دوشنبه, ۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 20 January, 2025
پایان دوران كاپیتولاسیون
بیست و سوم اردیبهشت ماه سالروز لغو كاپیتولاسیون به عنوان یكی از مهمترین رویدادهای تاریخ سیاسی معاصر ایران است. پس از سركوبی قیام خونین ۱۵ خرداد ۴۲ به رهبری امام خمینی(ره) رژیم شاه در جهت اجرای اصلاحات فرمایشی جان اف كندی رییس جمهوری وقت امریكا زمان را مناسب دید تا مبادرت به انجام برخی از این اصلاحات بكند.
بخصوص كه پس از فوت مرحوم آیت‌الله بروجردی، رژیم تصور می‌كرد كه نیروی روحانیت از نظر مرجعیت سیاسی رو به ضعف رفته است. از این رو در سال ۱۳۴۳ دولت ایران بدون اینكه در برابر ملت احساس مسئولیت كند بار دیگر در احیای كاپیتولاسیون قدم برداشت و قانونی جدید را از مجلس گذراند تا مستشاران نظامی امریكا و اعضای خانواده و خدمه آنها از شمول قوانین قضایی ایران معاف شوند. كاپیتولاسیون جدید جریانی بود كه در دولت علم آغاز شده بود و در دولت حسنعلی منصور به اتمام رسید.
این دو سعی داشتند موضوع در ابهام باقی بماند و انتشار نیابد تا مردم اطلاعی حاصل نكنند و در مرحله بعد آن را چیزی غیر از كاپیتولاسیون معرفی كنند، به همین دلیل در سال‌های ۴۲ و ۴۳ كوچكترین مطلبی در روزنامه‌ها در این خصوص انتشار نیافت و حتی مذاكرات مجلس هم منعكس نشد. در مورد نحوه اطلاع امام خمینی(ره) از متن لایحه با استناد به گفته های شهید حاج مهدی عراقی امام قبل از تصویب لایحه در مجلس از متن آن آگاه شده بودند. همچنین در مورد نحوه دستیابی به اسنادی در رابطه با این قضیه آقای هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود می‌نویسد: «باخبر شدیم كه در مجلس رژیم لایحه‌یی در مسیر تصویب است كه در آن به مستشاران امریكایی امتیازاتی داده می‌شد، در پیگیری این خبر، زمینه جدیدی فراهم شد برای مبارزه امام(ره).
امام چند نفری را مامور تحقیق در مورد جزییات این خبر كردند كه یكی از آنها من بودم، رفتم پیش آقایان فلسفی و تولیت و سیدجعفر بهبهانی، پیام امام را رساندم و گفتم ما اخبار پشت پرده این جریان را هر چه بیشتر و دقیق‌تر می‌خواهیم. آقای بهبهانی از طریق یكی از نمایندگان مجلس سنا متن لایحه و اسناد مربوطه را به دست آورد و به من داد، من دو روز در تهران ماندم و متن مذاكرات مجلس و جزوه كنوانسیون وین را تهیه كردم... مجموعا با اطلاعات كاملی بردم خدمت امام(ره).» (هاشمی رفسنجانی، دوران مبارزه، ص ۱۹۷)
امام با مطالعه آن دریافت كه رژیم بار دیگر چه ضربه خانمانسوزی بر پایه استقلال ایران زده و چه خیانت بزرگی به ملت این كشور كرده است. پیش از هر كار به منظور آگاه ساختن علما و روحانیون مركز و شهرستان‌ها پیك‌هایی همراه نامه به اطراف روانه كرد و خود نیز با مقامات روحانی قم به گفت‌وگو نشست و اقدام به آگاه كردن آنها كرد و بدین ترتیب محدوده اعتراضات را در سطح كشور گسترش داد.
رژیم شاه بی‌درنگ دست به كار شد كه امام خمینی را از تحریك افكار عمومی علیه امریكا باز دارد و چون به تجربه دریافته بود كه امام را با تهدید و ارعاب نمی‌توان از كاری بازداشت بلكه موجب قاطعیت ایشان در انجام آن خواهد شد به ناچار در صدد برآمد از راه غیرمستقیم و به وسیله عناصر به ظاهر غیروابسته و به اسم اندرز خیرخواهانه ایشان را از این كار باز دارد كه این چنین نشد و امام در نطق تاریخی خود موضع قاطع خود را در برابر بلوك‌های شرق و غرب روشن ساخت، اهداف و آرمان‌های روحانیت را مشخص كرد و رهنمودهای ژرف و پرمحتوایی به نسل معاصرش داد.
این مساله شاه و ساواك را بشدت عصبانی كرد و تصمیم به دستگیری امام گرفتند. زیرا نبرد امام با آنها به مرحله حساسی رسیده بود و متوجه شده بودند كه امام این نبرد را شدیدتر از گذشته ادامه خواهد داد و كار به جاهای باریكی خواهد كشید. به علاوه متوجه شدند كه سازماندهی تشكیلات مبارزه بسیار قوی شده و احتمال اقدامات بیشتری در آینده می‌رود. به این ترتیب امام را دستگیر و به تركیه تبعید كردند. اما امام خمینی در همان نخستین لحظات ورود به تبعیدگاه بر آن شد كه مبارزات خود را به صورت نوینی پی بگیرد.
تبعید امام خروشی دیگر را به دنبال داشت و بازتاب وسیعی در محافل مذهبی و بازار و جامعه داشت، به همین منظور آیت‌الله سید مصطفی خمینی نیز در راستای افشای ماهیت رژیم و روشنگری مردم بیش از پیش وارد صحنه شد. او در پاسخ به حملات رژیم اعلام كرد كه امام به وظیفه خود عمل كرده و هیچ‌چیزی نمی‌تواند ایشان را در اجرای وظیفه و رسالتی كه به عهده دارد به تجدید نظر وا دارد. به دنبال موضع‌گیری سیدمصطفی خمینی رژیم، دستور دستگیری وی را نیز صادر كرد. او در بازجویی خود اعلام داشت كه كاپیتولاسیون مساله‌یی است كه تحمیل به ملت است و تقریبا به حكم حیثیت فروشی و آزادگی فروشی است و این خود دلیلی است كه بیگانگان چنین چیزی را می‌خواستند. ترور حسنعلی منصور، تشكیل هیات‌های موتلفه، حزب‌ملل اسلامی، حادثه ۲۱ فروردین كاخ مرمر از نتایج این جریان تاریخی (كاپیتولاسیون) بود. در نهایت اینكه كاپیتولاسیون تا سقوط رژیم پهلوی در ایران اعتبار داشت تا اینكه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) در ۲۳ اردیبهشت ۱۳۵۸ بطور رسمی ملغی شد.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست