در آینده یک نفر از هر ۴ نفر دیابت خواهد داشت

تا سال‌ها عقیده بر این بود که دیابت بیماری است ولی بعد معلوم شد دیابت بیماری نیست. ما به عنوان پزشک، افراد زیادی با رژیم غذایی معمولی، چاق و با قندخون بالا (مثلا بالای ۴۰۰ میلی‌گرم …

تا سال‌ها عقیده بر این بود که دیابت بیماری است ولی بعد معلوم شد دیابت بیماری نیست. ما به عنوان پزشک، افراد زیادی با رژیم غذایی معمولی، چاق و با قندخون بالا (مثلا بالای ۴۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) دیده‌ایم که داروهایشان را هم درست مصرف نمی‌کردند، اعتقاد داشته‌اند «بخورم و بمیرم، بهتر است که نخورم و بمیرم»، این افراد همیشه در طول عمر خود همه چیز خورده بودند و قندشان هم همیشه بالا بوده است ولی بعد از سال‌ها مثلا بعد از ۳۰ سال، به عارضه قلبی مهمی مبتلا نشده بودند.

کسانی هم بوده‌اند که فقط ۶ ماه پس از تشخیص دیابتشان با قند۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، بدون اینکه چاق باشند یا دارویشان را درست مصرف نکنند، به دلیل سکته‌قلبی بارها در سی‌سی‌یو بستری و چشمشان را لیزیک کرده و فشار بالای ۲۰ میلی‌متر جیوه داشته‌اند. پس نتیجه می‌گیریم که دیابت یک «بیماری» نیست یک «نشانگان» است.

«نشانگان» یعنی مجموعه علایم یک بیماری. یکی از علایم دیابت، قندخون بالاست و علامت دیگرش تنگ شدن عروق کوچک. تا سال‌ها فکر می‌کردند چون پانکراس انسولین نمی‌سازد، بدن انرژی خود را از چربی‌ها می‌گیرد و چربی خون بالا می‌رود به همین دلیل شخص سکته می‌کند. در حالی که ممکن است چربی خون این بیماران بالا نباشد ولی دچار ضایعات عروقی ‌شوند. شبکیه چشم آنها ممکن است دچار اشکال و عروق ریز قلبشان مسدود ‌شود و مجبور شویم بارها، حتی ۱۵ یا ۱۶ بار در سی‌سی‌یو بستری‌شان کنیم.

به دلیل درگیری عروق ریز، سکته‌های کوچک اتفاق می‌افتد. دیابت عامل اساسی ابتلا به بیماری‌های قلبی– عروقی است. پیش‌بینی شده است که در آینده از هر ۴ نفر، یک نفر مرض قند خواهد داشت یا در طول عمرش بالاخره قند خونش بالا خواهد رفت بنابراین یک معضل بسیار بزرگ در کشور ما و دیگر کشورها، بیماری قند خواهد بود. پس باید از سنین پایین این بیماری را کنترل کنیم. به این ترتیب که برای هر کودکی که به دنیا می‌آید، یک شناسنامه بهداشتی درست شود. یعنی بپرسیم آیا پدربزرگ یا مادربزرگش یا پدر و مادر کودک مرض قند داشته‌اند یا خیر. اگر بچه‌ای در خانواده دیابتی به دنیا آمد، باید از همان ابتدا برایش رژیم غذایی‌ در نظر بگیریم و به جای شکلات و پفک و دیگر تنقلاتی که بچه‌های دیگر می‌خورند، به آنها غذاهایی با نشاسته کمتر بدهیم تا قبل از بلوغ چاق نشوند.

متاسفانه چاقی قبل از بلوغ، برگشت‌پذیر نیست چون تعداد چربی‌ها و سلول‌ها تا قبل از بلوغ افزایش می‌یابد ولی بعد از بلوغ سلول‌های چربی دیگر زیاد نمی‌شوند و فقط حجم آنها بزرگ‌تر می‌شود. باید از سنین پایین از این بیماری پیشگیری کنیم نه اینکه بگذاریم وقتی دیابت خودش را نشان داد، به درمان آن بپردازیم. بهترین کار این است که خانواده‌ها را انتخاب کنیم حتی به نظر من در ازدواج‌ها باید به جای اینکه از شخص بپرسیم وضعیت مالی‌ات چگونه است، بپرسیم که چه بیماری‌هایی در خانواده‌اش موروثی است دختر و پسری که مثلا پدر یا مادرشان قند دارند، با هم ازدواج نکنند تا در بچه‌ها و نسل‌های بعدی این بیماری رخ ندهد و بتوانیم کنترلش کنیم. چون این بیماری یک بیماری ارثی است و به صورت خانوادگی منتقل می‌شود.

دکتر منوچهر قارونی

متخصص قلب و عروق

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران