کرده است که سالانه حدود ۲۰ هزار مهاجر آمریکای جنوبی و مرکزی هنگام سفر در مکزیک ربوده می‌شوند. گورهای دسته‌جمعی پیدا شده در مرز تامائولیپاس در سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ نزدیک به ۳۰۰ جسد را در خود جای داده بودند.

از سوی دیگر، بسیاری از ثروتمندان مکزیکی از مکان‌هایی که دیگر برای مرفه‌های انگشت‌نما امن نیست، نقل مکان کرده‌اند. شهرهای تگزاس همچون برونسویل و مک‌آلن شاهد نفوذ ثروتمندان مکزیکی بوده‌اند. آنان در شمال مرز زندگی می‌کنند؛ اما

کسب و کارهایشان همچنان در شهرهای ماتاموروس یا مونترری قرار دارند. در مجاورت سن‌دیگو مثلا در ایست لیک بسیاری از ثروتمندانی که از باخا کالیفرنیا نقل مکان کرده‌اند، زندگی می‌کنند.

درحال حاضر اکثر کسانی که از مرز تیخوانا عبور می‌کنند به سمت جنوب می‌روند. موسسه مادره آسونتا، که پناهگاهی برای زنان و کودکان مهاجر در تپه‌های حومه تیخوانا است، ماهانه حدود ۱۲۰ نفر را اسکان می‌دهد و برای آنان غذا، اتاق به همراه توصیه‌های قانونی و دسترسی به اینترنت فراهم می‌کند.

مری گالبان، مدیر موسسه مادره آسونتا، می‌گوید: ۱۰ سال پیش این موسسه تنها با مهاجرانی که به سمت شمال می‌رفتند سر و کار داشت. اما اکنون با زنانی سر و کار دارد که ایالات متحده را ترک کرده‌اند. گالبان می‌گوید: «برخی از آنها زمانی که بچه بودند به ایالات متحده برده شدند. بعضی از آنها حتی مردمی را که زمانی با آنان زندگی می‌کردند، نمی‌شناسند.»

زنان این پناهگاه برنامه‌های مختلفی دارند. آنگلا که دهه چهلم زندگی‌اش را سپری می‌کند، امیدوار است پیش از بازگشت به سن برناردینوی کالیفرنیا، خانواده‌اش را در اوآخاکا ملاقات کند. او در سن برناردینو در کارخانه بازیافت پلاستیک کار می‌کرد و هفته‌ای ۲۵۰ دلار درآمد داشت که بسیار بیشتر از درآمد ناچیز روزانه ۵۴ پزویی (۴.۲۰ دلاری) در اوآخاکاست. رزا که به مدت ۲۴ سال در آمریکا زندگی کرده، مصمم است به این کشور بازگردد. اما زن جوان‌تری که خود را معرفی نکرد، قصد دارد با چهار فرزندش به زادگاه خود در گوئررو بازگردد. او می‌گوید: «زندگی اینجا دشوارتر است» اما عبور از مرز آنقدر سخت شده است که او ترجیح می‌دهد در مکزیک بماند.

افزایش تعداد افراد بازگردانده شده از مرز، شهر تیخوانا را تحت فشار قرار داده است. روزانه ۴۰۰ نفر به این شهر بازگردانده می‌شوند. ویکتور کلارک آلفارو، از مرکز دوملیتی حقوق بشر، برآورد می‌کند حدود یک سوم این افراد از زندان‌ها می‌آیند یا اعضای گروه‌های خلاف‌کار هستند. برای این افراد که خالکوبی دارند و به سختی اسپانیایی صحبت می‌کنند و لباس‌های عجیب و غریب آمریکایی به تن می‌کنند، یافتن کار دشوار است. تنها کارفرمای مشتاق برای جذب این افراد سازمان‌های خلاف‌کاری است که تمایل دارند مردان جوان مرتبط با خرده‌فروشان مواد مخدر در مجاورت سن‌دیگو را به کار بگیرند. مقامات آمریکایی برای کاهش فشار در این مرز، برخی از مهاجران غیرقانونی را با هواپیما به مکزیکوسیتی منتقل می‌کنند. مقامات تیخوانا نیز در تلاشند این افراد را به مکان‌های دیگر منتقل کنند. کارلوس بوستامانته، شهردار تیخوانا، می‌گوید: «تهیه بلیت و فرستادن این افراد به زادگاهشان برای شهر ارزان‌تر تمام می‌شود.»

اما حتی میلیون‌ها مکزیکی که در خارج مانده‌اند به زادگاهشان وابستگی دارند. تماس تلفنی از ایالات متحده به مکزیک بیش از کل تماس به اروپای غربی است. مکزیکی‌هایی که در خارج زندگی می‌کنند، علاقه چندانی به سیاست کشورشان ندارند؛ به طوری که تنها ۴۰ هزار نفر از آنان در انتخابات ریاست‌جمهوری امسال رای دادند. این در شرایطی است که اگر همه آنها رای می‌دادند، می‌توانستند نتیجه انتخابات را تغییر دهند. با وجود این، آنان در زندگی اقتصادی وطنشان نقش فعالی دارند. سال گذشته مکزیکی‌های مقیم خارج، ۲۲.۸ میلیارد دلار برای خانواده‌هایشان ارسال کردند. ارسال پول از ایالات متحده به مکزیک بیشترین جریان ارسال پول در جهان به شمار می‌رود و بیش از صنعت گردشگری ارز وارد این کشور می‌کند.

این جریان سرمایه هنوز به رکورد سال ۲۰۰۷ باز نگشته، اما در حال افزایش است. در سال ۲۰۰۷ پول ارسالی به مکزیک به ۲۶ میلیارد دلار رسیده بود. مارسلو گیوگال از بانک جهانی می‌گوید همچون دیگر نقاط جهان، ارسال پول به طور شگفت‌انگیزی طی بحران مالی رو به افزایش بود. به گفته او، «کارگران مهاجر [در ایالات متحده] پول کافی برای گذران زندگی دارند، اما افراد خانواده‌شان نیازمند پول هستند.» بنابراین مهاجران با خود فکر می‌کنند «به رستوران و سینما نمی‌رویم و در عوض برای خانواده‌هایمان پول می‌فرستیم.»

به دلیل روند رو به رشد قانونی شدن مهاجران مکزیکی در ایالات متحده، ارسال پول افزایش خواهد یافت. بر اساس آمار موسسه پیو، بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۱ جمعیت مکزیکی‌های ثبت نشده از ۷ میلیون نفر به ۶.۱ میلیون نفر کاهش یافته و جمعیت مهاجران قانونی از ۵.۶ میلیون نفر به ۵.۸ میلیون نفر افزایش یافته است. شهروند قانونی بودن درآمد بالقوه مهاجران را افزایش می‌دهد و آنان را همچون سایر کارگران مستحق دریافت مزایای تامین اجتماعی می‌کند. با روند فعلی، تا زمان چاپ این مقاله، تعداد مهاجران مکزیکی قانونی در ایالات متحده بیشتر از مهاجران غیرقانونی خواهد بود. این مساله به نفع مردم دو طرف مرز خواهد بود.

مترجم: رفیعه هراتی