تیرگی روابط ترکیه و اسرائیل

با وجود اینکه روابط ترکیه و اسرائیل به سوی تشنج و ناآرامی ها می رود, دو دیدگاه در وزارت خارجه ترکیه در برابر روابط با اسرائیل وجود دارد

با وجود اینکه روابط ترکیه و اسرائیل به سوی تشنج و ناآرامی ها می رود، دو دیدگاه در وزارت خارجه ترکیه در برابر روابط با اسرائیل وجود دارد. اولین دیدگاه این است که ترکیه روابط راهبردی با اسرائیل ندارد پس باید در مورد آن روابط تجدید نظر شود و دیدگاه دوم آن است که روابط می تواند اصلاح شود و به راه پیشین خود بازگردد. لیکن شماری از ترک ها عقیده دارند اسرائیل از موضع خود عقب نشینی خواهد کرد که به کاهش این ناخشنودی ها می انجامد زیرا اسرائیل در بسیاری از زمینه ها به آنکارا نیازمند است و از مهم ترین آنها احتیاج آن به آب و برگزاری مانورهای نظامی مشترک با ترکیه است. در حالی که آنکارا، مانور هوایی (عقاب آنادولی) را که قرار بود در ترکیه انجام شود و جنگنده های اسرائیلی در آن شرکت کنند، لغو کرد. با این حال و با به وجود آمدن چنین شرایطی اسرائیلی هنوز هم نیازمند ترکیه است.

در واقع مساله آب در روابط مشترک دو کشور مورد بسیار روشنی به حساب می آید که وزیر سابق کشور ترکیه (قمران اینان) براساس آن اظهار کرد ارزش آب آشامیدنی در آینده بیشتر از ارزش نفت خواهد شد. با توجه به این امر که آب یک ثروت بسیار نادر و گرانبهایی در ۱۵ کشور خاورمیانه است این مساله در روابط میان ترکیه و اسرائیل فوق العاده بااهمیت است.

هنگامی که ترک ها قدرت خود را در جهان ارزیابی می کنند افزایش بیش از حد کارگران خود را می بینند که انعکاس آن به کشورهای اروپایی هم رسیده و باعث اعتراض آنها نیز شده است و همچنین ارزش استراتژیکی کشورشان در پیمان ناتو بعد از انقلاب هایی که در اروپای شرقی رخ داده کاهش پیدا کرده است و مساله کردها که وحدت سرزمین شان را در جنوب آنادول تهدید می کنند باعث بروز مشکلاتی شده است پس ترکیه چیزی به جز آب آشامیدنی ندارد که به آن توجه و به وسیله آن اعمال قدرت کند.

بعد از پایان کنفرانس داووس صداهایی از درون ترکیه برخاست و درخواست قطع نهایی روابط با اسرائیل شد و تاکید بر آن داشت که ملت ترکیه ملتی است که عزت نفس دارد، آن را حفظ خواهد کرد و کشورشان کشوری ضعیف نیست بلکه یک ابرقدرت است و اگر از زبان منافع اقتصادی بخواهیم مقایسه یی کرده باشیم می بینیم اسرائیل حتی همانند مقیمان خارجی در ترکیه و گردشگران نمی تواند نفعی برای ترکیه داشته باشد و میانگین هزینه و خرج کردن گردشگران اسرائیلی نسبت به گردشگران عرب رقم بسیار پایینی است.

از سوی دیگر اسرائیل نقش ترکیه در میانجیگری میان خود و سوریه را در مذاکرات صلح رد کرد. با وجود آ نکه آنکارا مایل بود این نقش ادامه پیدا کند و آن را اعلام کرده بود و تاکید داشت بی طرفی کامل خود را در مذاکرات میان دو کشور حفظ خواهد کرد. این در حالی است که اسرائیل از مخالفان ترکیه و حزب (پ ک ک) پشتیبانی می کند و در این مرحله مردم ترکیه به صورت ملی نظرشان را اعلام کردند و خواستار قطع نهایی روابط کشورشان با اسرائیل شدند.

در واقع نمی توان تشنج در این روابط را مربوط به سریال جدایی (الفراق) که تلویزیون ترکی در ابتدای سال آن را پخش کرد دانست. هر چند موضوع سریال به سربازان اسرائیلی که خود را جنس و نژاد برتر می دانند و به کشتن کودکان بی گناه رغبت نشان می دهند برمی گردد که این امر افکار عمومی جهان را به تنفر نسبت به دولت عبری تشویق می کند. در صورتی که اسرائیل هیچ گاه تحریک به کینه و تنفر را نسبت به دولت و سربازانش نمی پذیرد زیرا براساس اظهارنظر مسوولان تل آویو این تحریکات باعث خواهد شد گردشگران یهودی و اسرائیلی که به ترکیه سفر می کنند مورد حمله و بی احترامی واقع شوند. این موضوع در هفته های گذشته باعث افزایش دگرگونی روابط بین اسرائیل و ترکیه شد و به جایی کشیده شد که اسرائیل پروژه صنایع هوایی را که قرار بود به صورت مشترک میان خود و ترکیه انجام شود، لغو کند و نیز در مورد فروش اسلحه هایش به آنکارا هم تجدیدنظر کرد که آن را به طور غیرمستقیم اشاره کرد و همچنین سفر احمد داوود اوغلو وزیر خارجه ترکیه به اسرائیل بعد از اینکه اسرائیل با ورودش به غزه اعلام مخالفت کرده بود، لغو شد. علاوه بر این موضع ترکیه از جهانی شدن گزارش (گلدستون) مثبت تلقی می شود. همچنین رسانه های ترکیه انتقادات و مطالبی علیه اسرائیل نوشته یا به تصویر کشانده اند و این امر نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل را ناراحت کرده و باعث شده است اسرائیل هم در مقابل حملات مکرر رسانه یی را بر ضد ترکیه انجام دهد که متعاقباً بر تیرگی روابط و تشنج افزوده است.

از سوی دیگر روابط ترکیه و سوریه به واسطه امضای شماری از توافقنامه های مهم که محتوای آنها همکاری در زمینه نظامی و امنیتی است بسیار قوی شد که این برای هر دو کشور مفید است و از طرفی اسرائیل خسارت زیانباری را برای از دست دادن هم پیمان استراتژیک خود یعنی ترکیه متحمل می شود زیرا ترکیه از زمان توافقنامه همکاری نظامی که در سال ۱۹۹۶ بین دو کشور به امضا رسید تنها هم پیمان اسرائیل بوده است.

ترکیه علاوه بر روابط با سوریه با فلسطین نیز روابط خوشایندی برقرار کرده است تا حدی که میزبانی کنفرانس های پشتیبانی از بیت المقدس را برعهده گرفته که یکی از آنها به اثر انگشت «ناجی علی» هنرمند معروف فلسطینی نامگذاری شده است. همان طوری که کارشناسان سیاسی از چندی قبل پیش بینی کرده بودند تا زمانی که صلح کامل بین اعراب و اسرائیل صورت نگرفته است روابط بین ترکیه، اسرائیل و امریکا مانعی بر روابط ترکیه و سوریه نخواهد شد و بعید است ترکیه با حرکتش به سمت تقویت روابط خود با سوریه نظم نوین جهانی را اجرا کند. ترکیه به این ایمان دارد که رابطه اش با سوریه پاسخی به منافع و نیازهای ملی خود است مخصوصاً تقویت روابط با سوریه در زمانی که روابطش با اسرائیل کاهش یافته و منافعش با این کشور در شماری از مسائل از جمله در ایران و گرجستان و سوریه و عراق به تعارض کشیده شده است. و اما روابط ترکیه با سوریه فقط به برداشتن ویزای بین دو کشور ختم نمی شود بلکه نتیجه این روابط شکل گیری مجلس همکاری استراتژیک قوی و در سطح بالا است که بدون شک حاصل آن رسیدن به موفقیت های روزافزون است.

منبع؛ روزنامه القدس العربی چاپ لندن

ترجمه ؛ کوثر قزوینی