ضرورت توجه به تغذیه دختران از کودکی

عادت های غذایی از دوران کودکی تا جوانی می تواند در بروز مشکلات مرتبط با ناباروری زنان موثر باشد

معمولا وقتی صحبت از ناباروری یا کاهش قدرت باروری می‌شود، کمتر کسی است که به نقش تغذیه صحیح در این زمینه توجه کرده و با انتخاب مواد غذایی مناسب از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کند. در حالی که متخصصان و کارشناسان تغذیه بر این باورند که تغذیه هم نقش مهمی در کاهش میزان بروز چنین مشکلاتی ایفا می‌کند.

این روزها بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (تنبلی تخمدان) یا اندومتریوز (ضخیم شدن غشای داخلی رحم) خانم‌ها و دختران زیادی را درگیر کرده است؛ بیماری‌هایی که قطعا تغذیه نادرست می‌تواند در بروزشان موثر باشد، اما نباید به اشتباه تصور کنیم پیروی از یک رژیم غذایی مناسب فقط مخصوص دوران جوانی، بارداری و شیردهی است؛ زیرا از همان روزهای کودکی والدین باید به فکر تغذیه صحیح دخترانشان باشند.

دکتر لادن گیاهی، متخصص تغذیه مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا و عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن‌سینا در گفت‌وگو با «جام‌جم» توضیح می‌دهد: در کل اختلالات هورمونی‌ و مشکلاتی که در تخمک‌گذاری ایجاد می‌شود و همچنین بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک یا اندومتریوز همگی مشکلاتی مرتبط با ناباروری به حساب می‌آید. همچنین باید به این نکته توجه داشته باشیم که این مشکلات به طور قطع بیماری‌هایی چندعلتی است که یکی از علت‌های آن به موضوع تغذیه افراد مربوط می‌شود.

● از دوران کودکی به فکر باشید

وقتی حرف از ناباروری و پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی می‌شود، همه تصور می‌کنند فقط در دوران جوانی و هنگام ازدواج باید به فکر این مساله بود. در حالی که تغذیه صحیح از دوران کودکی برای حل این مشکل موثر است و نباید در آن دوران از این موضوع مهم غافل شد.

دکتر گیاهی در این زمینه توضیح می‌دهد: عادت‌های غذایی در بلند مدت و از دوران کودکی، نوجوانی و جوانی یک خانم می‌تواند با بروز چنین مشکلات و اختلالاتی مرتبط باشد و در این زمینه تاثیر بگذارد.

این متخصص تغذیه برای حل این مشکلات به خانم‌ها چنین توصیه می‌کند: تمام خانم‌ها باید در دوره نوجوانی، جوانی، بارداری، شیردهی و یائسگی به تغذیه خود اهمیت دهند و بدانند سلامتشان در گرو داشتن یک برنامه غذایی مناسب و تغذیه سالم است.

● یک نسخه کلی برای تغذیه صحیح نداریم!

اهمیت تغذیه صحیح بر کسی پوشیده نیست و این روزها همه می‌دانند پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و متعادل در پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف و درمان آنها چه نقشی دارد، اما شاید مشکل اصلی، نبود شناخت رژیم غذایی صحیح باشد، به این معنا که بسیاری از افراد نمی‌دانند مصرف چه غذاهایی به نفعشان است و چه گروه‌های غذایی برایشان مضر و دردسرساز خواهد بود.

دکتر گیاهی در این زمینه توضیح می‌دهد: معمولا هر وقت صحبت از تغذیه صحیح و سالم می‌شود، همه افراد به تناسب اندام و کنترل وزن فکر می‌کنند. البته این موضوع هم بسیار مهم و قابل توجه است، ولی به طور حتم همه نکات تغذیه‌ای در کنترل وزن خلاصه نمی‌شود.

وی با اشاره به این که شیوه تغذیه باید متناسب با نیاز فرد انتخاب شود، می‌گوید: لازم است همه افراد نسبت به شرایط بدن خود شناخت و آگاهی لازم را داشته باشند و متناسب با نیازهای فیزیولوژیک و متابولیک بدن، عادات غذایی‌شان را تنظیم کنند.

این متخصص تغذیه ضمن بیان این که بعضی از نکات تغذیه‌ای به صورت کلی برای همه خانم‌ها توصیه می‌شود، خاطرنشان می‌کند: به عنوان نمونه توصیه می‌شود همه خانم‌ها از میوه‌ها و سبزیجات به مقدار کافی استفاده کنند و مصرف قندهای ساده را کاهش دهند. همچنین لازم است از مصرف چربی‌های اشباع و روغن‌های جامد نیز خودداری کنند.

چنین مواردی به صورت کلی به همه افراد توصیه می‌شود، ولی زمانی که موضوع کنترل مشکلات هورمونی و متابولیکی به صورت جزئی‌تر مطرح می‌شود، حتما لازم است با در نظر گرفتن نیازهای هر فرد به صورت جداگانه برنامه غذایی وی مشخص شود.

دکتر گیاهی با اشاره به این موضوع، می‌افزاید: برای این کار حتما لازم است با یک مشاور یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا براساس نیازهای شما برنامه غذایی مورد نظر تعیین شود و نباید انتظار داشته باشید رژیم افراد مختلف برای شما هم موثر باشد. به عنوان نمونه فردی که دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است، برای کاهش وزن با مقاومت روبه‌رو خواهد شد و در نتیجه اگر بدون شناخت این مساله از رژیم‌های غذایی مختلف پیروی کند، مشکلش به هیچ وجه حل نمی‌شود.

به گفته این متخصص تغذیه، خانم‌ها باید نیازهای غذایی‌شان را براساس شرایط فیزیولوژیک و متابولیک خود تنظیم کنند و بدانند نسخه‌ای کلی برای همه افراد وجود ندارد.

● نقش تغذیه در بیماری‌های زنانه

همان طور که گفته شد نمی‌توان به همه خانم‌ها یک برنامه غذایی مشترک داد و هر کس باید با توجه به نیازها و شرایط جسمی خودش نسبت به انتخاب مواد غذایی مناسب اقدام کند، اما با توجه به این که این روزها میزان شیوع بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اندومتریوز بسیار افزایش یافته است، به نظر می‌رسد خانم‌ها هم باید نسبت به تغذیه صحیح در مورد این مسائل اطلاعات کافی داشته باشند.

دکتر گیاهی با اشاره به این که هیچ یک از این بیماری‌ها طی یک شب و یک روز به وجود نمی‌آید، توضیح می‌دهد: مسائل و مشکلات ناشی از تغذیه نادرست هیچ وقت به صورت حاد بروز نمی‌کند. بنابراین اگر در دوره‌ای از زندگی، بدن خود را با عادات نادرست غذایی تطبیق دهیم در آینده باید منتظر ایجاد بیماری‌ مزمنی هم باشیم.

این متخصص تغذیه یادآور می‌شود: در حال حاضر میزان بروز این بیماری‌ها افزایش یافته است که این موضوع قطعا بی‌ارتباط با نوع مصرف مواد غذایی نیز نخواهد بود.

وی می‌افزاید: بدن فردی که دچار سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است به نوعی نسبت به انسولین مقاومت دارد و این افراد با اختلال چربی‌های خون نیز روبه‌رو هستند. بنابراین اغلب با عوارضی مانند چاقی و پرمویی هم درگیرند و مشکل‌شان قطعا با هر نوع رژیمی برطرف نمی‌شود.

به گفته این متخصص تغذیه، اولین گام برای این بیماری کنترل وزن است، اما با رژیمی که نوسانات قند خون‌ را طی روز به حداقل برساند. بنابراین مقدار و ترکیب مواد غذایی باید به گونه‌ای انتخاب شود که قند خون زیاد افزایش و کاهش نداشته باشد. در نتیجه گرسنگی‌های طولانی مدت و حذف وعده‌های غذایی بدترین و اشتباه‌ترین کاری است که یک فرد مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک می‌تواند انجام دهد.

دکتر گیاهی در مورد وضع تغذیه در بیماری اندومتریوز می‌گوید: با توجه به این که اندومتریوز یک بیماری التهابی است، مصرف مواد غذایی‌ای که وضع التهابی را در بدن فرد کاهش دهد، بسیار مهم خواهد بود.

این متخصص تغذیه ضمن بیان این مطلب که سندرم تخمدان پلی‌کیستیک درمان قطعی ندارد، می‌گوید: تمام درمان‌هایی که برای این بیماری مطرح می‌شود فقط برای کنترل و جلوگیری از پیشرفت بیماری است و چون زمینه‌ای مشترک با بیماری دیابت دارد، برای این افراد کنترل وزن، نوسانات قند خون و نوع و ترکیب چربی‌های دریافتی بسیار مهم است. بنابراین این بیماران حتما باید از یک رژیم غذایی صحیح که متخصص یا کارشناس تغذیه آن را تجویز کرده، پیروی کنند.

وی درباره اندومتریوز توضیح می‌دهد: براساس مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، مشخص می‌شود مصرف اسیدهای چرب ترانس و غذاهای گوشتی و بسیار پرچرب بشدت خطر بروز بیماری را افزایش می‌دهد. اما مصرف اسیدهای چرب امگا ۳، فیبرها و سبزیجات با کاهش خطر بروز اندومتریوز در ارتباط است.

به گفته دکتر گیاهی، تغذیه در تمام بیماری‌هایی که به زنان مرتبط است، نقش پیشگیری‌کننده دارد و زمانی که فرد به این بیماری‌ها مبتلا شود نیز به کمک تغذیه صحیح می‌توان بیماری را کنترل کرد و علائم و درد ناشی از آن را تخفیف داد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی