جغرافیا

از دوره باستان, جغرافیدانان همواره بر کاربرد علم جغرافیا در مسائل مختلف زندگی تاکید می کردند چنانکه استرابو ۲ ۶۳ق م تا ۱۹ب م که عده ای او را اولین جغرافیدان در زمینه جغرافیای کاربردی می دانند معتقد بود که جغرافیدان باید عمر خود را وقف آن چیزی بکند که عملا مهم است

جغرافیا دانش گرانمایه ایست که ریشه در اولین هسته های کانون بشری دارد. از ظهور علمی آن بیش از هزار سال می گذرد. تشکل علمی این رشته به جهد مدیون دانشمندان اسلامی است. بزرگان علوم هیات, ریاضیات و هندسه اسلامی در زمره اولین کسانی هستند که علاقه بارز علمی خود را به کشف حقایق مربوط به ذکره زمین, اندازه, شکل, حرکات, روابط آن با منظومه شمسی و اکتشافات نواحی ابراز داشته اند, و بحق از پیشگامان تکامل این علم بوده اند.

از آغاز, آگاهیهای جغرافیایی نه تنها کنجکاوی بشر را پاسخگو بود بلکه در امور روزمره و روابط انسانی کاربردهای علمی نیز داشت. در سده های اخیر توجه به این دانش و گسترش آن بیشتر در سیطره کوشش علمای اروپایی قرار گرفت.

● سابقه کار در جغرافیای کاربردی:

از دوره باستان, جغرافیدانان همواره بر کاربرد علم جغرافیا در مسائل مختلف زندگی تاکید می کردند. چنانکه استرابو (۲-۶۳ق.م. تا ۱۹ب.م.) که عده ای او را اولین جغرافیدان در زمینه جغرافیای کاربردی می دانند معتقد بود که جغرافیدان باید عمر خود را وقف آن چیزی بکند که عملا مهم است. استرابو عقیده داشت که تالیفات جغرافیایی او می تواند امپراطور را در اداره امپراطوری روم یاری دهد.

در علم جغرافیا, این جریان فکری, به هنگام شروع بهره کشیهای استعماری بیشتر مورد توجه قرار می گیرد و جغرافیدانان معتقد می شوند که حرفه آنها, علاوه بر آموزش و پرورش, قادر است عملا در حل مسائل فضای زندگی موثر افتد. از این تاریخ به بعد, جغرافیدانان اروپایی, استفاده از کاربردهای جغرافیایی را به دولتها, سازمانها و شرکتهای اقتصادی کشور و اراده امپراطوریها بهره گیری شود.

در سال ,۱۸۸۴ استانلی, کاشف معروف قاره افریقا, در سالن تجارت شهر منچستر انگلستان , طی کنفرانس چنین می گوید: علم جغرافیا تنها مطالعه ساده توپوگرافی نیست و هدف از این علم, گردآوری مقداری اطلاعات , نقشه و کتاب در مسافرتها نیز نمی باشد, بلکه جغرافیا یک دانش فنی است که کاربردهای آن مستقیما با رفع نیازهای جوامع انسانی پیوند می خورد.

● رشته های تخصصی جغرافیا:

در اوایل سال,۱۹۸۴ موسسه جغرافیدانان انگلیس, رشته های تخصصی را ۳۳ رشته و به شرح زیر اعلام میدارد که هریک از این رشته ها, جغرافیای کاربردی ویژه ای دارد:

۱)جغرافیای اقتصادی

۲)جغرافیای کشاورزی

۳)جغرافیای صنعتی

۴)جغرافیای بازاریابی

۵)جغرافیای خدمات

۶)جغرافیای اجتماعی

۷)جغرافیای جمعیت

۸)جغرافیای شهری

۹)جغرافیای روستایی

۱۰)جغرافیای سیاسی

۱۱)جغرافیای پزشکی

۱۲)جغرافیای تاریخی

۱۳)جغرافیای حمل و نقل

۱۴)جغرافیای ناحیه ای

۱۵)ژئومورفولوژی

۱۶)هیدرولژی جغرافیا

۱۷)جغرافیای زیستی

۱۸)آب و هواشناسی

۱۹)جغرافیای خاک

۲۰) مدیریت محیط زیست

۲۱)جغرافیای منابع

۲۲)جغرافیای کاربردی

۲۳) برنامه ریزی شهری و ناحیه ای

۲۴) مطالعات در امر توسعه

۲۵) تحلیلهای کمی

۲۶) کارتوگرافی

۲۷) کامپیوتر و جغرافیا

۲۸) سنجش از راه دور

۲۹) سیستمهای اطلاعات جغرافیایی

۳۰) فلسفه جغرافیا

۳۱) تاریخ علم جغرافیا

۳۲) جغرافیا و تعلیم و تربیت

۳۳) مطالعات دوره های آموزشی جغرافیا

در آمریکا این تخصصها تا ۵۲ رشته افزایش می یابد.

● تعریفهای جغرافیای کاربردی:

در دودهه اخیر, جغرافیدانان معروف جهان, هریک به نحوی تعاریف و مفاهیم جغرافیای کاربردی را بکار گرفته اند. آنچه در زیر می آید انتخابی از همه این تعاریف و مفاهیم است:

۱) جغرافیای کاربردی, شاخه کاملا تخصصی در جغرافیا و یک مرحله کامل در گردآوری اطلاعات, تحلیل مسائل و روند تصمیم گیری است.

۲) در جغرافیای کاربردی, جغرافیدان با مسائلی که عملا مطرح است روبرو میشود. او نه تنها وضع موجود را بررسی میکند, بلکه جغرافیای آینده را نیز در نظام خاصی ارائه میدهد. اصولا آینده نگری وظیفه مهم جغرافیای کاربردی است.

۳) جغرافیای کاربردی, برخورد عملی با مشکلات و مسائل ویژه است.(براین بری)

۴) جغرافیای کاربردی, حل مسائل عملی در قلمرو جغرافیاست.

۵) جغرافیای کاربردی, کاربرد عملی تحقیقات جغرافیایی در برآورد نیازهای ملی, اجتماعی, اقتصادی, نظامی و مهمتر از همه در برنامه ریزیهای ناحیه ای و فیزیکی است.

۶) اهداف اصلی جغرافیای کاربردی, به عنوان یک شاخه علمی ارائه مسیرهای منطقی در بهره گیری از منابع طبیعی و انسانی, جلوگیری از اتلاف منابع طبیعی, ممانعت از بکارگیری غیر علمی این منابع, جلوگیری از عدم استفاده از منابع محیطی و سرانجام توسعه مطلوب جامعه انسانی است.