زنبیل به دستان خارجی صف کشیده های داخلی

در سه سال گذشته, بعضی از اعضا و نزدیکان دولت نهم سخنانی گفته اند و دست به اقداماتی زده اند که تنها می تواند ناشی از یک توهم بزرگ باشد این گروه از سیاستمداران به همراه حامیان شیفته خود, چشم خود را بر بعضی واقعیات می بندند یا با انتخاب گزینشی و بزرگ نمایی برخی پدیده ها, تلاش می کنند دولت نهم را یک دولت استثنایی در همه عرصه ها معرفی کنند

در سه سال گذشته، بعضی از اعضا و نزدیکان دولت نهم سخنانی گفته‌اند و دست به اقداماتی زده‌اند که تنها می‌تواند ناشی از یک <توهم> بزرگ باشد. این گروه از سیاستمداران به همراه حامیان شیفته خود، چشم خود را بر بعضی واقعیات می‌بندند یا با انتخاب گزینشی و بزرگ نمایی برخی پدیده‌ها، تلاش می‌کنند دولت نهم را یک دولت استثنایی در همه عرصه‌ها معرفی کنند و تمام گام‌های داخلی و خارجی آن را قرین با موفقیت بدانند. همین وضعیت و تمجیدهای بی‌سابقه حامیان، توهم مسئولان دولتی را تقویت کرده و آنها به خود اجازه می‌دهند که تمام منتقدان و مخالفان را به امور غیرواقعی متهم کنند. فرقی هم نمی‌کند که منتقدان، گروهی از نمایندگان مجلس اصولگرا باشند یا تعدادی از اساتید اصلاح طلب دانشگاه و یا حتی تعدادی از یاران سه سال گذشته دولت! در مقابل، اظهارات تریبونی دولتمردان و حملات شدید آنها علیه منتقدان، به برخی از حامیان دولت جرات می‌دهد تا هر چه دل تنگشان می‌خواهد علیه مخالفانو منتقدان دولت بگویند. اوج این گونه دل خالی کردن‌ها، در اظهارات روز گذشته یک نماینده حامی دولت متجلی شد که مخالفان طرح تحول اقتصادی دولت را به <شعبان بی‌مخ> تشبیه کرد. البته تا جایی که این اظهارنظرها، تنها مسابقه‌ای برای ابراز ارادت به رئیس‌جمهور یا چنگ زدن به صورت منتقدان او باشد، قابل تحمل خواهد بود. اما خطر بزرگ در آنجاست که تکرار برخی اظهارات توهم گونه، موجب باور آنها توسط مسئولان شود یا آنها به نحوی رفتار کنند که گویی این اظهارات را باور کرده‌اند. همچنین اگر این باور– یا تظاهر به باور– در تصمیم‌گیری‌های داخلی دولت یا مراودات خارجی آن اثر بگذارد می‌تواند هزینه‌هایی بر کشور تحمیل کند که نمونه های آن در ماه‌های اخیر ‌ ‌مشاهده شده است. این یادداشت به دو مورد از این باورهای غیر دقیق می‌پردازد.

چندی قبل یکی از سخنرانی‌های رئیس جمهور با تأخیر دو ماهه از تلویزیون پخش شد که وی در بخشی از آن اظهار داشت: <یکی از شخصیت‌های شرق آسیا (از مسئولان درجه یک) به دیدن من ‌آمده بود، نیم ساعت صحبت کرد. خلاصه حرف او این بود که ما اوضاع جهان را مطالعه می‌کنیم و می‌بینیم ایران به سرعت در حال تبدیل به یک قدرت بزرگ بلامنازع است. ما از حال آمده‌ایم که بگوییم با شما هستیم، مثل این خانم‌هایی که صبح زنبیل خود را در صف شیر می‌گذارند، آمده بود زنبیل را بگذارد که ما با شما هستیم، ما مشتری شما هستیم.> دکتر احمدی نژاد قبل و بعد از این سخنرانی نیز از تماس‌های مکرری خبر داد که از کشورهای گوناگون با او گرفته می‌شود و هدف همه آنها استمداد از ایران برای حل مشکلات آن کشورهاست. بعضی از همکاران رئیس جمهور هم در یکی دو سال گذشته، از بهبود روابط کشورهای مختلف با ایران در دوره مسئولیت دولت نهم سخن گفته‌اند و حجم همکاری‌های متقابل ایران با کشورهای منطقه و سایر کشورهای جهان را نسبت به دوره‌های پیشین، غیرقابل مقایسه دانسته‌اند. اما آنچه در جریان رای‌گیری اخیر برای انتخاب عضو آسیایی شورای امنیت به وقوع پیوست، نشان داد که واقعیت چیز دیگری است. البته هیچ کس نمی‌گوید که آنچه در این قضیه اتفاق افتاد نشانه‌حقانیت مخالفان ایران است.

اما این نکته ثابت شد که برخی ادعاها در خصوص توسعه و بهبود روابط منطقه‌ای و جهانی، بیش از آنکه مبتنی بر واقعیات جهانی باشد مبتنی بر آمال برخی دولتمردان و تحت تاثیر تبلیغات درونی است که ظاهراً توسط خود آنها نیز باور شده است! در موضوع اخیر، به طور طبیعی انتظار می‌رفت که اکثریت کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (حدود ۵۸ کشور) در کنار کشورهایی همچون ونزوئلا، نیکاراگوئه، بولیوی، اکوادور، زیمبابوه و برخی دوستان جدید ایران همچون <سنت وینسنت> به نفع ایران رای ‌دهند. همچنین با توجه به برخی ادعاهایی که در ماه‌های اخیر در خصوص گسترش بی‌سابقه روابط ایران با روسیه و چین مطرح می‌شود، این انتظار طبیعی بود که آن دو کشور به درخواست رئیس جمهور ایران لبیک گویند و به جای ژاپن، به ایران رای دهند. اظهارات اخیر رئیس جمهور در خصوص روابط ایران با جنبش عدم تعهد، گروه ۸‌D‌ و گروه ۱۵ نیز این توقع را ایجاد می‌کرد که تعدادی از آنها، از حق ایران برای عضویت در شورای امنیت حمایت کنند.

اما کسب ۳۲ رای توسط ایران نشان داد که حتی نیمی از آنها که به طور طبیعی بایستی ایران را به ژاپن ترجیح می‌دادند، این همراهی را از کشورمان دریغ کردند. این در حالی است که به نظر می‌رسد مجموعه محاسبات مسئولان دیپلماسی خارجی و سران دولت نهم، آنها را قانع کرده بود که حتی اگر ایران موفق به کسب آرای لازم نشود، حداقل خواهد توانست رای قابل توجهی به دست بیاورد.

احتمالاً همین تصور غلط در خصوص تعداد کشورهایی که در سال‌های گذشته، زنبیل خود را در صف ایران گذاشته‌اند باعث ورود ایران به رقابتی شد که نتیجه آن، چندان افتخار آفرین نیست و حتی می‌تواند به سوژه‌ای برای تبلیغات ضد ایرانی دشمنان مغرور کشورمان، تبدیل شود. آنها امروز می‌توانند ادعا کنند که اکثریت کشورهای اسلامی و غیر متعهد، حاضر به همراهی با ایران نیستند. در حالی که قبل از حضور در یک رقابت شفاف، ایران می‌توانست به ابراز علاقه‌ها و حمایت‌های نه چندان جدی– و بعضاً تعارف گونه– سران برخی کشورها استناد کند و آن را نشانه شکست تلاش‌های ضد ایرانی کشورهایی بداند که هم‌اکنون خود با هزاران مشکل مواجه هستند. اما ظاهرا برداشت اشتباه از برخی تعارفات دیپلماتیک و یا اظهار دوستی‌هایی که با هدف ‌دستیابی به کمک‌های مالی ایران بیان می‌شود، مسئولان دولت نهم را دچار یک خطای استراتژیک کرد.

همزمان با این مسئله، مسئولان دولت نهم در یک موضوع داخلی نیز دچار برداشت توهم گونه شدند که اگر این <توهم> اصلاح نگردد می‌تواند موجب پافشاری دولت بر روش خود در اجرای طرح تحول اقتصادی و بی‌توجهی به هشدارهای کارشناسان در این مورد شود. یک مقام عالیرتبه دولت نهم ‌دو روز قبل ادعا کرده است: <پرکردن فرم‌های تحول اقتصادی، در واقع یک همه پرسی از ۷۰ میلیون مردم ایران بود که بگویند ما به دولتمردان اعتماد داریم.> در حالی که نه بسیاری از آن زنبیل‌به دست‌های خارجی ارادت خاصی به ایران دارند– و این مسئله را در رای‌گیری اخیر سازمان ملل نشان دادند – و نه بسیاری از هموطنان، از اجزای طرح تحول اقتصادی و پیامدهای آن مطلع هستند و صف کشیدن بسیاری از آنها برای پرکردن فرم‌ها، ناشی از این نگرانی بود که توسط مسئولان دولتی به آنها منتقل شده بود: <کسانی که فرم‌ها را پر نکنند یارانه‌ای دریافت نخواهند کرد.>‌‌

‌ ‌البته اگر مسئولان دولت نهم و حامیان آنها کمی حوصله به خرج دهند، بـسیاری از کسانی که برای پرکردن فرم‌های تحول اقتصادی، در صف‌ها ایستادند نیز در ۲۲ خرداد ۸۸، در یک رفراندوم واقعی پاسخ ادعای دولتمردان را خواهند داد. اما ای کاش قبل از آ‌ن رفراندوم، مسئولان دولتی به اصلاح دیدگاه خود بپردازند و به توصیه‌های کارشناسان در خصوص برخی پیامدهای منفی ناشی از تعجیل در اجرای تحول اقتصادی توجه کنند. در غیر این صورت تـوهم نـاشـی از کـثـرت ایـن <صـف کـشـیـده‌>ها می‌تواند دولتمردان را به تصمیم‌گیری‌هایی تشویق کند که نتیجه آن شبیه پیامد توهم دولتمردان در مورد تعداد و کثرت <زنبیل به‌دست>‌های خارجی خواهد بود!‌