بازآفرینی سینما

پس از یك دهه ناامید كننده در ۱۹۹۰سینمای روسیه اكنون روزهای خوبی را می گذراند هر چند كه در آن زمان همگی از این صنعت قطع امید كرده بودند اما حالا صنعت سینمای روسیه در مسیر رشد قرار گرفته است

پس از یك دهه ناامید كننده در ۱۹۹۰سینمای روسیه اكنون روزهای خوبی را می‌گذراند.هر چند كه در آن زمان همگی از این صنعت قطع امید كرده بودند.اما حالا صنعت سینمای روسیه در مسیر رشد قرار گرفته است.

امسال انتظار می‌رود كه درآمد سینماها در روسیه بالغ بر نیم میلیارد دلار باشد كه یك سوم این میزان اختصاص به فیلم‌های تولید شده در داخل روسیه خواهد داشت. اهمیت این اتفاق زمانی بیشتر می‌شود كه بدانیم درآمد گیشه سینماها در روسیه در سال ۲۰۰۱ تنها ۶۵ میلیون دلار بود و سهم سینمای روسیه از این مبلغ ۲ میلیون دلار است.

صنعت سینمای روسیه اكنون در مسیر رشد قرار گرفته است و پس از یك دهه ناامید كننده - ۱۹۹۰ – اكنون روزهای خوبی را می‌گذراند. هر چند كه در آن زمان همگی از این صنعت قطع امید كرده بودند.

البته تحلیلگران، حوادث دیگری را نیز به‌طور غیرمستقیم تأثیرگذار می‌دانند كه مهمترین آنها قطع واردات برنامه‌های تلویزیونی پربیننده بود. تا قبل از سال ۱۹۹۸ انواع سریال‌های تلویزیونی آمریكایی چون اتاق اورژانس از شبكه ان بی سی و سانتاباربارا از شبكه ای‌بی‌سی در روسیه طرفداران زیادی داشت اما پس از تحولات اقتصادی در این سال و كاهش ارزش روبل در مقابل دلار، روند ورود این برنامه‌ها متوقف شد و مسئولان شبكه‌های تلویزیونی به ناچار به تولیدات داخلی ارزان قیمت روی آوردند و این به معنای بها دادن به عوامل مختلف سینمایی و تلویزیونی روسیه بود و بدین ترتیب سینمای روسیه بار دیگر متولد شد.

این تغییر ناگهانی شرایط، حتی برای تهیه‌كنندگان روسی نیز غیر قابل پیش‌بینی بود و به نوعی شانس به آنها روی كرده بود.

تیمور بكتامبتوف، كارگردان فیلم‌های پرفروشی چون نگهبان شب در آن زمان هیچ پیشینه سینمایی نداشت و به عنوان سازنده تیزرهای تبلیغاتی در تلویزیون مشغول به‌كار شد اما او اكنون در پراگ سر صحنه تازه‌ترین فیلمش به نام تحت تعقیب است كه تعدادی از ستاره‌های هالیوودی چون آنجلینا جولی و مورگان فریمن در آن بازی می‌كنند.

او در مورد آن دوره نه چندان امیدواركننده می‌گوید:من در شهر گوریف بزرگ شدم كه در قزاقستان كنونی است و بعد در روزهای پر افت و خیز دهه ۱۹۹۰ در مسكو بودم در آن زمان هر كسی می‌توانست هر شغلی داشته باشد از كارگردانی تلویزیونی تا گنگستری و یا كار در بانك. در آن دوره تمام مرزهای اجتماعی از میان رفته بود.

برخی از افراد شخصیت خود در دوره شوروی كمونیستی را فراموش كرده بودند و سعی داشتند از شرایط جامعه سوءاستفاده كنند و این موجب بر هم خوردن نظم اجتماعی شده بود.

بكتامبتوف از سوی تهیه‌كنندگان روسی به‌كارگرفته شد تا چند پروژه تلویزیونی را به شكل توام بسازد. اما آمار در سال‌های آتی كاملاً امیدواركننده بود. در سال ۲۰۰۱ دو میلیون دلار از كل فروش ۶۵ میلیون دلاری سینماها به ۳۹ فیلم روسی رسید. در سال ۲۰۰۳سهم ۴۰فیلم روسی از فروش ۱۹۰ میلیون دلاری بالغ بر ۸ میلیون دلار شد.

اما در سال ۲۰۰۴ ،۵۱ فیلم داخلی ۳۳ میلیون دلار فروختند و میزان فروش فیلم‌ها ۲۶۸ میلیون دلار بود.

الكساندر ساماروف، ناشر مجله هفتگی پرنفوذ راشین فیلم بیزینس در این زمینه می‌گوید: با ساخت و اكران فیلم‌هایی چون نگهبان شب در سال ۲۰۰۶ می‌توان به فروش بیشتر فیلم‌های روسی در سال‌های آتی امیدوار بود.

این فیلم در سال قبل فروش ۳۵ میلیون دلاری داشت كه با توجه به آمار منتشره حدود ۴۵ درصد فروش فیلم‌های داخلی بود. اما بررسی آمار فروش فیلم‌های روسی در سه ماهه اول نشان دهنده افزایش درآمد حاصل از فیلم‌های روسی است. در طی این مدت دو فیلم روسی به نمایش درآمدند كه شامل فیلم كمدی ژارا و فیلم فانتزی گرگ‌ها بود.

اما در شرایطی كه این آمارها امیدواركننده به نظر می‌رسد برخی از تحلیلگران نسبت به عواقب اطمینان بیش از حد نسبت به آمار اقتصادی موجود در صنعت سینمای روسیه هشدار می‌دهند. چرا كه با افزایش تعداد فیلم‌ها تولید شده در روسیه تعداد فیلم‌های اكران شده در این كشور نگران كننده است.

در سال ۲۰۰۶ از ۲۰۰ فیلم ساخته شده تنها ۵۹ فیلم به نمایش درآمدند. دلیل اصلی این محدودیت تعداد زیاد فیلم‌های خارجی اكران شده در این كشور است و فیلم‌های كم هزینه روسی باید به رقابت با فیلم‌های پرهزینه آمریكایی بپردازند.

از سوی دیگر هر فیلم روسی نمی‌تواند مثل فیلم نگهبان شب در گیشه ركوردشكنی كند. آناتولی ماسكیموف تهیه‌كننده این فیلم می‌گوید :ما سابقه كار در تلویزیون را داشتیم و با سلیقه عمومی آشنا بودیم و از این رو رسیدن به یك موفقیت اقتصادی دور از ذهنم نبود شاید یك سری فیلم‌ها هم مشابه این فیلم بودند ولی ساخت یك فیلم پرفروش به عوامل متعددی نیاز دارد.

از سوی دیگر ساخت فیلم‌های جدیدی بر اساس فیلم‌های شوروی سابق در دستور كار تهیه‌كنندگان سینمایی قرار گرفته است و گرچه می‌توان برای این فیلم‌ها در گیشه روسیه ارقام قابل توجهی را پیش‌بینی كرد ولی این فیلم‌ها قطعاً نمی‌توانند در بازارهای خارجی مورد توجه قرار بگیرند و این از دیگر عوامل محدود كننده سینمای تجاری خواهد بود.

برای مثال فیلم كمدی لیبوف موركوف در ماه گذشته در روسیه به اكران در آمد و فروش راضی كننده ۶ میلیون دلاری داشت و تنها فیلم تاكسی ۴ به كارگردانی لوك بسون در ظرف مدت مشابه توانسته بود از این فیلم در گیشه موفق‌تر عمل كند اما این فیلم هنوز نتوانسته است توزیع كننده بین‌المللی داشته باشد.

ماكسیموف ادامه می‌دهد:روند اكران فیلم‌های روسی در حال حاضر خوب است ولی این از آن جمله فیلم‌هایی نیست كه در بازارهای بین المللی بتواند تماشاچی جلب كند و در بازار آمریكا این فیلم حتی در رده فیلم‌های ب نیز محسوب نمی‌شود.

تنها فیلمی كه شاید بتواند تماشاچی بین‌المللی را راضی كند فیلمی تحت عنوان در ترانزیت است كه داستان آن در زمان جنگ می‌گذرد و در بازار جشنواره فیلم كن امسال نیز حضور داشت و البته حضور یك هنرپیشه برجسته آمریكایی به نام جان مالكوویچ بی اثر نبوده است.

ماكسیموف امیدوار است كه فیلم نگهبان‌شب پس از فروش ۳۵ میلیون دلاری در داخل روسیه و اكران در جشنواره فیلم برلین در تابستان در كشورهای اروپایی و آمریكا فروش امیدواركننده‌ای داشته باشد و در نهایت تاكید می‌كند:ما مجموعه‌ای از فیلمنامه‌های كمدی اكشن و درام را در اختیار داریم كه مطابق با سلیقه‌های تماشاچیان روسی خواهد بود و به احتمال فراوان در بازارهای خارجی نیز می‌تواند موفق باشد.

ترجمه-امیررضا نوری‌زاده