زبان رمز عرفان

● پرسش:
چرا عرفا معمولاً با زبان رمز و کلمات و واژه های خاص با مخاطبان خود سخن می گویند؟ آیا نمی توان زبان عرفان را ساده و قابل فهم برای همگان ارائه نمود؟
▪ پاسخ:
عرفان گذشته از …

پرسش:

چرا عرفا معمولاً با زبان رمز و کلمات و واژه های خاص با مخاطبان خود سخن می گویند؟ آیا نمی توان زبان عرفان را ساده و قابل فهم برای همگان ارائه نمود؟

پاسخ:

عرفان گذشته از اینکه مانند هر علم دیگر اصطلاحاتی مخصوص به خود دارد، زبانش زبان رمز است. خود عرفا در برخی کتب خود کلید این رمزها را به دست داده اند. این مطلب دو دلیل داشته که یک دلیلش در کلمات عرفا نیامده است ولی حتماً بی اثر نبوده و آن این است که شعر، ادب، فصاحت، بلاغت و زیبایی بیان، خودش یک وسیله ای است برای بهتر رسانیدن هر پیام، حالا پیام هر چه می خواهد باشد. یک نفر سیاسی هم اگر بخواهد پیام سیاسی خودش را به مردم برساند، با شعر و ادب و (قالبها می تواند) با یک شعر خیلی عالی شما می بینید به اندازه صد کتاب در مردم اثر می گذارد، یعنی آن مطلب وقتی لباس زیبای شعر را بپوشد بهتر اثر می گذارد. خود قرآن کریم هم از همین معنا استفاده کرده، اعجاز قرآن که در فصاحت و زیبایی اش هست، یعنی قرآن هنر را در خدمت پیام الهی قرارداده و این جهت قرآن همیشه عامل فوق العاده موثری بوده در پیشرفت و پیشبرد قرآن. عرفا هم برای پیام عرفانی خودشان از زیبایی ادب، از این تشبیه ها، تمثیلها، شعرها، از این رمزی سخن گفتنها (استفاده کرده اند). این مسلم مطالب را زیباتر می کند، تا اینکه مطالب را همین طور مکشوف و بی پرده بگویند، لطف ندارد، یعنی برای تبلیغ حرف خودشان، این (وسیله) را انتخاب کرده اند.

دیگر اینکه این معانی اساساً لفظ ندارد. الفاظ بشر کوتاه است از افاده این معانی و تنها افرادی می توانند این معانی را درک کنند که خودشان وارد این دنیا شده باشند. این است که اینها تصریح می کنند که - به تعبیر خودشان - عشق قابل بیان نیست، زبان عشق زبان بیانی نیست.

سخن عشق نه آن است که آید به زبان - ساقیا می ده و کوتاه کن این گفت و شنود. این حرفی است که اینها معتقدند این معانی با بیان صریح، گفتنی نیست. فقط با رمز باید گفته شود و افرادی هم می توانند درک کنند که اهل راه و اهل سلوک باشند. غیر از اینها کسی نمی فهمد. دیگران اصلاً نمی توانند در این حریم وارد شوند. بنابر این با زبان خود گفتن، زبان ندارد که گفته شود. زبانش همین هاست؛ یعنی زبان زبان رمز است که اگر بخواهند به صورت غیررمزی بگویند، همه به گمراهی و اشتباه می افتند. اینها معتقدند که این راه را نه با قدم فکر و عقل می شود پیمود و نه با بیانی که آن بیان، مال فکر و عقل است می توان تقریر کرد.