قلب من می تواند

تقریباً انجام توانبخشی قلبی برای تمامی بیماران قلبی قابل اجراست در حالیكه اغلب بیماران قلبی را گروه افراد مسن , زنان و بیماران قلبی پرخطر تشكیل می دهند, متاسفانه تحقیقات كمی در مورد تأثیرات توانبخشی قلبی روی این بیماران انجام شده است

●تأثیر ورزش در توانبخشی قلبی

یكی از اهداف ورزش در توانبخشی قلبی ، رسیدن به یك ضربان قلب مناسب و ایده آل است كه در این شكل از تمرین ، قلب باید به آستانه تطابق تمرین برسد. یعنی در آن ضربان ، بیمار نبایستی هیچگونه مشكلی اعم از درد، نارسایی قلبی ، تنگی نفس و ضربان نامنظم قلب در حین ورزش را داشته باشد.

اجزاء یك جلسه درمانی عبارتند از مرحلهٔ گرم كردن كه شامل حركات فعال و منظم با فشار كم كه در گروه عضلات بزرگ و دامنه طبیعی حركت مفصل صورت می گیرد، مدت زمان لازم برای انجام این مرحله ۲۰-۱۰ دقیقه است و مرحلهٔ دوم كه پس از گرم كردن انجام می شود. قسمت اصلی ورزش ها در این مرحله، به صورت استفاده از تردمیل ، دوچرخهٔ ثابت ، ارگومتری اندام فوقانی و تحتانی ، قایق ، پله نوردی و شنا است. این تمرینات به دو صورت پیوسته و ناپیوسته قابل اجرا است. البته باید گفت كه تمرینات ناپیوسته به جهت دارا بودن مرحله های فعالیت و استراحت به طور متناوب و همچنین وجود تنوع در نوع تمرینات دارای طرفداران بیشتری هستند . ایجاد تنوع در نوع تمرینات موجب شكل گیری برنامه ای جامع ، جذاب و هدف مند می شود كه علاوه بر حضور مستمر این بیماران در برنامه درمان ، دستیابی هر چه سریعتر به نتیجه درمان را نیز میسر می كندبیسكوئیتمدت زمان تمرینات در این مرحله حدود ۲۰ الی ۳۰ دقیقه است.

وقتی به دنیا می آییم ، مادر با خود زمزمه می كند: می آید روزی كه راه رفتنت را ببینم؟ بزرگتر كه می شویم، می اندیشیم كه آیا روزی دانشگاه را تجربه خواهیم كرد؟ بیمار كه می شویم، تصور روزهایی با زندگی سالم تمام ذهنمان را درگیر می كند و دائما از خود

می پرسیم: می شود؟می شود؟ می شود؟

اما زمانی كه موضوع بیماری باشد و عضو درگیر ، قلب ، نگرانی ها دو چندان می شود. این در حالی است كه بیماری های عروق كرونر (رگ های تغذیه كننده ساختمان قلب)مهمترین عامل مرگ و میر در ایران است، به نحوی كه بسیاری از افراد جامعه را در سنین جوانی و میانسالی گرفتار می كند و موجب معلولیت و از كار افتادگی آنان می شود. یكی از تدابیر مفید در این زمینه عمل جراحی پیوند عروق كرونر است كه متأسفانه هر سال به دلیل كاهش فعالیت های جسمانی و افزایش تنش های روحی و روانی آمار افرادی كه تحت عمل جراحی قرار می گیرند، افزایش می یابد.در این بین به واژه جدیدی به نام توانبخشی قلبی بر

می خوریم و درمی یابیم كه اولین مركز توانبخشی قلب و عروق ایران راه اندازی شده است. از این رو گفت وگویی را با رضا قلمقاش- فیزیوتراپیست و رئیس انجمن توانبخشی قلب و عروق و تنفس ایران_ انجام داده ایم كه در ادامه از نظرتان می گذرد.

●منظور از توانبخشی قلبی چیست؟

- فكر كنم! بهترین تعریف، همانی است كه سازمان بهداشت جهانی ارایه می كند و آن عبارت است از مجموعه ای از فعالیت هایی كه به بیمار امكان می دهد به بهترین شرایط جسمی ، ذهنی و اجتماعی برسد و با استفاده از توانایی های خود، به جایگاه طبیعی اش در جامعه و زندگی فعال خود بازگردد. به عبارتی مجموعه ای از برنامه های دراز مدتی كه شامل بررسی های پزشكی و بالینی ، ورزش ،تغییر عوامل خطرآفرین ، آموزش و نظارت بر اجرای درمان می باشد. این برنامه ها به منظور محدود ساختن اثرات فیزیولوژیك و روانی بیماری های قلبی و عروقی ، كاهش ریسك مرگ ناگهانی و سكته های مجدد، كنترل علائم قلبی و تثبیت یا معكوس نمودن روند تصلب شرایین (آترواسكلروز) و بهبود موقعیت روحی - اجتماعی و شغلی بیماران طراحی شده است .

●یك برنامه جامع توانبخشی شامل چه بخش هایی است؟

- در واقع به سه بخش روانشناسی ، آموزش و ورزش درمانی تقسیم می شود.

نكات مورد نظر در مرحلهٔ روانشناسی عبارت است از جلوگیری از بروز افسردگی ، كاهش اضطراب بیماران ، بررسی و كنترل مشكلات شخصیتی و رفتاری و در نهایت حذف مفاهیم غلط از ذهن بیماران كه در اثر بیماری عارض شده مرحلهٔ آموزش شامل آموزش نحوهٔ تغییر روش زندگی و آموزش تغذیه مناسب برای فرد است. ورزش درمانی نیز به عنوان بخش اصلی یك برنامه جامع توانبخشی قلبی دارای تأثیرات و فواید متعدد و بسیار مهمی در بیماران قلبی می باشد. از جمله : افزایش توانایی در فعالیت های روزمره ، كاهش احتمال بروز سكته های قلبی مكرر ، افزایش خون رسانی به عضله قلب ، كنترل عوامل خطرآفرین ، كاهش بیماری های مزمن قلب و تصلب شرایین .

انجام ورزش مداوم و صرف انرژی تا ۱۶۰۰ كیلوكالری در هفته باعث توقف بیماری های عروق كرونر و تا ۲۲۰۰ كیلوكالری در هفته باعث معكوس شدن روند آترواسكلروزیس (تصلب شرایین ) می شود.

●آیا جنبه های روحی و روانی در این برنامه لحاظ می شود؟

- اهداف توانبخشی قلبی را در چهار زمینه درمانی ، روحی و روانی ، اجتماعی و حفظ بهداشت عمومی می توان مورد توجه و برنامه ریزی قرار داد. نكات مورد نظر در اهداف درمانی عبارتند از: پیشگیری از مرگ ناگهانی ، كاهش سكته های مكرر و بیماری های مرتبط و كاهش لزوم بستری شدن های مكرر بیماران ، بهبود علائم بالینی بیمار مانند آنژین و یا تنگی نفس ، كاهش و یا حتی معكوس شدن روند تصلب شرایین ، برطرف شدن لنگ زدن های متناوب در راه رفتن و افزایش كارایی بیمار در عملكردهای عادی روزمره و نیز فعالیت های شغلی. اهداف روحی روانی در برگیرنده برنامه هایی همچون: حفظ و بهبود اعتماد به نفس بیمار، كاهش اضطراب و پیشگیری از افسردگی ، افزایش قدرت سازش پذیری بیمار با زندگی پراسترس روزمره و توانایی كنترل استرس ، كاهش اضطراب و پیشگیری از افسردگی در همسر و افراد خانواده بیمار و امكان حفظ روابط زناشویی است .

●حفظ بهداشت عمومی چیست؟

- در اهداف اجتماعی بازگشت به كار و حفظ استقلال در زندگی روزمره (خصوصاً برای افراد مسن و یا آنها كه اختلال شدید عملكرد بطن چپ را دارند) مورد نظر است. اهداف مربوط به حفظ بهداشت عمومی نیز می تواند كاهش هزینه های مستقیم درمانی و پزشكی ، ترخیص سریعتر از بیمارستان و شروع توانبخشی و همچنین مصرف كمتر دارو و كاهش هزینه های مربوطه را به همراه داشته باشد. نتیجه كلی از دنبال كردن اهداف فوق ، رسیدن به یك زندگی با كیفیت مطلوب برای بیماران بوده و این كیفیت به معنی امكان انجام زندگی روزمره با حداقل محدودیت در توانایی روحی و فیزیكی است .

● معمولاً توانبخشی قلبی برای چه بیمارانی انجام می شود؟

- تقریباً انجام توانبخشی قلبی برای تمامی بیماران قلبی قابل اجراست . در حالیكه اغلب بیماران قلبی را گروه افراد مسن ، زنان و بیماران قلبی پرخطر تشكیل می دهند، متاسفانه تحقیقات كمی در مورد تأثیرات توانبخشی قلبی روی این بیماران انجام شده است . اما در حقیقت برخی از بیماری های قلبی كه به طور رایج در معرض توانبخشی قلبی قرار می گیرند عبارتند از: سكته قلبی ، جراحی قلب باز و آنژیوپلاستی ، آنژین صدری پایدار، نارسایی مزمن قلبی ، افراد مسن ، زنان، پیوند قلب ، تعویض دریچه و بیماران مبتلا به گرفتگی قلبی .

صدف كوه كن

---