اسکاچ سین جیم می شود

۵ نکته ای که باید درباره اسکاچ و اسفنج بدانید

میکروب‌ها موجودات ریز ذره‌بینی بیماری‌زایی هستند که خیلی راحت می‌توانند سلامت انسان را به‌شدت به خطر بیندازند. میکروب‌های بیماری‌زا ۴ نوع دارند؛ باکتری‌ها، ویروس‌ها، تخم‌انگل‌ها و کپک‌ها. اینها همه‌جا وجود دارند؛ روی دست انسان‌ها، ظروف، اتومبیل، رختخواب و... و باید با آنها مبارزه کرد...

دو راه مبارزه با این میکروب‌ها وجود دارد؛ راه مستقیم و راه غیرمستقیم. راه مستقیم این است که آنها را با روش‌هایی بکشیم. به موادی که برای این کار استفاده می‌شود، مواد گندزا و ضدعفونی‌کننده می‌گویند که تمام ۴ دسته میکروب‌ها را می‌کشند ولی به کار بردن این مواد هم برای پوست مشکل‌زاست و هم برای طبیعت. راه غیرمستقیم برخورد با میکروب‌ها، به کار بردن مواد پاک‌کننده‌ای مانند مایع‌ ظرفشویی است. این مواد میکروب‌ها را از شی‌ء، ظرف، لباس و... جدا می‌کنند، بدون اینکه آنها را بکشند.

یکی از موارد کاربرد مواد پاک‌کننده، برای شستن ظروف است چون اگر بخواهیم از مواد ضدعفونی کننده برای این کار استفاده کنیم، هم پوست دست و هم ظروف آسیب می‌بینند. علاوه بر پاک‌کننده، برای شستن بهتر و آسان‌تر ظروف از کاتالیزوری استفاده می‌شود که ممکن است اسکاچ یا اسفنج باشد. اسکاچ‌ها معمولا از مواد پلیمری ساخته می‌شوند و موادغذایی چسبیده به ظرف را سریع‌تر و راحت‌تر جدا می‌کنند. علت استفاده از اسکاچ، این است که پوست کمتر با ظرف و مواد شوینده در تماس باشد و در اثر اصطکاک، پوست از بین نرود و آسیب نبیند، مخصوصا اگر این کار بدون دستکش انجام شود، بیشتر مشکل‌زاست. اسکاچ خود پاک‌کننده نیست ولی با مواد پاک‌کننده و کمی آب، کار ظرفشویی را راحت می‌کند.

۱. مدت طبیعی استفاده از اسکاچ چقدر است؟

نمی‌توان زمانی برای اینکه دقیقا چقدر می‌توانیم از یک اسکاچ یا اسفنج استفاده کنیم، تعیین کرد چون این موضوع به میزان استفاده از آنها بستگی دارد. شاید کسی هر روز مجبور شود به علت اینکه اسکاچ حالت و شکل خود را به علت به کار بردن زیاد از دست داده، کهنه شده و دیگر کارایی لازم را ندارد، آن را دور بیندازد ولی دیگری چند هفته آن را به کار برد، بدون اینکه مشکلی ایجاد شده باشد. مهم این است که اسکاچ نباید خیلی رنگ و رو رفته و از بین رفته باشد و وقتی آن را در دست می‌گیریم، نباید احساس کنیم خیلی سبک و کهنه شده است، در غیر این صورت باید اسکاچ جدیدی تهیه کرد.

۲. آیا اسکاچ‌ها می‌توانند میکروب‌ها را منتقل کنند؟

اگر فرصتی به عوامل بیماری‌زا و میکروب‌ها‌ بدهیم، رشد و نمو می‌کنند و باعث بروز مشکل می‌شوند و یکی از جاهایی که می‌توانند رشد و نمو داشته باشند، در اسکاچ و اسفنج ظرفشویی است. اگر اسکاچ و اسفنج را بعد از استفاده، خوب تمیز نکنیم و با مایع ظرفشویی کاملا نشوییم، آلاینده‌ها از آن پاک نمی‌شود و خود این پاک‌کننده‌ها منبع آلودگی خواهند شد. اگر اسکاچ درست شسته و میکروب‌زدایی نشود، آلودگی آن به ظرف‌های بعدی که با آن می‌شوییم، منتقل می‌شود. پس هم باید اسکاچ را درست به کار ببریم و هم آن را خوب بشوییم تا میکروب‌ها از سطحش جدا شوند. بهتر است ظروفی هم که مدام به کار می‌روند، هر چند وقت یک بار با پر‌کلرین شست و گندزدایی کرد. ظروف ترک خورده، لب پریده و... را هم که با وجود شستن با دقت هم احتمال اینکه میکروب‌ها در آن بمانند زیاد است، باید دور انداخت. بیشتر مواقع وقتی ظروف را با مواد پاک‌کننده می‌شوییم، تا حد زیادی میکروب‌های موجود در اسکاچ هم از بین می‌رود. از طرفی اگر قبل از استفاده از اسکاچ، چربی‌های ظرف را با آب گرم جدا کنیم و بعد اسکاچ را به کار بریم، هم ظرف راحت‌تر تمیز می‌شود و هم به اسکاچ آلودگی کمتری منتقل و عمر آن بیشتر خواهدشد.

یکی از دلایل تغییر رنگ اسکاچ این است که رنگ آن بعد از مدتی در اثر تماس با مواد شوینده و ظرف‌ها تا حدی از بین می‌رود. از طرفی سطح آنها خلل و فرج زیادی دارد و موادغذایی چسبیده به ظروف گاهی در بین آنها می‌‌ماند و اگر خوب شسته نشوند، سیاه و لک‌دار به نظر می‌رسند. در نهایت اینکه، اگر اسکاچ با مواد شوینده شسته شد و در جای مخصوصش قرار گرفت (نه در سینک)، حتی ماندن آن در محیط مرطوب، مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی اگر تمیز نباشد و در محیط مرطوب هم قرار گیرد، مشکل‌زاست.

۳. اسفنج بهتر است یا اسکاچ؟

پاسخ پرسش بالا به این بستگی دارد که چه چیز قرار است شسته شود. بی‌شک برای شستن ظرفی که چند روز شسته نشده یا دیگی که غذا در آن ته‌گرفته، استفاده از اسفنج بی‌فایده و اسکاچ لازم است ولی برای شستن استکان، لیوان آب و ظروف ظریف نیازی به اسکاچ زبر نیست و به راحتی می‌توان آنها را با اسفنج و مایع ظرفشویی شست. اسکاچ زبر برای ظروفی که آلوده‌ترند و در آنها موادغذایی چرب پخته شده، مناسب است.

۴. آیا سیم ظرفشویی مشکل‌زا است؟

به طور کلی نباید بگذاریم کار ظرف به جایی بکشد که بخواهیم با سیم آن را بشوییم یعنی اگر اجازه ندهیم آلودگی بماند، غذا ته بگیرد و... نیازی به استفاده از سیم نیست چون سیم در مواجهه با آب امکان دارد زنگ بزند. البته مقدار این زنگ که در واقع اکسیدآهن است، خیلی زیاد نیست که بخواهد مشکلی ایجاد کند ولی به هر حال می‌تواند مشکلاتی به وجود آورد و بهتر است آن را عوض کرد.

۵. اسکاچ را باید شست؟

شستن اسکاچ با سفیدکننده‌ آن را ضدعفونی می‌کند ولی اگر بعد از هر بار استفاده آن را کاملا بشوییم، نیازی به این کار نیست. اگر اسکاچ را در آب نمک هم بگذاریم، تا حدی گندزدایی می‌شود. گاهی روی برچسب مواد شوینده و مایع ظرفشویی نوشته آنتی‌باکتر، یعنی باکتری‌ها در مواجهه با این مواد کشته می‌شوند و حالت ضدعفونی‌کننده دارد ولی این مواد می‌توانند پوست دست را از بین ببرند مگر اینکه کاملا به وسیله سازمان‌های بهداشتی تایید شده باشند و ماده آنتی‌باکتریال موجود در آنها آنقدر ملایم باشد که به دست و پوست صدمه‌ای نزند. در این صورت استفاده از این مایع‌ها بهتر است و اسکاچ را هم بهتر تمیز می‌کند.

دکتر احمد عامری

دکترای بهداشت محیط

استاد بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی تهران