تفاوت حق ارتفاق با اذن در انتفاع

حق ارتفاق و اذن در انتفاع دو مفهوم جداگانه اند که بعضا با یکدیگر مشتبه میشوند.

حق ارتفاق و اذن در انتفاع دو مفهوم جداگانه اند که بعضا با یکدیگر مشتبه میشوند. حق ارتفاق در حقیقت حقی است برای شخص در ملک دیگری و هرگاه نیز این ملک فروخته شود یا به دیگری منتقل گردد، تاثیری بر حق ارتفاق آن شخص نخواهد داشت و کماکان وی دارای حق ارتفاق خواهد بود.

بنابه تعریف قانون مدنی از این حق، باید به نکاتی در این خصوص توجه داشت. از جمله اینکه، این حق تنها در خصوص اموال غیرمنقول محقق میشود و دیگر اینکه این حق قابل تجزیه نیست، بلکه واحد است، بنابراین چنانچه کسی در ملکی حق ارتفاق داشته باشد و آن ملک بین دو نفر یا بیشتر تقسیم شود، حق ارتفاق کماکان به صورت واحد در همان جایی که بوده است، باقی خواهد ماند؛ مانند اینکه شخصی برای ورود به ملک خود، حق عبور از ملک دیگری را داشته باشد.

آنچه سبب تمایز حق ارتفاق با مفاهیم شبیه به آن همچون ادن در ارتفاق و انتفاع میشود، همین واژه ی حق است. وقتی قانون برای کسی حقی را به رسمیت شناخته است، هیچکس نمی تواند مانع بهره مندی او از حق قانونی اش شود اما وقتی شخص حقی ندارد، بلکه صرفا دیگری به او اذن یا اجازه داده است تا از امتیازی بهره مند شود؛ اجازه دهنده هرگاه بخواهد میتواند اجازه ی خود را پس گرفته و مانع انتفاع وی شود؛ مثلا فردی موقتا به همسایه اش اجازه می دهد از ملک او برای آبیاری باغش آب ببرد، در اینجا حقی برای وی ایجاد نشده است و هرگاه صاحب ملکی که جوی در آن واقع است، مایل بود میتواند از عبور آب جلوگیری نماید.

همچنین اذن در انتفاع علاوه بر اموال غیرمنقول، اموال منقول را نیز دربر می گیرد؛ مانند اینکه کسی به دیگری اجازه ی دهد از اتومبیل وی استفاده نماید؛ در اینجا نیز برای استفاده کننده حقی ایجاد نمیشود و فقط تا زمانی که مالک اتومبیل از اجازه ی خود برنگشته است مجوز از آنرا داراست، در حالی که حق ارتفاق دائمی است و صاحب حق همواره مجاز به ارتفاق از حق خود می باشد. البته صاحب حق نیز برای بهره مندی از حق خود باید نکاتی را مدنظر قرار دهد، از جمله اینکه تصرفات وی در ملک دیگری برای بهره مندی از حقش باید در حد ضرورت باشد و چنانچه خسارتی به ملک دیگری وارد نماید، ضامن جبران آن خواهد بود؛ چراکه علاوه بر اینکه قانون مدنی به این موضوع پرداخته است، براساس قانون اساسی نیز هیچکس نمی تواند اعمال حق خود را وسیله ی اضرار به دیگری قرار دهد.

نکته دیگر اینکه چنانچه هزینه ای برای بهره مندی از حق ارتفاق لازم باشد، بر عهده ی خود صاحب حق است و کسی که حق ارتفاق در ملک او واقع است، هیچ مسئولیتی نخواهد داشت.

نویسنده: خدایار سعیدوزیری ـ روزنامه آفتاب