بررسی کارنامه بازی سازان بزرگ جهان در سال ۲۰۰۸ ـ قسمت اول

ما علاقه مندان بازی با به بازار آمدن هر عنوان جدیدی سعی می کنیم هر چه سریع تر عناوین مورد علاقه خود را تهیه کرده و بازی کنیم

ما علاقه‌مندان بازی با به بازار آمدن هر عنوان جدیدی سعی می‌کنیم هر چه سریع‌تر عناوین مورد علاقه خود را تهیه کرده و بازی کنیم. اما در آن سوی قضیه هم کسانی هستند که با خرید هر بازی توسط ما برقی از شادی در چشمانشان می‌درخشد و شاید بتوان گفت برنده اصلی این بازی‌ها آنها هستند که هر ساله سود سرشاری به جیب می‌زنند. گرچه اگر بخواهیم واقع‌بین‌تر باشیم، همیشه هم اوضاع بر وفق مراد آنان نیست و با وجود سرمایه‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و زحمات فراوانی که می‌کشند، در پایان سال چیزی جز ضرر عایدشان نمی‌شود. وب‌سایت Edge Online که از مشهورترین پایگاه‌های تخصصی بازی است، در یک بررسی کارنامه تجاری و مالی ۲۰ تولیدکننده و ناشر عمده بازی جهان را مورد تحلیل قرار داده است. در این مقاله که در دو بخش به نظرتان می‌رسد، نگاهی خواهیم داشت به وضعیت هر یک از این شرکت‌ها در سال مالی گذشته و در کنار آن کارنامه آنان در زمینه ساخت بازی و میزان موفقیتشان را به طور اجمالی بررسی خواهیم کرد. در زیر بخش نخست این مقاله را که شامل ده شرکت نخست می‌شود، مطالعه می‌کنید

● Midway

▪ درآمد: ۱۷۶ میلیون دلار

▪ سود- زیان: ۱۱۴ میلیون دلار

«میدوی» یکی ازشرکت‌های پولدار ولی بداقبال امسال بود. بداقبالی‌ای که سه سال است گریبان این شرکت را گرفته است. طی سال گذشته دست‌اندرکاران این شرکت تلاش زیادی کردند تا اوضاع آن را تا حدودی بهبود بخشند و در این راه از عرضه عناوین بزرگ و پرسروصدا و صرف هزینه‌های کلان هیچ دریغ نکردند. Blacksite: Area۵۱ یکی از این عناوین پرسروصدا اما ناموفق بود که در ژانر تیراندازی اول شخص عرضه شد. هاروی اسمیت، طراح اصلی بازی، در توجیه این عدم موفقیت ادعا کرد که برای آماده کردن سریع‌تر بازی بسیار تحت فشار بوده است. (وی مدتی بعد از کار در میدوی استعفا کرد.)

Stronglehold نیز یکی دیگر از بازی‌های تیراندازی اول شخص ساخته میدوی در اوایل سال جاری بود که توسط کارگردان مشهور فیلم‌های اکشن هالیوود، جان وو، و با ایفای نقش بازیگر هنگ‌کنگی، چون یون فت، ساخته شد. به گفته میدوی این بازی یک میلیون نسخه فروخت. عنوان بزرگ دیگر این شرکت Unreal Tounament щ بود که گرچه برای پلی‌استیشن ۳ و PC فروش خوبی کرد اما انتظارات میدوی را برآورده نکرد. هم اکنون میدوی امید دارد با عقد قرارداد با DC Comics و با تکیه بر بازی‌های پرطرفدار «مورتال کامبت» و «DCUniverse» باز هم به اوج بازگردد. همچنین این شرکت درنظر دارد بازی فوتبالی خود را با عنوان Blitz بار دیگر احیا کرده و روانه بازار کند. اما احتمالاً باید بزرگ‌ترین پروژه آتی مید‌وی را بازی ماشین‌سواری Whellman دانست که نام بازیگر مشهور دیگری یعنی «وین دیزل» در آن به چشم می‌خورد.

● D۳

▪ درآمد: ۱۴۴ میلیون دلار

▪ سود- زیان: ۹۵/۲ میلیون دلار

بیشتر کاربران غیرژاپنی D۳ را بیشتر به واسطه بازی «پازل کوئست» می‌شناسند. اما واقعیت این است که این شرکت در ژاپن بسیار فعال بوده و طی سال‌های گذشته بیش از ۲۰۰۰ عنوان برای پلی‌استیشن ۲ بیرون داده است. برای D۳ جبران زیان سال قبل‌ و رسیدن به سودی هر چند ناچیز در سال جاری یک پیروزی بزرگ محسوب می‌شود. نگاهی به کارنامه مالی این شرکت در سال گذشته نشان می‌دهد که فروش آن در آمریکای شمالی بیشتر از میزان آن در داخل ژاپن بوده است. به رغم اعلان اولیه مقامات این شرکت در این باره که فعلا قصد تولید و عرضه بازی برای کنسول‌های نسل جدید را ندارند، اخیراً اعلام شده است D۳ قصد دارد بعضی از بازی‌های قدیمی خود را برای Wiiمنتشر کند. احتمالاً موفقیت خیره‌کننده کنسول Wii نینتندو در جذب مخاطب برای بازی‌های ساده در این تغییر رویکرد بی‌تأثیر نبوده است. هم اکنون D۳ قصد دارد بازی Dark Sector را برای بازارهای اروپا و ایالات متحده منتشر نماید. سازنده این بازی Digital Extremes است. همچنین تصمیم دارد با همکاری Cartoon Network بازی‌های جدیدی بسازد. ساخت ادامه بازی پازل کوئست با عنوان Galatrix از دیگر برنامه‌های این شرکت است.

● Codemasters

▪ درآمد: ۱۴۹ میلیون دلار

▪ سود- زیان : ۱۵ میلیون دلار

این شرکت که بیشتر با دو بازی معروفش، یعنی بازی ماشین سواری «کالین مک را» و بازی کریکت «برایان لارا» مشهور است، طی دو سال گذشته جهش قابل توجهی داشته است. سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ دو سال طلایی برای «کد مسترز» بودند و در سال ۲۰۰۷ این شرکت به سودآوری چشمگیری رسید. «کد مسترز» توانست با عرضه بازی Dirt و پس از آن GRID خود را به عنوان یکی از تولیدکنندگان برتر بازی‌های ریسینگ و ماشین‌سواری تبدیل کند. گرچه این شرکت در سبک بازی‌های اکشن هم عناوین کم‌اهمیتی بیرون نداده که آورلرد، کلایو بارکر جریکو و ترنینگ پوینت چند نمونه از آنهاست. این شرکت قصد دارد با مشارکت ناشر بازی Majesco اقدام به انتشار بازی‌های ساده‌تر مانند کیک مانیا ۲ و توی شاپ برای کنسول DS وOur House برای Wii کند. امید Codemasters در نیمه دوم سال ۲۰۰۸ بیشتر به دو بازی اکشن «نفرین » و «بازگشت آرگونات‌ها» است. کد مسترز تصمیم دارد در سال ۲۰۰۹ با ارتقای انجین مورد استفاده در GRID و خرید امتیاز مسابقات فرمول یک همچنان جایگاه خود را در عرصه بازی‌های سبک مسابقه‌ای در صدر نگاه دارد.

● SCI/Eidos

▪ درآمد: ۲۸۵ میلیون دلار

▪ سود- زیان: ۱۹۷- میلیون دلار

«ایدوس» هم از جمله شرکت‌هایی بود که در سال مالی گذشته با ضرر هنگفتی مواجه شد. نام Eidosبا دو بازی موفق «توم ریدر» و «هیتمن» مشهور شد. اما در سال گذشته، این شرکت سعی کرد با دو بازی اکشن دیگر یعنی «کین و لینچ» و Conflict: Denied Ops برای دو کنسول XBOX۳۶۰وplaystation۳ ثابت کند که برای درخشان نگه داشتن برند خود در زمینه بازی‌های اکشن فقط به این دو عنوان وابسته نیست. Eidos همچون بسیاری از سازندگان دیگر بازی در سال‌های اخیر، تلاش کرد وارد عرصه بازی‌های ساده هم شود و با ساخت بازی‌هایی چون «دینردش» برای DSوPSP و «سگ‌ها و گربه‌ها» برای DS کارش را آغاز کرد. در خارج از ایالات متحده نیز سری بازی‌های مدیریت فوتبال Championship Manager ایدوس موفقیت خوبی کسب کرد. اما Eidos به این هم بسنده نکرد و تصمیم گرفت سری هم در زمینه بازی‌های چند نفره آنلاین در آورد و بازی Age of Canon را برای PC منتشر کرد. در نیمه پایانی سال جاری این شرکت به شماره جدید بازی مهاجم مقبره یعنی UnderWorldو موفقیت چند باره لارا کرافت بسیار دل بسته است. البته این بار Eidos با عبرت گرفتن از عدم موفقیت بازی قبلی این سری یعنی Legend که فقط برای XBOX۳۶۰ منتشر شد، اعلام کرده است نسخه «دنیای زیرزمینی» برای تمام پلاتفورم ها منتشر خواهد شد.

● Infograms (Atari)

▪ درآمد: ۴۵۹ میلیون دلار

▪ سود- زیان : ۸۱ ـ میلیون دلار

اینفوگرامز با وجود سرمایه کلانی که در اختیار دارد و حتی درآمد خوبی که در سال گذشته به دست آورد، باز هم در ردیف شرکت‌های مغبون سال گذشته میلادی آورده شده است‌. این شرکت دو زیرمجموعه دارد: Atari Europe و Atari,Inc که اولی در ایالات متحده مستقر است. نکته جالب در مورد اینفوگرامز و متفاوت با سایر شرکت‌های ذکر شده در این مقاله آن است که این شرکت بخش اعظم درآمد خود را (حدود ۸۰ درصد) از بازارهای مصرف اروپا و آسیا کسب کرده است. این شرکت کار خود را با انتشار بازی‌های ساخته شده توسط شرکت نامکو برای پلی استیشن ۲ شروع کرد؛ بازی‌هایی چون «دراگون بال زد» و «ناروتو» از این جمله بودند. پس از خرید آتاری در بهار امسال هم عناوینی چون «نوروینترنایتز» و «گودزیلا» از سوی اینفوگرامز به بازار آمدند. آخرین دستاورد این شرکت نیز که ماه گذشته منتشر شد، شماره جدید بازی «تنها در تاریکی» بود. با وجود سال نه چندان موفقیت‌آمیزی که اینفوگرامز از نظر مالی پشت سر گذاشت، مقامات این شرکت در گزارشی که از عملکرد مالی خود منتشر کرده‌اند، اظهار امیدواری نموده‌اند که تا ۱۸ ماه دیگر اینفوگرامز به دوران طلایی گذشته خود بازگردد.

● Disney

▪ درآمد: ۲۵۹۳ میلیون دلار

▪ سود- زیان : ۷۰۲ میلیون دلار

بخش توسعه و انتشار بازی دیسنی درواقع زیرمجموعه‌ای از دپارتمان تولیدات رسانه‌ای این شرکت است. این موضوع باعث شده است پیشرفت این بخش با دشواری بسیار و به کندی انجام شود. اما از سوی دیگر وسعت و سابقه دیسنی و تنوع محصولات رسانه‌ای این شرکت، موجب می‌شود دست بازی‌سازان آن برای ساخت عناوین محبوب باز باشد. از جمله این بازی‌ها بازی «دزدان دریای کارائیب: آخر دنیا» بود که بر اساس فیلمی به همین نام ساخته شده توسط شرکت دیسنی تولید و عرضه شد و فروش خوبی هم داشت. موفقیت عمده این شرکت مربوط به بازار داخل ایالات متحده می‌شود. دیسنی با عرضه بازی‌هایی که به طور خاص مورد توجه نوجوانان آمریکایی قرار دارد و بر اساس شخصیت‌های کارتونی و سینمایی آمریکا ساخته شده، توانسته است درآمد سرشاری از داخل کشور کسب کند. در سال ۲۰۰۸ هم استودیوی بازی‌سازی دیسنی با تولید بازی Turok و با استفاده از برند «تاچ استون»، برای نخستین بار وارد عرصه بازی‌های نسل جدید شد. مهم‌ترین برنامه آتی دیسنی ادغام دو شرکت «گروه اینترنتی والت دیسنی» و «استودیوهای بازی‌سازی دیسنی» و تشکیل مجموعه‌ای جدید با نام «گروه رسانه‌ای دیسنی» است. اما اینکه آیا این رویداد بر روند بازی‌سازی این شرکت تأثیر مثبت خواهد داشت یا خیر، در آینده معلوم خواهد شد.

● Squre – Enix

▪ درآمد: ۶۰۶ میلیون دلار

▪ سود- زیان: ۱۶۷ میلیون دلار

گرچه «اسکوئیر انیکس» در فهرست ما از نظر درآمد در رتبه چهاردهم قرار دارد اما از نظر سود مقام هفتم را به خود اختصاص داده است و این نشان از زیرکی و هوشمندی صاحبان این شرکت بازی‌سازی ادغام شده در بازار فشرده و تنگاتنگ بازی‌های ویدئویی دارد. سال گذشته این شرکت تمرکز خود را بر تولید بازی برای دستگاه‌های همراه معطوف کرد. در این سال هم عنوان فاینال فانتزی همچنان بر تمام عناوین دیگر شرکت اسکوئیر انیکس سایه انداخته بود و آنها را تحت‌الشعاع خود قرار داده بود. از جمله برای کنسول DS نینتندو شماره دوازدهم فاینال فانتزی با عنوان «بال‌های از گور برخاسته» و فاینال فانتزی ۴ (فقط در ژاپن) منتشر شد. برای کنسول دستی PSP هم عناوین فاینال فانتزی: نبرد شیرها، فاینال فانتزی یک: یادبود سالیانه، فاینال فانتزی دو: یادبود سالیانه و همین طور فاینال فانتزی هفت با عنوان Core Crisis منتشر شد. در حوزه بازی‌های آنلاین هم اسکوئیر انیکس با جذب بیش از ۵۰۰ هزار مشترک برای نسخه MMORPG فاینال فانتزی ۴، موفق نشان داد. با این حال میزان در آمد این شرکت ادغامی درهر سه حوزه بازی‌های آفلاین، آنلاین و موبایل کاهش داشت. در سال آینده این شرکت به بازی‌هایی چون فاینال فانتزی ۱۳ برای PS۳ وInfinite Undiscovery دل بسته است تا این بارهم درآمد و هم سود خوبی کسب کند.

● Capcom

▪ درآمد: ۵۲۱ میلیون دلار

▪ سود- زیان: ۱۱۷ میلیون دلا ر

«کپ‌کام» با وجود اینکه به هیچ وجه از امکانات و وسعت شرکت‌های بزرگی چون EA و یا حتی Take Two برخوردار نیست، اما توانسته است همچنان موقعیت خود را به عنوان یک سازنده و ناشر موفق بازی حفظ کند. درآمد نیم میلیارد دلاری این شرکت از قبل بازی‌های ویدئویی خانگی در عرض یک سال، مبین این امر است. شاید یکی از علل این موفقیت خارق‌العاده، سابقه کپ‌کام و استفاده بهینه از بازی‌هایی باشد که محبوبیت بسیاری نزد بازی‌کنندگان قدیمی دارد. مگامن، استریت فایتر و رزیدنت اویل از جمله عناوینی هستند که می‌توان فروش هر نسخه جدید از آنها را تضمین شده دانست. فقط نسخه بازسازی شده رزیدنت اویل ۴ برای ویی بیش از یک میلیون نسخه در جهان فروش کرد. نسخه Umberella Chronicles آن هم در همین حدود فروش داشت.

حتی این شرکت توانست برای کنسول PSP که معمولا آمار فروش بازی بالایی را به خود اختصاص نمی‌دهد، فروش باور نکردنی دو میلیون نسخه را برای بازی Monster Hunter Freedom۲ به ثبت برساند. هم زمان کپ‌کام در عرصه تولید بازی برای playstation۳ و Xbox ۳۶۰ هم فعال بود و با عناوینی چون «سیاره گمشده» و «شیطان نیز می‌گرید ۴» حضور و لیاقت خود اثبات کرد. برنامه‌های کپ‌کام برای انتهای سال جاری شامل تولید نسخه جدید بازی‌های «بایونیک کوماندو» و «استریت فایتر ۴» برای کنسول‌های نسل جدید و همچنین عرضه یک بازی تازه به نام Dark Void می‌شود.

● THQ

▪ درآمد: ۱۰۳۱ میلیون دلا ر

▪ سود- زیان: ۳۵ـ میلیون دلار

بیلان مالی این شرکت در سال گذشته تفاوت چندانی نکرد و از این نظر حدودا سال بی تلاطمی را پشت سر گذاشت. گرچه نباید هم از نظر دور داشت که باز هم سیاست‌های مدیران THQ در به ‌سودرسانی این شرکت با ناکامی مواجه شد. البته آنان به موفقیت‌هایی هم در این سال نائل شدند که مهم‌ترین آن توافق با کمپانی دیسنی ـ پیکسار و کسب حق استفاده از شخصیت‌های کارتونی این شرکت‌ها و نیز خرید حق امتیاز سری بازی‌های کشتی کج Smak down و RAW بود. در واقع با اتکا به همین موفقیت‌ها هم بود که THQ در سال گذشته موفق به فروش بیش از ۲/۸ میلیون نسخه بازی شد که رقمی تحسین‌برانگیز برای هر شرکت بازی‌سازی محسوب می‌شود. از سوی دیگر، تعداد عناوین ناموفق و شکست خورده THQ هم در این سال کم نبود.

Juiced۲ و Stuntman دو تا از این بازی‌ها بودند که عرضه نابهنگام‌شان در شلوغ‌ترین فصل سال هم مزید بر علت باشد تا در میان دریای بازی‌های خوب دیگر کاملاً از نظر دور بمانند و فروش مطلوبی نداشته باشند. اما THQ عناوین خوب و موفقی هم در این سال داشت. اگر از بازی اقتباسی ناموفق Wall-E که بر اساس یک فیلم انیمیشن از پیکسار ساخته شد، بگذریم، دو بازی ادامه‌ای آن یعنی Saints Row۲ و Red Faction (که موفقیت خیره‌کننده‌ای روی PS۲ داشت) خیلی خوب توجه و رضایت بازی‌کننده‌ها را جلب کردند. در فرصت باقی مانده از سال جاری هم THQ به دو بازی de Blob و Darksiders بسیار امید بسته است. دست‌اندرکاران THQ اعلام کرده‌اند که قصد دارند با سرشکن کردن هزینه‌ها (از جمله تعدیل نیروها) و تلاش بیشتر برای بهبود روند عرضه بازی‌ها و تسریع آن در سال آتی، این شرکت را پس از چند سال بار دیگر به مرحله سودرسانی برسانند.

● Take Two Interactive

▪ درآمد: ۱۳۲۹ میلیون دلار

▪ سود- زیان: ۳۸/۵ـ میلیون دلار

پس از کاهش درآمد شدیدی که «تیک تو» در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ تجربه کرد، در سال جاری موفق شد سرمایه خود را ۴۱ درصد افزایش داده و به رقم بی‌سابقه ۳۲۹/۱ میلیارد دلار برساند. با این حال باز هم نتوانست علامت منفی پشت میزان سود و زیان کارنامه مالی خود را حذف کند. امسال ۷ عنوان برتر Take TWO رقم فروش ۱/۶ میلیون نسخه را در جهان به ثبت رساندند. در این سال تیک‌تو دردسرهای زیادی را از سر گذراند؛ از مشکلات این شرکت در بازار سهام گرفته تا انتقادات فراوانی که از سوی رسانه‌ها و مجامع مختلف به نسخه آخر بازی GTA یعنی «سان آندریاس» وارد شد؛ بازی‌ای که لقب پرفروش‌ترین بازی در تاریخ ایالات متحده را یدک می‌کشد و با وجود تمام ایرادات وارد به آن سود بسیار خوبی از محل فروش برای کنسول‌های Xbox۳۶۰ و PS۳ نصیب تیک تو کرد. درست است که نسخه چهارم «سرقت بزرگ با خودرو» بر سایر عناوین عرضه شده توسط Take Two در سال جاری کاملا سایه انداخت، اما به هر حال این شرکت عناوین قابل اعتنای دیگری هم در این سال منتشر کرد.

که شاید یکی از مهم‌ترین آنها سری بازی‌های ورزشی ۲K چون NBA,MLB و NHL باشد. واحد ۲K این شرکت در سال ۲۰۰۸ توانست با عرضه بازی‌های کودکانه، شاد و ساده خصوصا برای کنسول Wii موفقیت خوبی داشته باشد. یکی دیگر از کارهایی که Take Two در سال جاری کرد، انتشار یکی از عناوین بزرگ خود یعنی «بایوشاک» برای پلی استیشن۳ بود. از سال ۲۰۰۷ تیک تو وارد یک جریان ناخواسته با الکترونیک آرتز شده است؛ به طوری که مداوماً EA پیشنهاد همکاری می‌دهد و تیک‌تو رد می‌کند. اما تحلیل‌گران بازی پیش‌بینی می‌کنند تا پایان سال جاری یا اوایل سال بعد بالاخره Take Two تسلیم پیشنهادهای وسوسه آمیز «ریچیتیلو» خواهد شد و با این شرکت قرارداد خواهد بست. در صورت تحقق این امر، این شرکت تازه‌تاسیس ادغامی خواهد توانست از شرکت ادغامی دیگر یعنی «اکتیویژن بلیزارد» پیشی بگیرد و به بزرگ‌ترین شرکت بازی‌سازی جهان تبدیل شود. باید منتظر ماند و دید.

حسین رسولی