۱۲ هزار سال پیش ایران

۱۲ هزار سال پیش ایران آسمان آبی آبی است با چند لکه سفید و براق ابر و رشته کوهستان همیان در محاصره جنگل های به هم فشرده ی بلوط قرار گرفته است. سکوت آرامبخشی در سرتاسر فضا موج می زند …

۱۲ هزار سال پیش ایران آسمان آبی آبی است با چند لکه سفید و براق ابر و رشته کوهستان همیان در محاصره جنگل های به هم فشرده ی بلوط قرار گرفته است. سکوت آرامبخشی در سرتاسر فضا موج می زند و تمام تنت را منبسط می کند. اینجا کوهدشت استان لرستان است. جایی که رازهای چندین هزار ساله را در سینه اش دفن کرده است.

در دل کوه های همیان و سرخین غاری وجود دارد که محل زندگی مردمان چند هزار سال پیش است .

فکرش را بکنید این کوهستان این جنگل و این طبیعت که امروز ساکت و آرام به تماشای ما نشسته است روزی تمام دغدغه های اجداد چند هزار ساله ی ما را هم شنیده است. از غصه ها و رنج ها و گریه هایشان می داند از شادی ها و پایکوبی های دسته جمعی شان از برنامه روزهایی که به شب می رساندند و شب هایی که به روز و از قصه زندگی تک به تک شان.

شما فکر می کنید اجداد ما به هم چه چیزهایی می گفتند؟! وقتی ماه به تمامی در آسمان می درخشید و آنها گرداگرد آتشی برافروخته می نشستند... چه چیز آنها را نگران می کرد؟ رؤیاهایشان چه بود؟ آرزوهایشان ؟ چه چیزهایی آنها را خوشحال می کرد یا برعکس؟...

نمی دانیم تنها این کوهستان و جنگل می داند و غاری که در این نزدیکی است. غار میرملاس...

غار میرملاس در ۳۰ کیلومتری شهر کوهدشت استان لرستان قرار گرفته است. این غار دوازده هزار سال پیش خانه ی اجداد ما بوده است. خانه ای که دیوارهایش پر از نقاشی های سرخ رنگ و نارنجی است! پروفسور گیرشمن ایران شناس معروف پس از کشف غار میرملاس و همیان با مشاهده عکس ها و اسلاید های آن، چنین اظهار نظر کرده است : «کشف نقاشی ها در یک غار لرستان مطلبی حایز اهمیت است، طی تمام تجسس هایی که درباره کاوش های مربوط به غارهای میهن شما انجام یافته است اعم از آنچه اینجانب در کوه های بختیاری به عمل آورده ام و یا آنچه در بیستون و البرز و کوه های خراسان معمول داشته است. همچنین آنچه به وسیله دانشمندان آمریکایی در افغانستان صورت پذیرفته در هیچ جا نقاشی هایی بر روی بدنه سنگ کوهستان دیده نشده است و از اینجا اهمیت موضوع به خوبی روشن می گردد.»

این کوه ها رمز و رازهای فراوان در خود دارند و کم ترین نشانه قابل درک از این رازها شاید همین نقاشی هایی باشد که به دست اجدادمان بر دیواره سخت سنگ ها به یادگار گذاشته شده اند.

مک بورنی استاد دانشگاه کمبریج نیز در بیان اهمیت این نقوش اینطور گفته است : «نقوش دوره ی تاریخی که شامل گروه های اسب سوار و مناظر جنگ و جدال و شکار حیوانات با تیر و کمان است با توجه به این نقوش می توانیم بگوییم که پرورش و اهلی کردن اسب نخستین بار به وسیله ی ایرانیان و در این منطقه صورت گرفته است. اهمیت نقوش مذکور از این جهت است که آنها نخستین تجلیات ذوق هنری مردمان غار نشین منطقه کوهدشت لرستان به شمار می رود . بعدها هنر همین مردم به تدریج تکامل یافت و به نسل های بعد منتقل شد تا اینکه درهزاره نخست پیش از میلاد تجلی این هنر قدیمی با چنان مهارت و تکامل ویژه ای بر روی اشیای برنزی لرستان ظاهر شده است که آنها را از لحاظ تکنیک و صنعت به عنوان نشانه ای از هنر فلز کاری و به نام برنز لرستان در جهان معروف کرد.

تمامی نقوش صخره های کوهدشت بر روی بلندی های متراکم و در چند کیلومتری جنوب غربی کوهدشت در یک ردیف دایره شکل قرار گرفته است. در بین نقش های یاد شده تصاویری از انسان به چشم می خورد که با یکدیگر اختلاف دارد صورت هایی نیز از اسب که بر روی آنها سوارانی به شکل انسان نقش شده اند و همچنین صورت گوزن و سگ و موجوداتی شبیه به آن دیده می شود. اندازه ی صورت ها در نگاره های سنگی میر ملاس بین ۱۰ تا ۳۰ سانتی متر و اغلب با نقش های حیوانات و به صورت نیمرخ است.

رسم کردن حیوانات به صورت نیمرخ روشی است که امروز هم در نگارگری (نقاشی ایرانی) متداول است و قدمتی چند هزار ساله به آن می دهد .

اما معنی و مفهوم این نقاشی ها چیست؟! چرا اجداد ما این نقاشی ها را بر دیواره غار تاریکشان ترسیم می کردند؟! حتماً می گویید برای تزیین محل زندگیشان... اما اگر بهتان بگوییم که آنها با چه شرایطی این نقش ها را رسم کرده اند حتماً نظر دیگری خواهید داشت! اجداد ما این نقاشی ها را نه در محل خواب و زندگیشان که در نقطه ای دور از دسترس از محل زندگیشان رسم کرده اند. آنها برای کشیدن این نقاشی های سختی های زیادی متحمل می شدند چون مثل ما قلم مو و رنگ های آماده نداشتند. اجداد ما با ابزارهای تیزشان ابتدا این نقش ها را در بدنه سخت سنگ ها می تراشیدند و بعد با خاک رنگی و دوده چراغ و چربی حیوان درون این نقش ها را پر می کردند.

حالا چه فکر می کنید؟... راستش را بخواهید این نقاشی ها برای اجداد ما مقدس بودند و معنا و مفاهیم جادویی داشتند!

با در نظر گرفتن مسائلی که امروزه به تکنیک های روان شناسی معروفند این نقاشی ها برای مردمان چند هزار سال پیش معجزه می کردند و به آنها نیروی عجیبی می دادند که باعث می شد در شکار و جنگ موفق تر عمل کنند! قضیه از این قرار است که وقتی آنها این نقاشی ها را می کشیدند و به سمتش تیر می انداختند احساس تسلط بر شکار و طبیعت می کردند. این احساس باعث می شد اعتماد به نفس بیش تری پیدا کنند و در مواجهه با شکار واقعی قدرتمند و راسخ تر عمل کنند در نتیجه موفقیت های بیش تری به دست بیاورند. اجداد ما این پیروزی را به اعتماد به نفس و تکنیک های روان شناسی ربط نمی دادند و همه اینها را مدیون نقاشی های جادویی شان می دانستند!

با نمک است! شاید این نقاشی های جادویی در آینده رازهای بیش تری از اجدادمان فاش کند. غار میر ملاس لرستان یکی از سه غار بسیار قدیمی و مهم دنیاست که دیواره هایش اولین نقاشی های بشری را برایمان به یادگار گذاشته است. به غیر از میر ملاس غار کرکس و لاسکو در فرانسه و غاری در اسپانیا حامل این نقاشی های بسیار مهم و نفیس اند. اما... متأسفانه باید بگوییم که میرملاس ما در خطر نابودی قرار گرفته است زیرا اسپانیایی ها و فرانسوی ها مطابق با توصیه بنیاد فرهنگی یونسکو بر روی نقاشی هایشان محفظه هایی شیشه ای قرار دادند که حتی گرد و غبار و رطوبت نفس بازدید کننده ها باعث خراب شدنشان نشود ولی ما نه تنها این کار را انجام ندادیم که یک عده افراد به دور از فرهنگ و مسئولیت نیز بر روی این نقاشی ها با رنگ و اسپری و یا با ابزار نوک تیز یادگاری نوشته اند و تصمیم دارند این میراث چند هزار ساله را به راحتی از بین ببرند و از دسترس ما خارج کنند.