وقتی چربی به خون می چربد

این روزها چربی خون بالا یكی از مشكلات معمول افراد مسن است حتی آن قدر شیوع پیدا كرده كه سن مبتلایان به آن كاهش هم یافته و در جوان ترها هم چربی بالا را در برگه آزمایش شان می بینیم

تخم مرغ ماده غذایی شناخته شده‌ای است كه از نظر كیفیت بعد از شیر مادر قرار می‌گیرد. در حقیقت تخم مرغ بهترین منبع پروتئینی است كه حاوی ویتامین‌ها به‌جز ویتامین C و مواد معدنی ضروری است.این روزها چربی خون بالا یكی از مشكلات معمول افراد مسن است. حتی ‌آن‌قدر شیوع پیدا كرده كه سن مبتلایان به آن كاهش هم یافته و در جوان‌ترها هم چربی بالا را در برگه آزمایش‌شان می‌بینیم. حتماً شنیده‌اید كه با رعایت نكات تغذیه‌ای می‌توان به شكل چشمگیری میزان ‌آن‌ را كاهش داد اما این بار می‌خواهیم درباره تازه‌ترین اخبار برای كاهش این فاكتور بالا برنده احتمال سكته قلبی صحبت كنیم.

شاید باور نكنید اگر بگوییم كه یك مطالعه تازه نشان می‌دهد، میزان كلسترول خون در فصل‌های متفاوت سال تغییر می‌كند. در این راستا پزشكان آمریكایی آزمایش‌هایی را روی ۵۱۷ انسان سالم طی یك دوره یك‌ساله انجام داده‌اند. این پزشكان به این نتیجه رسیده‌اند كه سطح كلسترول خون این افراد درطول سال تغییر می‌كند و در زمستان به اوج و درفصل تابستان به كمترین حد می‌رسد. آنها با انتشار مقاله‌ای در نشریه (آرشیوهای طب داخلی)اظهار می‌دارند براساس مطالعات انجام شده ممكن است در برخی تشخیص‌های طبی، به اشتباه كلسترول خون بیش از حد بالا تلقی شود. گفتنی است كلسترول بالا احتمال ابتلا به ناراحتی‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

كلیه افرادی كه در این مطالعه شركت كردند از نزدیك تحت نظر پزشكان قرار داشتند تا اطمینان حاصل شود آنها در زمان مطالعه رژیم غذایی یا عادات روزمره خود را تغییر نداده‌اند. پس از بررسی‌های متعدد، پزشكان دریافتند كه افزایش كلسترول در برخی از اشخاص ناشی از تغییر ات فصلی است: مطالعه روی این گروه نشان داد كه در مجموع تعداد كسانی كه كلسترول خونشان در فصل زمستان بالاست، ۲۲ درصد بیش از افرادی است كه كلسترول خونشان تابستان‌ها بالا است.

این یافته علمی ‌در حالی منتشر ‌شد كه دانشمندان در دانشگاه راكفلر گزارش ‌دادند ژنی را كه ممكن است در توسعه كلسترول نقش كلیدی ایفا كند شناسایی كرده‌اند. از سوی دیگر،آزمایش‌ها روی موش نشان داده است كه این ژن در حیواناتی كه غذاهای سرشار از كلسترول مصرف می‌كنند بیش از حد فعال است. این گروه از دانشمندان در گزارش خود در نشریه (اقدامات آكادمی‌ملی علوم) اعلام كرده‌اند برای پی بردن به پدیده‌ای مشابه در انسان باید تحقیقات گسترده‌تری انجام شود. به گفته آنها، در صورت تشابه رفتار این ژن در موش و انسان، ممكن است بتوان داروهایی برای متوقف كردن این ژن و كاهش كلسترول ساخت.

بلیندا لیندن، سرپرست اطلاعات پزشكی در بنیاد قلب بریتانیا اعتقاد دارد: (چند عامل می‌تواند ‌اند ازه كلسترول خون كه تغییرات آن معمولا از ۴ تا ۱۱ درصد است، اثر بگذارد كه این نوسانات در بیش از نیمی ‌از موارد احتمالا به نور و حرارت، تغییر میزان هورمون‌ها، وزن بدن، رژیم غذایی و میزان فعالیت‌های جسمی‌و ورزش مرتبط است.)

● ترس از كلسترول تخم مرغ

یكی از مواد غذایی كه بلافاصله بعد از مطلع شدن از چربی خون بالا از رژیم غذایی حذف می‌شود، تخم مرغ است در حالی كه هنوز انواع روغن‌ها برای تهیه غذا استفاده می‌شود و حتی تغییری هم نكرده است. در كل، تخم مرغ ماده غذایی شناخته شده‌ای است كه از نظر كیفیت بعد از شیر مادر قرار می‌گیرد. در حقیقت تخم مرغ بهترین منبع پروتئینی است كه حاوی ویتامین‌ها به‌جز ویتامین C و مواد معدنی ضروری است. اما برخی از عوامل نظیر كلسترول بالای تخم مرغ موجب شده است كه این ماده غذایی در تغذیه عمومی‌حتی در زمان حاضر نیز جایگاه واقعی خود را نیابد.

براساس اطلاعات حاصله از آخرین تحقیقات به عمل آمده از سوی انجمن قلب آمریكا، كمیسیون بین‌المللی تخم مرغ و دانشگاه آریزونا مشخص شده است كه كلسترول دریافتی از راه غذا و كلسترول موجود در خون با هم یكی نیستند. به عبارت دیگر كلسترول موجود در غذای مصرفی به طور خودكار به كلسترول خون افزوده نمی‌شود و قسمت اعظم كلسترول خون در داخل بدن سنتز می‌شود. به موازات افزایش میزان كلسترول دریافتی از غذا، میزان سنتز كلسترول در بدن كاهش می‌یابد كه این روند به تثبیت وضعیت كلسترول پلاسما كمك می‌كند.

لازم به ذكر است كه چربی‌‌های اشباع شده موجود در غذا بیشترین تاثیر را روی سطح كلسترول خون می‌گذارند و در این بین كلسترول غذا نقشی ندارد. طبیعی است وقتی كه چربی‌های اشباع نشده جایگزین چربی‌های اشباع شده شوند، كلسترول خون پایین می‌آید. نكته قابل توجه آن است كه قسمت اعظم چربی‌‌های موجود در زرده تخم مرغ ،از نوع غیراشباع هستند و هیچ ارتباطی با افزایش كلسترول ندارند. بنابراین از كلسترول تخم مرغ نترسید و روزانه یك عدد تخم مرغ مصرف كنید. جالب است بدانید كه افرادی كه سكته قلبی هم كرده‌اند، اجازه دارند كه در هفته دو عدد تخم مرغ بخورند. پس خیلی به خودتان ترس راه ندهید.

● بهترین سبزی و میوه‌ها

حتماً می‌دانید كه میوه و سبزی‌ها از بهترین مواد غذایی در برنامه روزانه هستند كه برای كاهش چربی خون توصیه می‌شوند اما آیا می‌دانید كه كدام یك از آنها بیشترین اثر را دارند؟

برای شروع باید بگوییم كه یكی از اولین‌های این گروه از مواد غذایی دانه‌های سویا هستند. به طوری كه مطالعات نشان داده‌اند مصرف ۲۵ تا ۵۰ گرم از سویا در روز البته به مدت چهار هفته سطح كلسترول بد خون را به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد در افرادی كه مبتلا به چربی خون بالا هستند، كاهش می‌دهد. جالب است بدانید كه تركیباتی به نام ساپونین و ایزو فلاونوییدهایی به نام جنستیین این خاصیت را به سویا داده‌اند.

به این دلیل است كه جایگزین كردن پروتئین سویا حداقل در میان سالگی در عوض گوشت قرمز به شدت توصیه می‌شود. اما سبزی دیگری كه خاصیت كم‌كنندگی چربی خون خصوصاً كلسترول بد را دارد، سیر است. به این ترتیب كه آلیسین موجود در سیر، البته اگر سیر به طور مرتب مصرف شود، موجب كاهش كلسترول بد و افزایش كلسترول خوب می‌شود و به این ترتیب افرادی كه سیر تازه و یا پخته شده میل می‌كنند، كمتر به بیماری‌های قلبی دچار می‌شوند. علاوه بر سیر، پیاز نیز یك كاهنده چربی خون به حساب می‌آید. به این ترتیب كه مطالعات نشان داده‌اند تركیباتی كه در خانواده ایزوفلاونوییدها جای می‌گیرند، موجب كاهش كلسترول بد در بدن شده و به این ترتیب برای افرادی كه از چربی خون بالا رنج می‌برند، توصیه می‌شود. به طوری كه مصرف هفته‌ای سه تا چهار بار این سبزی از طریق رژیم غذایی به میزان قابل ملاحظه‌ای احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را كاهش می‌دهد.

علاوه بر سبزی‌ها همان طور كه گفتیم میوه‌ها هم موجب كاهش كلسترول خون می‌شوند؛ كه مهم‌ترین آنها سیب است. می‌پرسید چه‌طور ؟ باید بگوییم كه این میوه دارای پكتین بالایی است كه این ماده در دسته فیبرهای محلول جای می‌گیرد و در كنترل چربی خون بسیار مؤثر است. به این ترتیب كه مطالعات نشان داده‌اند پكتین دریافتی وارد بدن شده و با اسید‌های صفراوی كه از عوامل جذب كلسترول خون هستند، باند می‌شوند و به این ترتیب موجب دفع كلسترول اضافی می‌شوند و با این مكانیسم به كاهش كلسترول خون، كمك می‌كنند، پس حداقل یك سیب در روز آن هم با پوست بسیار ضروری به نظر می‌رسد. علاوه بر سیب، میوه روزهای زمستان یعنی پرتقال هم یكی دیگر از میوه‌هایی است كه به كلسترول خون كمك می‌كند به این ترتیب كه ویتامین c بالایی كه در این میوه وجود دارد مانع از تخریب كلسترول بد و تبدیل آن به رادیكال‌های آزاد می‌شود و از اثرات مخرب این تركیبات و آسیب به شریان‌ها جلوگیری می‌كند.

سارا حسنلو