یادداشتی به مناسبت سالروز میلاد استاد محمد رضا لطفی

به بهانه هفده دی سالروز میلاد استاد محمد رضا لطفی

کمتر کسی را میتوان یافت که عاشق موسیقی اصیل باشد و نامی از محمد رضا لطفی نشنیده باشد ؛ هنرمندی که به جرات میتوان گفت موسیقی مدیون حضور و فعالیت وی است . فعالیتی که از دهه پنجاه آغاز گردیده و تاکنون ادامه دارد ؛ اگر چه در این بین وقفه ای نسبتا طولانی مدت باعث گردید تا محمد رضا لطفی بیشتر وقت خود را صرف آموزش موسیقی نماید و از ارائه آثار موسیقایی دوری گزیند . اما فعالیت مجدد وی همراه بود با بازگشت اش از فرنگ و اجرای کنسرتها و انتشار آلبوم ها و ویدئوها که صد البته دیگر آن محمد رضا لطفی سالیان پیش نبود .

محمد رضا لطفی هیچ نیازی به تعریف و توصیف ندارد که آثار متعدد و ارزشمند ایشان گواهی است بر کارنامه پر بار بیش از سه دهه فعالیت مستمر اش در موسیقی ایران زمین اجرای آثار ماندگاری چون چاوش ۱ – ۱۰ ، کنسرت های متعدد در جشن هنر شیراز و بسیاری آثار دیگر کارنامه محمد رضا لطفی را درخشان تر از سایر هنرمندان نموده است ؛

اگر چه اظهار نظر هایش در سالیان اخیر با واکنشهای متعددی از سوی هنرمندان و اهالی هنر مواجه گردیده اند اما هیچگاه نباید فعالیتهای ارزنده و شایان وی را که در طی این سالها برای موسیقی انجام داده است نادیده گرفت . محمدرضا لطفی در دوران پیروزی انقلاب اسلامی همراه مردم بود و به همراه سایر یاران هنرمندش چون شجریان و ناظری و بسیاری دگر از هنرمندان و نوزاندگان چاوش را خلق کرد ؛ آثاری حماسی که او در دوران دفاع مقدس خلق نمود هم اکنون نیز جزو ماندگارترین آثار موسیقایی به شمار میروند ، قطعاتی چون «ای برادر» و «کجائید ای شهیدان خدایی» از جمله دیگر کارهای «لطفی» در دوران دفاع مقدس است. لطفی بعد از "کاروان شهید" برای جانبازان هم تصنیف ساخت. اثری با عنوان « بشنوید ای گروه جانبازان» در آواز بیات اصفهان که باصدای محمد رضا شجریان مزین شد. او آخرین چکامه اش را در فردای غرورآفرین آزادی خرمشهر سرود .

پس از خلق این آثار ؛ لطفی ترک وطن کرد و راهی دیار غربت شد وسالها در آنجا سکنی گزید و مرکز فرهنگ هنری شیدا را در واشنگتن تاسیس نمود ؛ سی سال دوری از وطن چهره ای دگر از او ساخت . دیگر آن لطفی نبود که همگان میشناختند .

هر مصاحبه او جنجالی به پا میکرد و واکنشهایی را به همراه خود داشت ، سخنان اش در باره اوضاع موسیقی ایران ؛ سخنان او درباره ساز سازی ؛ شیوه های کمانچه نوازی ؛ نوشتارش به بهانه مرگ مایکل جکسون ؛ حضورش در صدا و سیما و در نقطه مقابل انتقادش از این رسانه ؛ نوشتارش به بهانه از دست دادن یار قدیم اش مشکاتیان . . . . . و بسیاری دگر از یادداشتها و مصاحبه هایش که در نوع خود بسیار جنجالی و حاشیه ساز بود .

هنرمندان بسیاری نیز در مقابل سخنان لطفی واکنش نشان دادند حسین علیزاده ؛ کیهان کلهر ؛ سعید فرچ پوری ؛ مهدی آذر سینا ؛ مرحوم مشکاتیان و . . . از جمله بزرگانی بودند که در مقاطع مختلف در مقابل محمد رضا لطفی موضع گیری کردند .

میتوان لطفی را جنجالی ترین هنرمند سالیان اخیر قلمداد نمود ؛ سخنانی که صرف نظر از درست یا نادرست بود آن بی پروا مطرح گشته اند و متعاقب آن همیشه واکنشهایی را نیز به همراه داشته اند .

انتقادات از محمدرضا لطفی تنها به چند مصاحبه و یادداشت ختم نگردیده است و کنسرتهایش نیز همیشه با واکنشهایی همراه بوده است , اجرای ضعیف گروه جوان محمدرضا لطفی با نام « شیــــدا » ونیز اجرای دیگرش به همراه محمد قوی حلم واکنشهای بسیاری را در بین اهالی هنر در پی داشت ؛

میتوان لطفی را جزو هنرمندانی دانست که در طی سالیان اخیر بیشترین یادداشتها و مقالات برایش نوشته شده ؛ منتقدان از وی انتقاد کرده و در مواقعی نیز تحسین اش نموده اند . که صد البته این واکنشها همه دلیلی است بر اهمیت وجود هنرمندی بزرگی چون محمد رضا لطفی و فعالیت های ایشان در زمینه موسیقی اصیل ایرانی .

هم اینک محمد رضا لطفی در آستانه ۶۳ سالگی خود همچنان استوار و پابرجا رسالت هنری خود را انجام میدهد تا به گفته خودش با باز گذاشتن میدان برای جوانان شجریان و ناظری دیگری خلق گردند .

به امید آن روز که بزرگان هنر و موسیقی ایران زمین را به فراموشی نسپاریم و آنها را ارج نهیم ؛ که عده معدودی از هنرمندان مان هستند که از دوره چاووش بجا مانده اند ؛ که محمد رضا لطفی و هنرمندان بسیاری هستند که یگانه گوهران هنر این مرز و بومند ؛ که آثار بزرگی همانند چاوش خلق گشته اند و ما آنان را فراموش نموده ایم ؛ که این بزرگان در آن زمان که زنده اند احتیاج به توجه دارند و . . .

نیز به امید روزی که فضای انتقادی سازنده در جامعه رواج یابد تا هنرمندان با درک انتقادهای سازنده فعالیتهای هنری خود را بیش از پیش بهبود بخشند تا علاقه مندان به هنر ایرانی از شنیدن آثار فاخر موسیقایی محروم نگردند.

مروری داریم بر زندگی هنری و آثار بر جای مانده از این بزرگوار :

محمدرضا لطفی متولد ۱۳۲۵ در گرگان است، موسیقی را در ۱۵ سالگی با تار شروع کرد، آموزش موسیقی را در هنرستان موسیقی پی گرفت .وی سپس به مرکز حفظ و اشاعه موسیقی زیر نظر استاد نور علی خان برومند رفت و در آنجا از محضر استادان علی اکبر شهنازی، سعید هرمزی ، یوسف فروتن ، عبداله دوامی و دیگران بهره گرفت.

سال ۱۳۴۳ جایزه نخست موسیقی دانان جوان را نیز کسب کرد . در سال ۱۳۵۳ به عضویت گروه علمی دانشکده موسیقی درآمد و در همین سال همکاری خود را با رادیو آغاز کرد. به مدت یک سال و نیم به عنوان مدیر گروه موسیقی دانشکده موسیقی هنرهای زیبای تهران به کار مشغول شد و پس از آن از این سمت استعفا کرد

در ۱۳۵۴ گروه شیدا را در رادیو بنیان نهاد. از خوانندگانی که دراین سالها با او همکاری کرده‌اند می‌توان به محمد رضا شجریان و شهرام ناظری و هنگامه اخوان اشاره نمود. پس از انحلال چاووش بعد از سفرهای زیادی که برای کنسرت به ایتالیا، فرانسه و آلمان کرد، در سال ۱۳۶۵ به آمریکا رفت. علاوه بر کنسرتهای متعدد در سراسر آمریکا، مرکز فرهنگی هنری شیدا را در واشنگتن تاسیس کرد. و پس از سالها دوری از وطن به ایران بازگشت و هم اکنون در مکتب خانه میرزا عبدالله به تدریس علاقه مندان موسیقی مشغول است . وی همچنین استاد دوره کارشناسی ارشد رشته نوازندگی موسیقی ایرانی در دانشکده موسیقی دانشگاه هنر میباشد

از محمد رضا لطفی آثار متعددی منتشر یافته اند : چاوش ۱ تا ۱۰ ؛ به یاد عارف ؛ سپیده ؛ چهره به چهره ؛ چشمه نوش ؛ جان جان , معمای هستی ؛ رمز عشق ؛ عشق داند ؛ خموشانه ؛ قافله سالار ؛ پرواز عشق , خموشانه ؛ چهار گاه ؛ به یاد درویش خان ؛ یادواره برومند ؛ همیشه در میان ؛ بال در بال ؛ تنها یک خاطره ؛ وطنم ایران و...

نمونه از اثاری ست که میتوان به آنها اشاره نمود . همچنین از ایشان کتابی نیز در چهار جلد با عنوان " کتاب سال شیدا " منتشر گردیده است . محمد رضا لطفی به جز نوارندگی تار و سه تار که سازهای تخصصی اش میباشد در نوازندگی سازهای دیگری چون کمانچه نیز مهارت دارد .

محمد جواد صحافی

۲۰ / دی ماه / ۱۳۸۸

http://www.pcnet.ir/uploaded/baghehonar.bmp