با کودکان بدخواب چه کار کنیم

توصیه های خوب برای بچه های بدخواب

چگونگی خواباندن کودک و شکل‌دهی عادت خواب در فرهنگ‌ها، قبایل و حتی خانواده‌های مختلف، متفاوت است. بعضی‌ها بچه را وقت خواب قنداق می‌کنند، بعضی لباس نازک به او می‌پوشانند و یا حتی بعضی او را لخت می‌خوابانند. هرچه باشد، برخی از کودکان بدخوابند و بسیاری از پدر و مادرها از این موضوع نگرانند. به ویژه دیر به خواب رفتن کودکان از مشکلات شایع والدین ‌است. در این شماره به این موضوع بیشتر می‌پردازیم....

برخی عادت‌ها و شیوه‌ها به کودک شما کمک بیشتری می‌کند تا یک الگوی درست در او شکل بگیرد و از مشکلاتی که در سال‌های بعد احتمال پیدایش آن می‌رود، جلوگیری شود. به عنوان مثال اگر عادت دارید هر شب کودکتان را بیست دقیقه روی پا لالایی دهید تا خوابش ببرد، باید گفت که شما در عمل در عادت خواب او مداخله کرده‌اید و یادگیری شروع خوابش را به تعویق انداخته‌اید. اگر کودک را در رختخوابش بگذارید و اجازه دهید که بدون لالایی و تکان دادن خودش به تنهایی بخوابد و در طول شب نیز به خواب ادامه دهد برای شما و فرزندتان بهتر خواهد بود. ممکن است شما و کودکتان در یک رختخواب بخوابید و کاملا هم از این بابت راضی باشید و حتی کودک تمام شب را به خوبی بخوابد اما ادامه این عادت برای مدت طولانی برای هر دوی شما مطلوب نیست.

● عادت‌های خواب کودک را تغییر دهید

برای این که بتوانید به کودکتان کمک کنید تا شب‌ها خواب بهتری داشته باشد، باید در عادت‌های زمان خواب او تغییراتی ایجاد کنید و برای مثال او را بیدار بگذارید تا چگونگی سازگاری و تنهایی خوابیدن در رختخواب را چه اول شب و چه نیمه شب بیاموزد. اگر او نوزاد است پوشک او را عوض می‌کنید و روی پا لالایی می‌دهید تا خوابش ببرد و سپس او را به جای خوابش منتقل می‌کنید.

ممکن است او را در حالی که بیدار است به جای خوابش ببرید و خود به تنهایی بخوابد.

اگر فرزند پنج تا شش‌ماهه شما هنوز سازگاری نیافته، باید به برنامه و عادت زمان خواب او نگاه عمیق‌تر و دقیق‌تری بیندازید. اگر کودک شما به هنگام خواب روی پا لالایی شود و یا با شیر خوردن در بغل بخوابد باید گفت که این کودک در هنگام بیداری‌های معمول نیمه شب برای خواب رفتن دوباره، دچار مشکل خواهد شد.

● هر خانواده، یک روش خواب

برنامه و روش‌های خواب متفاوت‌اند. باید برنامه و روشی متناسب با وضعیت خانواده خود انتخاب کنید. خوب است که هر شب دقایقی را با کودک خود سپری کنید و به او یاد بدهید که هر شب چه کارهایی را باید طبق برنامه انجام دهد. برای بچه‌های کوچک‌تر زمان خواب زمان جدایی است و تحمل آن برای او دشوار است. در واقع درست نیست بچه نوپا یا خردسالی را به تنهایی به رختخواب بفرستیم چون ممکن است سبب احساس محرومیت از بهترین لحظات روز شود. از شوخی‌ها و بازی‌های پر تحرک، تعریف قصه‌های ترسناک و یا هر عملی که به هنگام خواب هیجان کودک را برانگیزد، اجتناب و با او گفتگو یا به آرامی‌ بازی کنید یا برایش قصه بگویید یا کتاب بخوانید. هنگامی‌که چند صفحه به پایان داستان باقی مانده، به او تذکر دهید که کم کم وقت تمام می‌شود و او باید بخوابد. نباید تسلیم خواسته‌های او برای خواندن داستان دیگری شوید. با این شیوه کودک مقررات را می‌آموزد.

● دردسر کودکان بزرگ‌تر

وقتی کودک بزرگ‌تر می‌شود دوست دارد مدتی را پیش از خواب با شما سپری کند. تماشای تلویزیون این هدف را تأمین نمی‌کند. حتی اگر او در کنار شما به تماشای تلویزیون بنشیند، به لحظاتی خصوصی و صمیمی‌ و نزدیک‌تر نیاز دارد. می‌توانید درباره وقایع مدرسه یا برنامه‌ریزی یک روز تعطیل و یا درباره چیزهای جالب و سرگرم‌کننده یا در صورت امکان در مورد برخی نگرانی‌های او صحبت کنید تا هنگام خواب کمتر به آنها فکر کند. برخی شب‌ها ممکن است از پیاده‌روی و بازی یا کار در منزل لذت ببرد. کودکان ۱۰ تا ۱۲ ساله دوست دارند به تنهایی برای خواب آماده شوند. با او به گفتن یک شب به خیر اکتفا نکنید بلکه کمی‌ با او صحبت کنید. آخرین کاری که پیش از رفتن به خواب انجام می‌شود خیلی مهم است. هر گونه دعوا و درگیری و تشنج سبب می‌شود که کودک خواب آرام و راحتی نداشته باشد.

● خوابیدن کودک کنار پدر و مادر

اگرچه این کار برای یکی دو شب قابل توجیه است، برای مثال وقتی که کودک بیمار است یا روحیه نامناسبی دارد اما در بیشتر موارد این عمل مناسب نیست.

مطالعات نشان داده که حرکات و بیداری‌های یک فرد در طول شب، افراد دیگری را که با او در یک رختخواب می‌خوابند بیدار کرده و سبب ایجاد تغییرات خواب می‌شود بنابراین بهتر است که کودک را با افراد دیگر در یک جا نخوابانیم. تنهایی خوابیدن، بخش مهمی ‌از یادگیری کسب استقلال، بدون اضطراب و همراه با آرامش و اطمینان است. این روند در رشد روانی به موقع کودکان اهمیت به سزایی دارد.

اگر به کودک خود اجازه بدهید تا میان شما و همسرتان بخوابد به دلیل اینکه خود را مسوول جدایی شما می‌داند احساس قدرت زیادی خواهد کرد و همین موجب نگرانی او هم می‌شود چون می‌خواهد مطمئن شود که شما او را تحت کنترل دارید و هرگاه که صلاح باشد بی‌توجه به تمایل او اعمال سلیقه می‌کنید. اگر شما نشان دهید که نمی‌توانید به این شیوه عمل کنید و او می‌تواند هر طور که بخواهد عمل کند، ممکن است که احساس تزلزل کند.

اگر کودک با یکی از والدین خود زندگی می‌کند، یا یکی از والدین دور از خانه و در محل کار است و یاحتی در اتاق دیگر می‌خوابد، در این وضعیت برخی والدین کودک را به رختخواب خود می‌آورند و یا یکی از آنها به رختخواب او می‌رود اما کودک باز هم اطمینان خاطر نخواهد یافت چرا که احساس می‌کند جای یکی از آنها را گرفته است و یا خود را مسوول جدایی می‌داند و همین امر او را دوباره نگران می‌کند.

اغلب بچه‌هایی که والدین آنها جدا از هم زندگی می‌کنند و یا طلاق گرفته اند، خود را در این آشفتگی خانوادگی مقصر می‌دانند. ناراحتی این کودکان بیشتر مربوط به زمانی است که در رختخواب والدینشان می‌خوابند.

● تاثیر اسباب‌بازی

به جای آنکه کنار کودک نوپا و یا خردسالتان بخوابید تا خوابش ببرد، بهتر است از یک عروسک نرم پارچه‌ای، یک اسباب‌بازی و یا حتی پتوی مخصوص استفاده کنید.

به طور معمول اسباب‌بازی کودک را سرگرم و متقاعد می‌کند تا شب را به تنهایی سپری کند. این کار موجب می‌شود تا او احساس کند که بر دنیای پیرامون خود تا حدودی کنترل دارد. چرا که یک اسباب‌بازی و یا یک ملحفه را هر وقت که او بخواهد می‌تواند همراه داشته باشد و این اسباب بازی هیچ‌گاه او را ترک نمی‌کند. به‌طور معمول کودک چنین اشیایی را در ابتدای سنین نوپایی انتخاب می‌کند و دوستی با آن را تا ۶ تا ۸ سالگی ادامه می‌دهد. اگر کودک شما با یک اسباب‌بازی و یا یک عروسک پارچه‌ای نرم سرگرم شود، آن را وارد برنامه خواب خود خواهد کرد، اسباب‌بازی که با او غذا بخورد و به قصه‌هایش گوش دهد.

به او اطمینان دهید که اسباب‌بازی‌اش را تا هر زمانی که بخواهد می‌تواند داشته باشد. این کار، شب بخیر گفتن را برای او آسان‌تر می‌کند.