نقش رسانه ها در عملیات نظامی

این مقاله به ترتیب نشان خواهد داد كه رسانه های جمعی همراه فرمانده تأثیر شگرفی روی فرماندهان عملیاتی داشته و می توانند برای آنها خدمات ارزشمندی ارائه دهند دست آخر اینكه برنامه رسانه همراه مؤثرترین امتیاز برای افزایش حمایت مردمی و خنثی سازی تبلیغات دشمن محسوب می شود

رسانه‌های جمعی (همراه فرمانده)، اگر به طور كارآمد به كار گرفته شوند، می‌توانند مؤثرترین ابزار در دسترس یك فرمانده عملیاتی برای جلب حمایت مردم و مقابله با تبلیغات دشمن باشند. یك فرمانده عملیاتی با به كارگیری رسانه‌های همراه نه تنها وظایفی را كه از رده‌های بالای فرماندهی مقرر گردیده انجام می‌دهد بلكه از یك امتیاز قدرتمند نیز استفاده می‌كند. ثابت شده است كه رسانه‌ها‌ در انتشار وسیع اطلاعات فوق‌العاده موفق‌اند. این اطلاعات برای بیشتر مردم منبع اصلی خبر محسوب می‌شود كه از آن برای شكل‌گیری عقایدشان در مورد درگیریهای كشور مطبوع خود استفاده می‌كنند. از آنجایی كه نظر عموم جامعه نفوذ درخور توجهی در تصمیم‌گیرندگان ملی و رهبری جامعه دارد، موفقیت كلی مأموریت به شكلی حیاتی به توانایی فرماندهان عملیاتی در آگاه‌سازی دقیق مردم از آخرین دستاوردهای عملیات نظامی بستگی دارد. در سالهای اخیر رسانه‌های جمعی (همراه فرمانده) قدرت روزافزونی پیدا كرده‌اند كه این تا حدودی به دسترسی رو به افزایش آنها به عملیات نظامی و بخشی نیز به پیشرفتهای فناوری مربوط می‌شود. اكنون پوششهای خبری زنده حتی از دورافتاده‌ترین مناطق دنیا نیز میسر است.

از عملیات عراق به عنوان مثالی گویا برای نشان دادن مزیتهای به كارگیری رسانه‌ها برای فرماندهان عملیاتی در جلب حمایت مردم و مقابله با تبلیغات استفاده خواهد شد. این مقاله به ترتیب نشان خواهد داد كه رسانه‌های جمعی (همراه فرمانده) تأثیر شگرفی روی فرماندهان عملیاتی داشته و می‌توانند برای آنها خدمات ارزشمندی ارائه دهند. دست آخر اینكه برنامه رسانه همراه مؤثرترین امتیاز برای افزایش حمایت مردمی و خنثی‌سازی تبلیغات دشمن محسوب می‌شود. به‌كارگیری صحیح و برخورد محتاطانه با رسانه همراه می‌تواند پاداشی قدرتمند با سرمایه‌گذاری اندك ارائه نماید. در حالی‌كه ضعف در تخصیص توجه كافی به این نوع رسانه می‌تواند به پوششهای خبری زیانبار منجر شود كه نهایتاً موفقیت یك فرمانده عملیاتی در نیل به اهداف خود را تحت تأثیر قرار دهد.

وزارت دفاع از رسانه جمعی (همراه) در صحنه‌های نبرد استفاده كرده است. به‌كارگیری این رسانه‌ها برای یك فرمانده در سطح عملیاتی در صحنه‌های نبرد می‌تواند یكی از این معانی را تداعی كند:

الف. یك مزاحم بزرگ؛

ب. بی‌اهمیت، زیرا موضوعی است مربوط به افسر امور اجتماعی؛

پ. شانسی است كه نباید آن را از دست داد.۱

البته (پ) گزینه صحیح است. رسانه جمعی (همراه) اگر به طور مؤثر به كار گرفته شود، می‌تواند مؤثرترین وسیله برای فرمانده عملیاتی در جلب حمایت عامه مردم و عقیم گذاشتن تبلیغات دشمن محسوب شود. چهار دلیل ساده به ما می‌گوید كه یك فرمانده عملیاتی باید به این مسئله توجه داشته باشد.

۱) تكامل آرایشهای نظامی نشان می‌دهد كه عقاید مردم حتی اگر به عنوان مركز جاذبه یا منبع قدرت در مورد یك درگیری معین در نظر گرفته شود، نفوذ انكارناپذیری روی رهبران و تصمیم‌گیرندگان ملت دارد. همانطور كه آیزنهاور در جلسه‌ای با سردبیران روزنامه‌های امریكا اظهار كرده است: «باورهای مردم باعث پیروزی در جنگ می‌شود».۲

۲) همانطوری كه بعداً توضیح داده خواهد شد فرماندهان عملیاتی وظیفه دارند برای جلب حمایت مردم از رسانه‌ها در عملیات جاری استفاده كرده و تبلیغات دشمن را خنثی كنند.

۳) واقعیت این است زمانی كه رسانه‌ای جمعی به صحنه نبرد آورده شد، باید با آن به شكلی كنار آمد.

۴) این اصل كه این نوع رسانه برای رساندن اطلاعات به مردم ابزاری قوی به شمار می‌رود كاملاً ثابت شده است. یك فرمانده عملیاتی نباید اهمیت این سلاح اشاعه اطلاعات را دست كم بگیرد.

این مقاله درباره اهمیت رسانه همراه برای فرمانده عملیاتی بحث كرده و روی رسانه‌های جمعی و توانایی آنها در تأثیر گذاشتن بر نظرات مردم كشور، متمركز خواهد بود. به تبلیغات كشور هدف نیز اشاره خواهد شد. استفاده معین كشور هدف از رسانه‌ها خارج از محدودهٔ این مقاله است. این مقاله بر اهمیت رسانه جمعی (همراه فرمانده) برای یك فرمانده عملیاتی متمركز خواهد بود و اینكه آیا برنامه این رسانه باید وجود داشته باشد یا خیر مورد نظر نیست. (زیرا) برنامه رسانه جمعی وجود دارد و ایجاد آن سرویس با ارزشی را برای ارتش ارائه می‌نماید.

برای تأمین نیازهای این مقاله، پنج اصطلاح اصلی تشریح خواهد شد.

رسانه همراه به منابع رسانه‌ای كه به واحدهای معین نظامی اختصاص داده شده‌اند اشاره دارد و شامل انبوه خبرنگاران موجود در مراكز فرماندهی نمی‌شود.۳ عقاید مردم، تمایل مردم كشور و شرایط سیاسی ناشی از آن بر رهبران عالی‌رتبه، دستگاه حكومتی و كنگره فشار وارد می‌آورد. حمایت مردم به معنی نظر مثبت مردم، با نیروهای كشور و همگام با عملیات آنها است. اخبار به اطلاعات جدید درباره یك موضوع مورد توجه همگانی كه با قسمتی از جمعیت جامعه مشترك است، اشاره دارد.۴ تنها فرض كلیدی مورد استفاده در مقاله این است كه رسانه‌های همراه ارائه‌كننده اصلی‌ترین هسته منابع خبری‌اند كه بیشتر مردم از آن برای شكل دادن به عقاید خود در مورد درگیریهای كشور خود استفاده می‌كنند. این عقاید به وسیله دوستان، خانواده و همكارانی كه به نوبه خود قسمت عمده اطلاعات خود را از رسانه‌های همراه دریافت می‌كنند، تحت تأثیر قرار می‌گیرد. كتابها، گزارشها بعد از عملیات و هر منبع پس‌نگری دیگر نمی‌تواند عقاید مردم را در مورد مسائل جاری، تحت تأثیر قرار دهد.

آیا همراه‌سازی رسانه‌ها یك مفهوم جدید است؟ قطعاً این‌چنین نیست. بیش از پانصد خبرنگار در طی جنگ ویتنام در سه دهه قبل همراه (ارتش امریكا) بودند. در سالهای اخیر رسانه‌های همراه تا حد درخور توجهی قدرتمند شده‌اند. قسمتی از این مسئله از افزایش اجازه دسترسی آنها به پایگاههای نظامی، واحدها و درگیریها ناشی می‌شود. فناوریهای جدید نیز قابلیت رسانه همراه را بهبود بخشیده است. تجهیزات كوچك‌تر و قابل حمل‌تر، پوششهای ماهواره‌ای رو به رشد، گزارشهای آنی و پوشش خبری زنده حتی از دورافتاده‌ترین مناطق جهان، به افزایش ارتباطات منجر می‌شوند. این توانایی نسبتاً جدید در مخابره سریع اخبار خیلی به نفع خبرنگاران بوده و در حل مشكلی كه آن را مسموم شدن سریع اخبار می‌نامند، كمك می‌كند.۵ سرانجام علاقه شدید مردم به ساخت برنامه‌های تلویزیونی افراط‌آمیز، واقعی و نامتعارف، رسانه جمعی (همراه) را به عنوان نمایشگر نهایی واقعیت نشان می‌دهد. به منظور نشان دادن اهمیت احیا و تقویت برنامه این نوع رسانه‌ برای یك فرمانده عملیاتی، از عملیات عراق به عنوان مثال توضیحی استفاده خواهد شد. سه دسته بحث رو به رشد، فواید به كارگیری رسانه‌های جمعی (همراه) توسط فرمانده عملیاتی در جلب حمایت جامعه و خنثی كردن تبلیغات را روشن می‌سازد. مبحث اول روشن خواهد ساخت كه رسانه‌های جمعی تأثیر چشم‌گیری بر فرمانده عملیاتی دارند. مبحث دوم، خدمات شایان این رسانه به فرمانده عملیاتی را مشخص خواهد ساخت. سرانجام این مقاله با ارائه مباحث متقابل نتیجه‌گیری خواهد كرد كه برنامه رسانه‌های خبری گروهی (همراه) مؤثرترین منبع در دسترس برای جلب حمایت جامعه و مقابله با تبلیغات محسوب می‌شود.

تأثیرگذاری رسانه‌های خبری همراه بر فرمانده عملیاتی

رسانه‌های خبری جمعی (همراه) به صحنه‌های عملیاتی هجوم آورده‌اند، همه چیز را نگاه می‌كنند و هر چیزی را كه بتواند باعث جلب مشتری جدید شود گزارش می‌كنند. این مسئله برای فرمانده عملیاتی خطری بالقوه محسوب می‌شود به ویژه اگر این واقعیت را همواره در نظر داشته باشیم آن چیزی كه خبرنگار به آن وفادار است قطعاً ارتش نیست. اساساً، حوادث، زنده، بدون سانسور و پیش از آنكه خبرنگاران توان اثبات واقعی بودن آن را داشته باشند یا داستان مزبور را در متن كلی موقعیت قرار دهند، ضبط و مخابره می‌گردد.۶ خط مشیهای پنتاگون در مورد رسانه‌های خبری جمعی (همراه) در عملیات عراق تصریح داشت كه فرماندهان نظامی نباید مسائل خبری را سانسور نمایند( ) و منظور از برنامه‌های خبری همراه جلوگیری از پخش اطلاعات تحقیرآمیز یا غیرتحكیمی نیست.۷

علم به داشتن این آزادی توسط این نوع رسانه‌ها می‌تواند باعث شود تا فرماندهان عملیاتی به هنگام اتخاذ تصمیمات كلیدی، مسائل دیگری را نیز مد نظر داشته باشند. پاسخ به این سؤال كه این عملیات در رسانه‌ها چطور جلوه خواهد كرد؟ می‌تواند انتخاب سلسله عملیات توسط فرمانده را تحت تأثیر قرار دهد. قدرت تأثیرگذار رسانه‌ها به بهترین نحو در دكترین عملیات اطلاعاتی مشترك به صورت زیر خلاصه شده است: «در دسترس بودن روزافزون رسانه‌های خبری و سایر شبكه‌های اطلاعاتی برای رهبران جامعه، جمعیت و شالوده جامعه می‌تواند تأثیر شگرفی روی خواسته‌های ملی، جهت‌گیریهای سیاسی و اهداف سیاستهای امنیت ملی داشته باشد»۸یك مثال از عملیات عراق به خوبی این موضوع را كه عملیات چگونه در رسانه‌ها بازتاب خواهند داشت، روشن می‌سازد. بیش از هفتصد خبرنگار، اكثراً در واحدهای رزمی همراه شدند. The Deck of Card شكار انسان نیازمند واكنش سریع به اطلاعات سؤال‌برانگیزی بود كه بعضی وقتها هوش انسانی آنها را ارائه می‌كند. فرماندهان عملیاتی در مواردی كه اطلاعات جمع‌آوری شده قاطع نبود، همواره با این معضل روبه‌ر‌و بودند كه آیا می‌توانند به یك هدف معین حمله كنند یا خیر. اگر حمله باعث خسارتهای جنبی می‌شد ولی به دستگیری یا كشته شدن فرد مورد نظر به دلیل حضور نداشتن وی در هدف مزبور نمی‌انجامید، به چشم میلیونها امریكایی كه در خانه خود شاهد صحنه نبرد بودند ولی ممكن بود نتوانند این تصویر بزرگ‌تر را درك كنند كه افراد جنایتكار فراری باعث افزایش خطر برای نیروهای خودی خواهند بود، این مسئله چگونه جلوه‌گر می‌شد؟ از طرف دیگر، اگر حمله فقط بر اساس اطلاعات كاملاً متقاعدكننده صادر می‌شد، تا چه زمانی ممكن بود نبرد به درازا بكشد؟ این مسئله به این معنی نیست كه در صورت حضور نداشتن رسانه‌های جمعی (همراه) فرماندهان عملیاتی مخاطرات بزرگ‌تر را انتخاب خواهند كرد یا مجبور خواهند بود از گزینه‌های فاقد عاقبت‌نگری پیروی نمایند. مثال فوق فقط روشنگر این نكته است كه در اختیار داشتن این نوع رسانه‌ها بر تصمیمات فرمانده عملیاتی تأثیرگذار است. شاید آسان‌ترین روش برای درك اهمیت رسانه‌های جمعی مشاهده تأثیرات ناشی از حاضر نشدن آنها در صحنه‌های نبرد به ویژه در انتهای عملیات جنگی باشد. در عملیات عراق سه هفته بعد از سقوط بغداد تنها یك چهارم این رسانه‌ها در صحنه‌های نبرد باقی مانده بودند.۹

---