ائتلاف استراتژیك در آسیا

توافق استراتژیك روسیه، چین و هند برای مقاومت برابر یكجانبه گرایی هژمونیك آمریكا می تواند نخستین واكنش جدی سه بازیگر عرصه بین الملل باشد كه از منظر منافع ملی و منطقه ای آنها برای چنین امری حاصل شده باشد.

اجلاس سه جانبه اخیر وزیران خارجه سه قدرت اتمی روسیه، هند و چین مورد كم بدیلی است كه می تواند بانگ پرطنین و هشدار موثری در مقابل نگاه هژمونیك آمریكا ارزیابی شود چرا كه بر اساس اعتقاد جاری در توافق استراتژیك آنها، مهمترین دستور كار این سه محور، مخالفت با یكجانبه گرایی اندیشه ای عنوان شده كه طی یك دهه و اندی گذشته اصلی ترین بازیگر بوده است.

جالبتر آنكه توافق سه جانبه یادشده میان قدرتهایی است كه تا پیش از این به لحاظ ایدئولوژیك خصلتی رقیب گونه و گاه دشمن را در دهه های گذشته نسبت به یكدیگر داشتند و حتی گاه علیه هم وارد عمل شده اند اما در زمان حاضر با درك مشترك از تهدیدهای ناشی از سیاستهای یكجانبه گرایی واشنگتن می كوشند به ائتلافی همت گمارند كه بیش از هر چیز منافع آنان را در وضع بی نظم كنونی به رسمیت بشناسد و در این حال ابزار لازم را برای كسب موفقیت مطمئن در هرگونه شكل گیری نظام بین المللی احتمالی آینده تضمین كند.

روسیه، چین و هند خودرا واجد مولفه هایی می دانند كه آنها را تا سطح ابرقدرت منطقه ای و جهانی ارتقا می دهد، دلایل آن نیز یكی توانمندی تسلیحاتی- هسته ای و دیگری موقعیت ژئواستراتژیك و ژئوپلتیك آنها است كه سبب می شود به راحتی از نفوذ خود در موقعیتهای مختلف نه فقط درسطح منطقه بلكه جامعه بین الملل بهره مند شوند.

در این حال قدرتهای مورد اشاره اكنون به این درك واقعی از یكدیگر دست یافته اند كه آنچه منافع آنها را (دستكم نه در كوتاه مدت) دچار تهدید می كند رقابتهای ایدئولوژیك میان آنها نیست كه بی گمان پایان جنگ سرد سالهاست كه به این رویارویی سنتی خاتمه داده و یا تعدیل گسترده ای را در آن سبب شده است ولی آنچه منافع یادشده را آماج حملات خود قرار داده است، آمریكا و اروپاییانی هستند كه در رقابتی نابرابر تلاش می كنند یا سطح ارتقای سه كشور ائتلافی (روسیه، چین و هند) را نادیده گرفته یا آنها را تابعی از سیاستهای خود كنند بدون لحاظ این مهم كه در نگاه اقتصاد جهانی، آسیا قلب تپنده اقتصاد و سیاست در قرن جوان كنونی است.به گزارش ایرنا، مثلث روسیه، چین و هند به راستی پاسخی است به درك هشداردهنده ای كه سبب شد سه ضلع یاد شده به سرعت در همسوسازی استراتژیك خود وارد عمل شوند. این كار به شیوه تعاملی كه از سوی آنها به طور مشترك اعلام شده متكی است: جایگزینی گفتگو به جای راه حل نظامی در تعاملات جهانی، منطقه گرایی و تعصب ورزی به این مهم در قبال نفوذ عوامل بیرونی، پرهیز از بی ثباتی برای حفظ و گسترش موقعیت برتر قدرتهایشان و نیز مصون ماندن از غلتیدن به سوی برخی بازیگران قدرتمند منطقه كه از نگاه مثلث ائتلافی می تواند نماینده هژمونیك اندیشه لیبرالیستی غرب در منطقه باشد، یعنی ژاپن.

بدیهی است ائتلاف جدید فاقد هرگونه تعصب جزم اندیشانه به اقتصاد و سیاست غرب است. به عبارت دیگر این ائتلاف قرار نیست با ایجاد حصار به دور خود، الگویی مستقل از سیاستهای استراتژیك را در مفهوم انتزاعی منطقه گرایی ارایه دهد بلكه می كوشد با شناسایی همه جنبه های حاكم بر جامعه جهانی از حیث اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به ایجاد موقعیتی همت گمارد كه به آن توانایی لازم را برای ایجاد تعامل منطقی و چانه زنی لازم هدیه كند.

اجلاس سه جانبه وزیران خارجه روسیه، چین و هند بطور عمده بر این مهم تاكید داشت كه چگونه می توان در چانه زنیهای خود ضمن دفاع از منافع ملی یكایك اعضا، پاسدار منافع مشترك منطقه ای نیز بود و اینكه الگوهای رفتاری در این تعامل سوداگرانه كدام است و چرا باید منطق گفت و گو را به جای هرگونه راه حل غیر مسالمت آمیز در برخورد با بحرانهای منطقه ای و جهانی برگزید.همچنین است نقطه عزیمت دوباره هر یك از اضلاع مثلث آسیایی به شرق كه طی سالهای گذشته تصور می شد چنین رغبتی نزد هر یك از این سه كشورقدرتمند كمرنگ شده است.

در واقع روسیه، چین و هند در سالهای گذشته بیش از آنكه تمایلی به ایجاد ائتلاف میان قدرتهای درون قاره ای و نزدیك به یكدیگر داشته باشند، این ائتلاف را با قدرتهایی جست و جو می كردند كه در قاره ای دیگر با الگوهای مختص خود تعبیر می كنند. از این رو در سالهای پس از جنگ سرد شاهد رونق اتحاد اروپاییان تا سطح ایجاد یك كشور بزرگ اروپایی بودیم ولی در آسیا با وجود استعدادهای فراوان و نیز توانمندیهای مكمل این امكان یا فراهم نشد یا كمتر مورد توجه ویژه همین سه قدرت قرار گرفت.

روسیه برای احیای دوباره توان اقتصادی و سیاسی اش پس از عبور از دوران نقاهت فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، چین برای رونق بخشی به اقتصادی كه نگرش مائوئیستی عقب ماندگی را بر آن تحمیل كرده بود و سرانجام هند به منظور عبور از وضع بحرانی ناشی از تلاشی نظم گذشته جهانی به ترتیب گرایش به غرب را در دستور كار خود قرار دادند اما به نظر می رسد حالا هر سه كشور در بازتعریف توانمندیهای خود رویكردی دوباره را به خود و منطقه داشته اند و بنابراین آمادگی لازم را برای ایجاد ائتلاف استراتژیك كسب كرده اند.آنچه برای مردمان آسیا به ویژه كشورهای در حال توسعه حایز اهمیت است ارزش گذاری بر چنین ائتلافهایی است كه در وهله نخست می تواند فرصتهای تازه ای را برای ایجاد موقعیتهای تازه تر به نفع منافع ملی شان در جامعه بین المللی فراهم كند.

بی گمان این بهره مندی هنگامی میسر است كه همه اعضای ائتلاف استراتژیك تازه ظرفیت لازم را برای مشاركت جویی از خود بروز دهند همچنین قادر باشند حسن نیت لازم را نزد همه بازیگران منطقه ای به نمایش گذارند. درستی گمانه بالا در بروز رفتار ائتلاف آسیایی در آینده معلوم خواهد شد بویژه كه یكی دیگر از اصلی ترین دستورهای كار اجلاس سه جانبه روسیه، چین و هند در هفته گذشته پرونده هسته ای ایران و تاكید بر راه حل مسالمت آمیز این بحران است.