مقدمه‌ای بر اکوتوریسم، گونه‌ای پایدار از گردشگری طبیعت محور

این روزها که طبیعت مقصدی برای بسیاری از سفرهایمان شده است و در تمامی سفرها ناگزیر با جامعه محلی در ارتباط هستیم، بد نیست با تعاریف و مفاهیم بنیادی و آکادمیک اکوتوریسم، یا به تعبیر دکتر ناصر کرمی، متخصص حوزه محیط زیست و گردشگری، «صحرا گردی» بیشتر آشنا شویم.

این روزها که طبیعت مقصدی برای بسیاری از سفرهایمان شده است و در تمامی سفرها ناگزیر با جامعه محلی در ارتباط هستیم، بد نیست با تعاریف و مفاهیم بنیادی و آکادمیک اکوتوریسم، یا به تعبیر دکتر ناصر کرمی، متخصص حوزه محیط زیست و گردشگری، «صحرا گردی» بیشتر آشنا شویم.

درست است که این مفاهیم در سطح آکادمیک و علمی مطرح می‌شوند، اما منهای سادگی و سهولت درک و فهمشان، دست یافتن به توسعه پایدار گردشگری و محقق ساختن اهداف اکوتوریسم- که گونه‌ای پایدار از گردشگری طبیعت محور است- جز با آگاهی بخشی به بازیگران اصلی این صنعت میسر نخواهد شد. مطالعه و پژوهش در هر سطحی و آشنایی با مفاهیم ابتدایی رایج و مصطلح در حوزه علاقه‌مندی‌مان، فرهنگی است که برای دست یافتن به توسعه پایدار در مفهوم کل و در سطح کلان آن، باید در میان افراد جامعه نهادینه شود. در اینصورت است که می‌توانیم شاهد شکوفایی ایده‌ها و دریافت پیشنهادهایی باشیم که ناشی از یک نگاه ژرف و دقیق به پدیده‌ها است.

اکوتوریسم آنگونه که جامعه بین‌المللی اکوتوریسم(TIEC)، آن را تعریف می‌کند، عبارت است از: سفری مسوولانه به طبیعت که به حفظ محیط زیست و ارتقای رفاه جامعه محلی می‌انجامد. اما تفاوت ظریف میان اکوتوریسم و برخی دیگر از انواع طبیعت‌گردی، آن است که در اکوتوریسم افراد برای حضوری با حداقل اثرات منفی و حداکثر اثرات مثبت، آماده می‌شوند و آموزش می‌بینند. از این رو این گونه از گردشگری تلاش می‌کند تا با رعایت اصول و ضوابطی مشخص، همچنان در ذات پایدار بماند و منطبق با اصول پایداری به پیش رود؛ در حالی که در برخی دیگر از انواع گونه‌های گردشگری طبیعت‌محور، این طبیعت است که برای حضور گردشگران مهیا می‌گردد. به این خاطر است که اکوتوریسم توجه ویژه‌ای به حفاظت از محیط زیست دارد و به آموزش و تفسیر اطلاعات هنگام حضور در طبیعت می‌پردازد.

اکوتوریسم اطمینان حاصل می‌کند که مناطق طبیعی که برای گردش و سفر مورد بازدید قرار گرفته‌اند، حفاظت شده و دست نخورده باقی می‌مانند تا توسط نسل‌های بعدی نیز مورد استفاده قرار بگیرند. این گونه از گردشگری علاوه بر حفاظت و سرمایه‌گذاری در منابع طبیعی و فرهنگی و بهبود و ارتقای شرایط آنها، سعی دارد تا با وضع کدهای اخلاقی و استانداردها و افزایش مشارکت گردشگران، هم لذت حضور آنان در طبیعت را دو چندان سازد و هم درک گردشگران از اهمیت دارایی‌های طبیعی و فرهنگی را افزایش دهد. به بیان دیگر اکوتوریسم بر پایه پایداری اکولوژیکی بازدید از مناطق طبیعی قرار دارد که منجر به ارتقای دانش و درک از طبیعت و فرهنگ خواهد شد و این منابع را حفظ خواهد کرد.

مهدیس مدنی

کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم