درباره عبدالرحیم گواهی

استاد علامه درباره وضع امروزی بشر می فرمایند ما از قرن هجدهم به بعد «علم» را برای خود, «خدا» كردیم, در حالی كه علم بایستگی و شایستگی انسان را متكفل نیست

▪عبدالرحیم گواهی متولد ۱۳۲۳ تهران

▪فارغ التحصیل رشته نفت از دانشكده نفت آبادان (۱۳۴۵)

▪مدیریت بازرگانی از مدرسه بازرگانی هاروارد، شعبه ایران (۱۳۵۲)

▪دكترای ادیان خارجی از دانشگاه اوپسالای سوئد (۱۳۶۵)

▪تألیف : واژه نامه ادیان، كوثر: برداشت هایی از قرآن كریم و...

▪ترجمه:ادیان زنده جهان، هیوم رابرت، انتشارات دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، چاپ هشتم ۱۳۷۸

ویر، رابرت، جهان مذهبی (ادیان در جوامع امروز) انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۴

ادوارد سعید، شرق شناسی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۷

▪ادیان آسیایی: دین های تائویی، مزدایی، هندویی، سیك و جاینی، ویراستار : فریدهلم هاردی

ریشه های انقلاب اسلامی، انتشارات دانشگاه ییل كانادا،۱۹۸۱، انتشارات قلم، تهران، ۱۳۷۷

هونكه، زایگرد، فرهنگ اسلام در اروپا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۱

نیكی آر كدی، ریشه های انقلاب ایران،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۵

درمان طبیعت، نوشته مایكل مورای، ترجمه به همراه بلوج فرد، فرزاد

ژان پل ویلم، جامعه شناسی ادیان، تبیان، چاپ اول، ۱۳۷۷

ادوارد، سعید، شرق شناسی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۱

اوئیس مارشالكو، فاتحان جهانی، انتشارات تبیان، چاپ اول، ۱۳۷۷

سید حسین نصر، انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد)، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۷۹

آن ماری شیمل، ابعاد عرفانی اسلام، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم سرگذشت اندیشه ها، تألیف آلفرد نورث وایتهد و...

«استاد علامه درباره وضع امروزی بشر می فرمایند ما از قرن هجدهم به بعد «علم» را برای خود، «خدا» كردیم، در حالی كه علم بایستگی و شایستگی انسان را متكفل نیست.از آن گذشته، ضرر و زیان خرده علم از هیچ خسارتی كمتر نیست و به قول پاستور آنچه انسان را از خدا دور و منكر می كند بهره داشتن از خرده ای علم و آنچه انسان را به خدا نزدیك و مقرب می كند، برخورداری از كمال علم و معرفت بشری است.وی ادامه می دهد كه پیشرفت بسیار عالی در بعد صنعتی مغرب زمین در كنار خلاء روحی و ایدئولوژیك و فقدان اصول والای اخلاقی به منصه ظهور رسید، كه لامحاله چندان مفید و مطلوب نیست.در قرن نوزدهم مغرب زمین، مسائلی را به عنوان مسائل علمی مطرح كرد و با قاطعیت پذیرفت كه در نتیجه آن باورها، شیوه نگرش انسان غربی به بی هدفی و پوچ گرایی منتهی شد؛ نظریه هایی مانند نظریه دوران های سه گانه اگوست كنت: «دوره مرحله ربانی -تخیلی،دوره مرحله فلسفی -تعقلی و بالاخره دوره مرحله علمی -تحقیقی.درحالی كه افرادی چون مولوی و ابن سینا این هر سه نگرش را با هم دارند و وجود هیچ كدام از آنها نافی آن دو نگرش دیگر نیست.» این یادداشت بخش هایی از مقاله بلند عبدالرحیم گواهی درباره برخی آرا و نظرهای استاد محمد تقی جعفری است كه در هشتمین سالگرد رحلت آن علامه فقید نگاشته شده و نشان از كنجكاوی های نگارنده در شناخت جهان بینی های نظری و فلسفی در كنار معرفت دینی در مواجه با جهان امروز دارد.«استاد می فرمایند فقط خدا می داند كه الفاظ چه نقش منحرف كننده ای در زندگی بشر داشته اند.

بشری كه هنوز به خود نیامده و خود را درست نشناخته چگونه می تواند به تعریف تمدن كه یكی از حساس ترین موضوع های بشری است، بپردازد؟ آنچه ما پیرامون خود می بینیم بیشتر كاریكاتور بشر است تا خودبشر، چرا كه آلكسیس كارل به حق می نویسد «انسان، موجود ناشناخته.» از نظر استاد جعفری برای تعریف تمدن باید ببینیم در همه جوامع بشری چه می گذشته و اكنون چه می گذرد.زیرا ما از تمدن انسان برروی كره زمین صحبت می كنیم، تمدن همین موجود ناشناخته و نه تمدن در آسمان و به صورت انتزاعی ومجرد.چنانچه به تازگی كسی در مغرب زمین كتابی نوشته با عنوان «تمدن و دوای آن!» یعنی درد بودن تمدن مسلم فرض شده است! عبدالرحیم گواهی، اما بیش ازآن كه با نگرش ها و نظریه های شخصی در حوزه معرفت شناسی شناخته شود،یك مترجم است.مترجمی كه از لابه لای متون غیر فارسی، دنبال پاسخ های بنیادی به پرسش های جهان شناختی خویش است: «بنده عبدالرحیم گواهی متولد ۱۳۲۳ در تهران، در یك خانواده مذهبی و متوسط در منطقه ای در جنوب تهران به دنیا آمدم و بزرگ شدم .پدرم كارمند وزارت دارایی رژیم سابق بود.من فارغ التحصیل رشته نفت از دانشكده نفت آبادان، مدیریت بازرگانی از مدرسه بازرگانی شعبه هاروارد ایران و دكترای ادیان خارجی از دانشگاه اوپسالای سوئد هستم .» اما گواهی از عنفوان جوانی با روشنفكری دینی آشنایی و نزدیكی می یابد و مجذوب نگرش های غالب در آن دوران اندیشه دینی می شود: «شخصیت های فكری همچون استاد فقیدم حضرت علامه محمد تقی جعفری، مرحوم آیت الله طالقانی، مرحوم آیت الله مطهری، مرحوم بازرگان، مرحوم شریعتی، مرحوم آل احمد و همه بزرگانی كه در سال های ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۵ در عرصه فكر و اندیشه سیاسی - مذهبی این مرز و بوم مطرح بودند، مشوق من شدند» و با این گرایش و نگرش است كه عبدالرحیم گواهی پس از زمان طولانی كه از تحصیلات دانشگاهی اش گذشته بود،در جو مساعد آن دوران تصمیم به ادامه تحصیل در رشته ادیان خارجی می گیرد و موفق به دریافت دكترای این رشته از دانشگاه اوپسالای سوئد می شود.او بلافاصله بعد از بازگشت به ایران راه ترجمه وتحقیق در حوزه مطالعاتی و تحصیلی اش را پی می گیرد و چندین و چند كتاب مرجع در حوزه دین شناسی عمومی را به فارسی بر می گرداند.

از آن جمله است ترجمه كتاب ادیان زنده جهان نوشته رابرت هیوم كه بارها و بارها تجدید چاپ و با سرعت به یكی از منابع عمومی تاریخ ادیان در ایران بدل شدو یا ترجمه كتاب ادیان آسیا نوشته فریدهلم هاردی كه جلد دوم از مجموعه چهار جلدی ادیان جهان است كه در لندن به چاپ رسیده است.در این مجموعه چهار جلدی، جلد اول به اسلام اختصاص یافته، جلد سوم به ادیان یهودیت و مسیحیت می پردازد و جلد چهارم ادیان قدیمی و حركت های دینی جدید را شرح داده است.در مقدمه جلد دوم این مجموعه كه با ترجمه گواهی در ایران انتشار یافته، آمده است: «… مسیحیت از بخش نخستین هزاره اول میلادی در هند سكنی یافت …از قرن هفتم میلادی به بعد، مجموعه كاملی از كشورهای اسلامی به وجود آمد …با وجود این، از نظر تاریخی مسیحیت و اسلام هر دو به خاور نزدیك تعلق دارند و به رغم حضورشان در مناطق شرقی تر آسیا، تغییر نسبتاً كمی در خصیصه اساساً «سامی» خود به وجود آورده اند.از این قرار، اگر بخواهیم ادیان حقیقتاً «آسیایی» را مورد توجه قرار دهیم، این ادیان عبارتند از: دین بودایی و پس از آن هندویی.»این كتاب به شرح مداخل تائوئیسم فلسفی و مذهبی، دین مزدایی (زرتشتی)، ادیان باستانی هند، شیواپرستی و سنت های مذهبی تانترایی، دین هندویی جدید، دین سیك، مكتب بودایی تروادا در جنوب شرقی آسیا، ادیان بودایی و هندویی در دره نپال، دین بودایی در چین، دین بودایی در ژاپن، ادیان تبت و دین بودایی در مغولستان می پردازد.عبدالرحیم گواهی درباره آثار ترجمه اش می گوید: «دستمایه كلی كتب و آثار بنده - اعم از ترجمه و تألیف - همان دغدغه های روشنفكری دینی در فضای قبل و بعد از انقلاب، در میهن اسلامی است .صبغه كلی این آثار نیز به نحوی مرتبط با مقوله دین پژوهی است، با نیم نگاهی به عرفان اصیل و لطیف اسلامی كه سخن را رنگ و بوی خدایی می بخشد و به ساحت عشق می كشاند.» كتاب های برگزیده افكار راسل سرگذشت اندیشه های آلفرد نورث وایتهد را عبدالرحیم گواهی بنا به خواست استادش علامه محمد تقی جعفری ترجمه كرده و هم ایشان نیز پاورقی های مفصلی به هر دو كتاب او نوشتند كه مورد توجه مخاطبان این حوزه قرار گرفت... «كتاب های ریشه های انقلاب خانم نیكی كدی و ادیان زنده جهان دكترهیوم را كه هر دو از كتب درسی دانشگاهی شده اند بنا بر ضرورت جامعه و نیاز نسل جوان و دانشجو، همچنین حدود بیست اثر دیگر را ترجمه و روانه بازار ساختم .در زمینه تألیف، نخستین كار من رساله دكترایم به زبان انگلیسی است كه بنا بر توصیه استاد فقیدم پروفسور« یان بارگمن »سوئدی در موضوع « مفاهیم نظری انقلاب اسلامی ایران» تألیف و در همانجا در سال ۱۳۶۵ چاپ كردم؛ دیگری تألیف دیكسیونر «فارسی - انگلیسی - فارسی» ادیان و عرفان برای دانشجویان رشته دین شناسی است» واژه نامه ادیان فرهنگ اصطلاحات دینی و عرفانی نیز اثر قابل توجه دیگری از عبدالرحیم گواهی است.

جعفر مجرد قمی

پی نوشت:

۱- پایگاه تبیان

۲- مؤسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی،فصلنامه مطالعات تاریخی،

شماره ۱۱

---