چه شوینده ای برای چه پوستی

گفتگو با دکتر مریم یوسفی متخصص پوست و مو

موهای سالم و زیبا چیزی است که خیلی‌ها دنبالش هستند و یکی از بهترین روش‌ها برای رسیدن به آن، استفاده از شوینده‌های مناسب است. پای صحبت‌های دکتر مریم یوسفی، متخصص پوست و مو و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نشسته‌ایم تا نکاتی در مورد محصول مناسب و استفاده درست از آن بیاموزیم...

▪ مکانیسم عمل شوینده‌ها چیست؟

ـ ببینید، وقتی شما بخواهید بشقاب چربی که در آن غذا خورده‌اید را بشویید از یک ماده شوینده استفاده می‌کنید که به‌طورکلی به این مواد دترجنت می‌گویند. این مواد حاوی دو سر آب‌دوست و چربی‌دوست هستند که سر آب‌دوست آن به ملکول‌های آب متصل شده و سرچربی دوست آن به مواد چرب روی ظروف، پوست و... متصل می‌شود و آنها را پاک می‌کنند. پس مواد اصلی که در شوینده‌ها به کار می‌رود دترجنت‌ها و سورفکتانت‌ها یا مواد فعال سطحی هستند. این مواد از نظر بار الکتریکی به ۴ دسته تقسیم می‌شوند:

۱) دسته اول بار الکتریکی منفی دارند به نام مواد پاک‌کننده سطحی آنیونی.

۲) دسته دوم بار الکتریکی مثبت دارند به نام مواد پاک‌کننده سطحی کاتیونی.

۳) دسته سوم بار الکتریکی مثبت و منفی دارند به نام آمفوتریک.

۴) دسته چهارم بار الکتریکی ندارند و غیریونی هستند.

▪ باید در انتخاب نوع شوینده‌ها خیلی دقت کرد؟

ـ بله، افراد باید به نوع پوست خود دقت کنند که از کدام نوع خشک، چرب، ترکیبی یا نرمال هستند. به‌عنوان مثال اگر کسی پوست چرب دارد باید از شوینده‌‌ای استفاده کند که مواد آینونی در آن به کار رفته تا چربی‌ها را از بین ببرد. مثلا در شامپوها معمولا مواد آینونی و کاتیونی را طوری ترکیب می‌کنند که میزان چربی‌زدایی آنها فرق کند و برای انواع‌ موهای خشک، چرب و معمولی مناسب شود.

▪ توصیه شما برای شستشوی موهای مختلف چند بار در هفته است؟

ـ باید بگویم که تواتر شستشوی موها در هر فردی متفاوت است ولی به طور کلی افرادی که موهای معمولی دارند شستشوی یک روز در میان یا دو روز یک بار می‌تواند کافی باشد ولی افرادی که موهای چرب دارند می‌توانند هر روز موهایشان را بشویند اما توصیه می‌کنم که فقط یک دست شامپو بزنند چون شامپو کردن مکرر سبب می‌شود موهای مرده‌ای که روی سر هستند و حتی تا ۳ ماه می‌توانند روی سر باقی بمانند و بعد بریزید، زودتر از موعد مقرر ریخته شوند. این افراد باید سعی کنند از شامپوهای مخصوص موهای چرب استفاده کنند تا چربی کف سرشان را بهتر پاک کند. همین‌طور در مورد موهای خشک، استحمام هفته‌ای ۲ بار کافی است همراه با شامپوی مخصوص موهای خشک.

▪ آیا این باور درست است که هر از گاهی باید شامپو را عوض کرد؟

ـ در مورد شامپوها فرد باید ببیند چه شامپویی با موهایش سازگار است. چنانچه شامپویی تمام انتظارات یک فرد را برآورده کند، دچار شوره نشود و موهایش را خوش‌حالت نگه دارد، دیگر نیازی به تعویض شامپو نبوده و این باور درست نیست. مگر اینکه فردی به دلخواه بخواهد شامپویش را عوض کند.

▪ در مورد کسانی که شوره‌سر دارند چه طور؟ باید از چه موادی استفاده کنند؟

ـ در مورد اینکه آیا شامپوها می‌توانند خاصیت درمانی داشته باشند یا برای ریزش مو مفید باشند بحث‌های زیادی وجود دارد. متخصصان پوست و مو یک نظر و عوام نظری دیگری دارند. ولی به‌طور کلی ما عقیده داریم که شامپوها خیلی نمی‌توانند در جلوگیری از ریزش مو موثر باشند. هرچند موادی که در شامپوها به کار می‌روند می‌توانند مفید باشند ولی بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند و برای جلب توجه مشتریان از آنها استفاده می‌شود مانند شامپوهای حاوی سیر، حنا و... نمی‌گوییم اثرشان صفر است ولی بسیار کم اثر هستند. ضمن اینکه باید بدانید شوره‌سر، خیلی به نوع شامپو بستگی ندارد و پس از سن بلوغ به واسطه ترشح چربی سر و سبوم، یک نوع قارچ در پوست سر رشد می‌کند که معمولا مضر نبوده و سازگار با بدن است اما در بعضی‌ها ایجاد شوره‌سر و در بعضی دیگر ایجاد التهاب می‌کند. برای این افراد باید از شامپوهای ضدقارچ مانند شامپوهای کتوکونازول، سلنیوم سولفاید و... استفاده کرد که پس از شستشو با این شامپوها باید از یک شامپوی ملایم مانند شامپوی بچه هم استفاده کنند. توصیه می‌کنم از این شامپوها هفته‌ای ۲ تا ۳ مرتبه و هر بار حدود ۵ دقیقه استفاده کنند که البته بسته به دستور پزشک فرق می‌کند.

▪ نظر شما در مورد مولتی‌ویتامین‌های موجود در بازار که ادعای شود برای ریزش مو مناسب هستند چیست؟

ـ ببینید، قبل از هر اقدامی باید بدانیم علت ریزش مو چیست؟ اگر علت ریزش مو، صرفا صفات مردانه باشد، قطعا مصرف این مولتی‌ویتامین‌ها نمی‌تواند موثر باشد اما در خانم‌ها و در افرادی که رژیم‌های تغذیه‌ای سخت می‌گیرند به دلیل اینکه دچار کمبود موادی چون روی، آهن، بیوتین و... می‌شوند به دستور پزشک متخصص پوست می‌توانند از مولتی‌ویتامین‌های مخصوص مو که حاوی کراتین، ژلاتین و ویتامین‌های گروه B هستند استفاده کنند تا از ریزش مو جلوگیری شود.

مریم منصوری