۱۹میلیارد دلار قاچاق حذف ۹۵۰هزار شغل

اثرات مخرب حذف شبنم

مطابق بررسی‌ها، حذف طرح شبنم به قاچاق سالانه ۱۹ میلیارد دلاری که باعث حذف ۹۵۰ هزا شغل و کاهش ۱۶ هزار میلیارد تومانی درآمد دولت است، دامن می زند.

مطابق آمار ستاد مبارزه با قاچاق، سالانه ۱۹ میلیارد دلار کالا به کشور قاچاق می شود که این رقم بیش از یک سوم واردات است. به ازای هر ۲۰ هزار دلار قاچاق، یک شغل از بین می رود یعنی قاچاق باعث از بین رفتن ۹۵۰ هزار شغل شده است که با جلوگیری از آن می توان بیکاری را ۳۰ درصد کاهش داد. به علاوه، صرفه قاچاق کالا در ایران با لحاظ ریسک های آن، به طور متوسط ۲۵ برابر تجارت رسمی تخمین زده می شود، چنین عایداتی از محل فرار مالیاتی و فرار از پرداخت عوارض گمرکی، درآمد دولت را به میزان ۱۵۹۶۰ میلیارد تومان کاهش داده است که تقریبا معادل بودجه وزارت آموزش و پرورش در سال ۹۱ است.

مقام معظم رهبری در فرمان مبارزه همه جانبه با قاچاق در سال ۸۱ به مبارزه در سطح عرضه اشاره کرده اند که این مهم در طرح شبنم (شبکه بازرسی و نظارت مردمی) عینیت یافت. ایشان در قسمت آخر نامه فرمودند: «رابعا عزم جدی بر این باشد که عمل قاچاقی کاملا برخلاف صرفه و همراه با خطر باشد و جنس قاچاق از پیش از مبادی ورودی تا محل عرضه آن در بازار، آماج اقدامات گوناگون این مبارزه قرار گیرد (۸۱/۴/۱۲)».

علاوه بر این، معظم له در سخنرانی های متعدد به اهمیت مبارزه با قاچاق و لزوم مبارزه با آن در محل عرضه به بازار تاکید کرده اند: «گفتم که پدیده قاچاق و قاچاق فروشی، ضربه به اقتصاد و هویت ملی کشور و همه برنامه ریزی هاست. این از لحاظ شرعی، یک عمل ممنوع و حرام قطعی است، چون موجب فساد است. جای مقابله با فساد قاچاق، فقط مرزها نیست. جنس قاچاق را باید دنبال کرد، تا آنجایی که در معرض فروش قرار داده می شود (۸۰/۴/۱۰)».

برای حل این معضل، نظام شناسه گذاری یکتای کالا در قالب طرح «شبنم» در وزارت صنعت در سال ۸۹ و طرح «اصالت و سلامت» در وزارت بهداشت در سال ۸۸ شکل گرفت. اجرای چنین نظامی که مشابه آن در دیگر حوزه ها مانند کد ملی برای افراد، شناسه ملی برای شرکت و کدپستی برای مکان اجرا شده، یکی از زیرساخت های اصلی مدیریت تجاری کشور است که اطلاعات دقیق و به هنگامی را جهت پایش تولید، واردات، توزیع و مصرف در اختیار متولیان اقتصادی کشور قرار می دهد.

از ابتدای شروع نظام شناسه گذاری یکتای کالا، بیش از ۹۰۰ میلیون شناسه در وزارت صنعت و ۶۰۰ میلیون شناسه در وزارت بهداشت الصاق گردیده است (جمعا ۱.۵ میلیارد عدد)، در طرح شبنم ۱۱۰۰۰ بازرگان عضو طرح بوده و به صورت مستمر با سامانه ارتباط دارند. روزانه به حدود ۳۳۰۰۰ تراکنش استعلامی پاسخ داده می شود. تعداد کالاهای ثبت شده ۲۵۰ هزار عدد می باشد. گزارش تخلف روزانه نیز به ۲۰۰۰ تراکنش در روز رسیده است.

طرح شبنم در ۲ فاز و هر فاز شامل چند مرحله طراحی شده که تاکنون مرحله ۲ از فاز ۱ اجرا شده است و قرار بود مرحله سوم از فاز اول در مهرماه ۹۲ انجام شود که کل طرح شبنم بدون ارایه راهکار جایگزین با دستور وزیر صنعت، معدن و تجارت متوقف گردید، اما در وزارت بهداشت کار متوقف نگردیده و قرار است که فاز دوم (رهگیری کالا) نیز به زودی آغاز شود.

اجرای این کار در وزارت صنعت با اشکالاتی همراه بود که در گزارش مرکز پژوهش های مجلس به آن اشاره شده است. لذا با توجه به اهمیت حیاتی مبارزه با قاچاق کالا در سطح عرضه پیشنهاد می شود؛ «نظر به پیگیری طرح جامع شناسایی کالای قاچاق در یکی از وزارتخانه های دولتی، نظام شناسه گذاری کالا با رویکرد طبقه بندی (ایران کد) و تک شماری (شبنم) در وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز با همکاری و مشارکت آن وزارتخانه ادامه یابد و این دو وزارتخانه هر دو ماه یک بار آخرین وضعیت پیشرفت را گزارش می دهند».