بهره برداری اصولی جامعه بومی منطقه ششتمد سبزوار از گیاه کما انغوزه : گامی در توانمندسازی جامعه بومی و حفظ محیط زیست منطقه

منیژه مقصودی، موسی‎الرضا غربی

 

چکیده

 

 گیاه کما از خانواده چتریان و  از جنس  Ferula است که در ایران بیش از سی گونه آن شناسایی شده است. یکی از مهم ترین مناطق پراکنش تیپ Ferula در ایران خراسان و منطقه سبزوار است. نوع و گونه این گیاه،با تغییر ارتفاع و جنس خاک ، تغییر می کنند.چنانچه طبق گونه شناسی بومی این گیاه در منطقه ، این گیاه به دو گونه کما دشتی و کما کوهی قابل تقسیم است. مردم روستاهای کوهستانی منطقه که به کما کوهی دسترسی بیشتری دارند از گونه ی از این کما به نام کما انغوزه در اوایل تابستان هنگامه خشک شدن گیاه شیرابه تهیه می کنند که به آن شیره انغازه می گویند که کاربرد های گوناگونی در مصارف دارویی و دامپزشکی سنتی و کشاورزی منطقه دارد ، با این اوصاف از آن جایی که این کاربردها را با ساقه انغوزه نیز تا حدودی  می توان مرتفع کرد استقبال زیادی از سمت مردم منطقه برای جمع آوری این محصول ارزشمند مراتع در منطقه دیده نشده و نمی شود. بنابر اظهارات مردم منطقه از گذشته ای دور عده ای که در منطقه به نام انغازچینان معروف هستند از جنوب خراسان و حوالی شهرستان طبس به منطقه مراجعه کرده و اقدام به جمع آوری انغوزه یا در اصطلاح محلی انغازه چینی می کنند . به نظر می رسد حضور این افراد در منطقه ضمن ایجاد مسایل و تبعات اجتماعی و فرهنگی ، بعلت عدم استفاده بهینه و روش های اصولی و استاندارد، باعث تخریب این گونه مرتعی و محیط زیست منطقه شده اند.  از طرفی تحقیقات نشان می دهدکه بهره برداری از آنغوزه ، فعالیت اقتصادی  سود آوری بوده و می توان ضمن ایجاد اشتغال زایی و توانمند سازی جامعه محلی و استفاده بهینه و حفظ مراتع ، سهم مهمی در صادرات غیر نفتی کشور داشته باشد.

 

 

کلمات کليدي: گیاه کما،کماآنغوزه،توانمند سازی جامعه محلی ، توسعه پایدار.

                                  

1.   طرح مسله

از سالهای پایانی قرن بیستم ، بحث از توسعه و توسعه پایدار به طور وسیع در مجامع بین الملی مطرح شده و کشورهای زیادی از توسعه یافته و نیافته را با خود درگیر کرده است. توسعه پایدار اشاره به استفاده بهینه از منابع توسط انسان بدون خشه وارد کردن به امکان استفاده از آن منابع برای نسل های بعد است.در ایران نیز توجه به توسعه و پایداری آن از جمله مسایلی بوده است که کما بیش ذهن پزوهشگران و محققان حوزه علوم اجتماعی و سایر رشته ها را به خود معطوف کرده است.بخش اعظم ایران را مناطق خشک و نیمه خشک شکل می دهد از این رو هر گونه برنامه ریزی توسعه محور در این مناطق باید با شناخت فرصت ها و تهدید های این مناطق همراه باشد.بیانه ریو انسان را محور توسعه پایدار قلمداد می کند و تاکید دارد که انسان در هماهنگی با طبیعت شایسته زندگی همراه با سلامت و سازندگی  ادامه مقاله را از فایل پیوست مطالعه فرمایید.

این مقاله به دومین همایش توسعه پایدار در مناطق خشک و نیمه خشک ارایه شده‌است.

پیوست	اندازه
30497-565.doc	1.08 MB