۱۴ کیلوگرم کاهش وزن در ۵ ماه

می گویند وقتی یکی از دوقلوهای همسان از بیماری رنج می برد, دیگری هم بیمار می شود جسم و روان ما هم مانند دوقلوهای همسان عمل می کنند اگر جسم بیمار باشد, روان نیز دچار پریشانی می شود و اگر روان ناراحت باشد, جسم دچار مشکل خواهدشد

می‏گویند وقتی یکی از دوقلوهای همسان از بیماری رنج می‌برد، دیگری هم بیمار می‏شود. جسم و روان ما هم مانند دوقلوهای همسان عمل می‏کنند. اگر جسم بیمار باشد، روان نیز دچار پریشانی می‌شود و اگر روان ناراحت باشد، جسم دچار مشکل خواهدشد...

مشکلات جسم گاه به‌شکل افزایش و کاهش وزن ظاهر می‏شود. گاهی ریشه اصلی مشکلات جسم، ناراحتی‏های روانی مانند افسردگی، اضطراب و استرس و دنبال آن پرخوری یا کم‌خوری عصبی است. ناراحتی‏‏های روانی گاه از دوران کودکی شکل می‌گیرند و همراه ما بزرگ می‏شوند. گاهی این‌گونه ناراحتی‏ها در بزرگسالی به شکل پرخوری عصبی نمایان می‏شوند و دنبال آن اضافه وزن و چاقی گریبان فرد را می‏گیرد. آقای سیدمحمدعلی حسینی که از خوانندگان «سلامت» در شهرستان گنبد کاووس هستند، در دوره نوجوانی پدر خود را در جنگ تحمیلی از دست داده‌اند و سال بعد از آن نیز عموی ایشان به شهادت می‏رسد. غم از دست دادن پدر و عمو و افتادن بار سنگین زندگی بر دوش پسر ارشد خانواده که خود هنوز به پشتیبان و سایه بالای سر نیاز دارد، باعث می‌شود اضطراب و استرس از آن زمان تا به امروز همراه ایشان باشد. در چند سال اخیر نیز به‌دلیل شرایط حاکم بر خانواده و کار، این ۲ مشکل تشدید و باعث افزایش وزن حدود ۱۸ کیلوگرمی‏ ایشان شده است، اما تشویق و همراهی همسرشان باعث شده تصمیم به کاهش وزن بگیرند و بتوانند در مدت ۵ ماه ۱۴ کیلوگرم از وزنشان را کم کنند و به ۷۹ کیلوگرم برسند.

آقای حسینی که طی ۵ ماه از ۹۳ به ۷۹ کیلوگرم رسیده، می‌گوید:

چاقی‌ام تقصیر استرسم بود!

▪ آقای حسینی! شما از چه زمانی چاق شدید؟

در سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۴ بعد از شهادت پدر و عمویم، دچار اضطراب و استرس شدم. چند سالی است به‌دلیل شدت این مشکلات تحت‌درمان هستم. از ابتدای سال ۹۱ هم به‌دلیل برخی مسائل استرس و اضطرابم بیشتر شد که به پرخوری روی آوردم و در نتیجه وزنم به ۹۳ کیلوگرم رسید.

▪ چاقی چه مشکلاتی برایتان ایجاد کرده بود؟

بیشترین مقدار اضافه وزنم در ناحیه شکم بود و شکم بسیار بزرگی داشتم. این مساله برای من مشکلاتی را همراه داشت. اول اینکه از نظر زیبایی ظاهری برایم این وضعیت قابل‌قبول نبود. هنگام رانندگی نیز زود خسته می‏شدم و کمردرد می‏گرفتم. همچنین خوابم نیز دچار مشکل شده بود.

▪ چه شد تصمیم گرفتید وزن کم کنید؟

تمام مشکلاتی که گفتم، مرا به فکر کاهش وزن ‏انداخت. من هفته‌نامه «سلامت» و به خصوص مطالب مربوط به تغذیه و رژیم را تقریبا مرتب می‏خواندم. با توجه به این مطالب و مشکلاتی که چاقی برای هر فردی دارد، تصمیم گرفتم وزنم را کاهش دهم. این تصمیم مصادف شد با عید نوروز ۹۲. در همان زمان آجیل و تنقلات را کنار گذاشتم و برنج را از وعده غذایی خود حذف و میوه و سبزی‌ها را جایگزین کردم.

▪ مشکل و بیماری خاصی نداشتید؟ ‌داروی خاصی مصرف نمی‏کردید؟

همان‌طور که گفتم من از سال ۶۳ که پدرم را در جبهه‏‏ از دست دادم، دچار آسیب روانی و افسردگی شدم. سال بعد نیز عمویم شهید شد. به‌دلیل سن کم و اینکه ناگهان همه مسوولیت خانواده‌ روی دوشم افتاد، دچار استرس و اضطراب شدم. به همین ‌دلیل به روان‌پزشک مراجعه کردم و تحت‌ دارودرمانی قرار گرفتم. هنوز هم داروی «فلوکستین» و «ترازودون» مصرف می‏کنم اما از نظر جسمی سالم هستم و هیچ بیماری‌ای ندارم.

▪ شغلتان چیست؟ چقدر فعالیت بدنی دارید؟

۲۰ سال است کارمند هستم. در مقاطعی شغل دوم نیز داشتم. فعالیت بدنی من فقط پیاده‏روی و دوچرخه‌سواری است. در ۵ ماه اخیر، پیاده‌روی منظمی به مدت نیم‌ساعت در صبح و نیم‌ساعت در عصر داشتم.

▪ برای کاهش وزن چقدر ورزش کردید؟

همان ۲ تا نیم‌ساعت پیاده‌روی در روز و کمی طناب زدن.

▪ قبلا چطور غذا می‏خوردید و حالا چطور؟

قبلا به‌دلیل استرس و اضطراب بیشتر غذا می‏خوردم. الان به جز برنج، ‌کره و روغن،‌ شکر و نوشابه سایر موادغذایی را می‏خورم. البته گاهی نیز همراه غذا ماءالشعیر می‏خورم که می‏دانم باید آن را نیز کمتر مصرف و آب را جایگزینش کنم.

▪ چه مدت است وزنتان را ثابت نگه داشته‏اید؟

الان حدود ۲ ماه است که وزنم ثابت است؛ نه اضافه شده، نه کم.

▪ کسی از نزدیکانتان مشوق کاهش وزن شما بود؟

بله، همسرم که خود نیز در کار ورزش هستند و در این زمینه مسوولیتی هم در یکی از اداره‌های ورزشی شهرستان دارند، مشوق اصلی من بودند که از ایشان تشکر می‏کنم.

▪ چه سوالی از متخصصان دارید؟

احساس می‌کنم مشکلات روانی در اضافه وزن من نقش زیادی داشته‏اند و می‌خواهم راهنمایی‌ام کنند که چطور با استرس و اضطراب کنار بیایم.

● نگاه متخصص تغذیه

توصیه

دکتر محمدرضا وفا

به سوژه

«میزگرد تغذیه»

استرس دارید؟

شکلات تلخ بخورید!

▪ وزن مناسب برای آقای حسینی چقدر است؟

در حال حاضر به نظر می‏آید مقداری اضافه وزن دارند اما اینکه ۱۴ کیلوگرم وزن کم کرده‌اند خیلی خوب است. البته الان زمانی است که مقداری مقاومت فیزیولوژیک هم در ایشان به وجود آمده که طبیعی است. در کل، اگر ایشان بتوانند وزنشان را به ۷۵ کیلوگرم برسانند و آن را ثابت نگه دارند، بسیار عالی خواهدبود.

آنچه مهم است ترکیب بدن ایشان است. از طرفی باید به‌وسیله روش‏های استاندارد، چربی بدن این آقا اندازه‌گیری شود. تعریف دقیق چاقی و اضافه وزن براساس میزان چربی بدن است بنابراین پیشنهاد می‏کنم به یکی از مراکز پزشکی مراجعه کنند تا درصد چربی بدنشان اندازه‏گیری و بر مبنای آن در مورد سلامت ایشان اظهار نظر شود. اگر چربی بدنشان بالا باشد، علاوه بر رعایت برنامه غذایی مناسب، شروع یک فعالیت ورزشی منظم می‏تواند کمک کند ترکیب بدنشان اصلاح شود.

▪ ایشان بدون رژیم‌غذایی خاص و فقط با ورزش و حذف برنج از شام وزنشان را کم کرده‏اند آیا این روش را تایید می‏کنید؟

ورزش و فعالیت فیزیکی که کاملا قابل‌تایید است، البته بهتر است در آلودگی هوا ورزش و پیاده‌روی انجام نشود و فرد در ساعت‌هایی ورزش کند که هوا وضعیت سالم‌تری دارد. به‌هیچ وجه چاقی و اضافه وزن به‌دلیل مصرف یک ماده غذایی خاص نیست. بعضی‏‏ها فکر می‏کنند به‌دلیل خوردن برنج چاق می‏شوند یا مثلا خوردن نان، اضافه وزن می‏آورد اما واقعیت این است که چاقی یا اضافه وزن تعادل ساده‌ای است بین کل انرژی دریافتی از همه خوراکی‌ها و مصرف آن انرژی برای انجام فعالیت‏‏های روزانه. یک فرد می‏تواند با مصرف متناسب برنج و دیگر موادغذایی و نیز فعالیت‏‏های مناسب بدنی، این تعادل را در بدن ایجاد کند و

اضافه وزن هم نداشته باشد. خیلی وقت‌ها در تهیه برنج روغن زیادی استفاده می‏شود. در این صورت کالری روغن است که باعث چاقی می‏شود، بنابراین هم نوع و هم مقدار غذا اهمیت زیادی دارد.

▪ ایشان نوشابه را از برنامه‌ غذایی‌شان حذف کرده‌اند اما ماءالشعیر مصرف می‏کنند. آیا کالری نوشابه با ماءالشعیر فرق می‏کند؟

نوشابه، هم ترکیب‌های مضر و هم کالری بیشتری در مقایسه با ماءالشعیر دارد اما برای افرادی که می‌خواهند کاهش وزن داشته باشند، ایده‌آل‏ترین نوشیدنی آب است.

▪ آقای حسینی در مقطعی از زندگی دچار ناراحتی‏‏های روانی و افسردگی شده‌اند و با توصیه روان‌پزشک داروهای فلوکستین و ترازودون مصرف می‏کنند. آیا این داروها می‏تواند عامل چاقی ایشان باشد؟

بله. کسانی که داروهای اعصاب و روان مصرف می‏کنند، استراحت و خواب بیشتری دارند و در این شرایط نیاز به انرژی کمتر می‏شود و در نتیجه تعادل بین دریافت و مصرف انرژی در بدن بهم می‏خورد. در نتیجه این آقا باید فعالیت بدنی‌شان را افزایش دهند تا موازنه دریافت و مصرف انرژی در بدنشان دچار اختلال نشود.

▪ تغذیه خاصی برای افرادی که دچار اضطراب و استرس هستند، وجود دارد؟

به افرادی که استرس زیادی دارند توصیه می‏کنم مصرف میوه و سبزی تازه را افزایش و مصرف موادغذایی کنسروی و فراوری‌شده را کاهش دهند یا اصلا آنها را مصرف نکنند. مصرف برخی میوه‏‏های حاوی سروتونین مثل موز یا شکلات تلخ و کربوهیدرات‌های مناسب، ویتامین‏‏های گروه B و منابعشان که غلات کامل هستند هم می‏تواند برای این‌گونه افراد بسیار مفید باشد.

● نگاه روان‌شناس

استرس دارید؟

رژیم سفت و سخت نگیرید!

دکتر بهروز بیرشک

استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

آقای حسینی موفقیت خوبی در کاهش وزن داشته‏اند و امیدوارم این کاهش وزن زیرنظر متخصص تغذیه انجام شده باشد. خیلی افراد در کاهش وزن موفق هستند اما در ثابت نگه‌داشتن وزن موفقیتی ندارند و دوباره به همان وزن قبلی برمی‌گردند. برای جلوگیری از بازگشت به وزن قبلی، باید عادت‌های غذایی اصلاح شوند.

مساله مهم دیگر، وضعیت خلقی فرد است که می‏تواند عاملی برای غذا خوردن باشد. بسیاری از افراد در زمانی که تحت‌فشار، استرس، ‌افسردگی یا اضطراب قرار دارند، کمتر غذا می‌خورند ولی کسانی هم هستند که در چنین موقعیت‏هایی میل شدید به خوردن و در نتیجه افزایش وزن پیدا می‏کنند. اینکه این آقا به توصیه روان‌پزشک داروی فلوکستین و داروهای ضدافسردگی مصرف می‏کنند، نشان‌دهنده این است که گرفتن رژیم سفت و سخت می‏تواند برایشان آزار‌دهنده باشد. چون در این‌گونه افراد وقتی برخی موادغذایی به بدن نرسد یا کم برسد، می‏تواند باعث تشدید افسردگی و استرس شود و بعد از مدتی فرد توانایی مقاومت در برابر رژیم را از دست می‏دهد و شروع به پرخوری می‏کند.بنابراین توصیه می‏کنم علاوه بر ادامه روند درمانی خود، با یک روان‌شناس یا مشاور نیز در ارتباط باشند زیرا همیشه هم این‌طور نیست که بتوانیم همه مشکلات روانی را با دارو درمان کنیم. به نظر من نگرانی‏‏ها و استرس‏‏های ایشان را می‏توان با مشاوره و روان‌درمانی برطرف کرد تا کمکی بشود برای حفظ روند کاهش وزنی که دا‌رند.

نکته مهم دیگر، تشویق‌های همسرشان است. همیشه برای انجام هر کاری انگیزه لازم است. اینکه کسی تصمیم به کاهش وزن بگیرد نیز انگیزه می‏خواهد و اطرافیان وی می‏توانند این انگیزه را در فرد ایجاد یا تقویت کنند. همسر آقای حسینی نیز مشوق بسیار خوبی برای ایجاد و تقویت این انگیزه در ایشان بوده‏اند و باز هم می‏توانند در این زمینه خیلی موثر باشند.

● نگاه متخصص پزشکی ورزشی

چه ورزشی به کاهش وزن کمک می‌کند؟

دکتر احمد باقری‌مقدم

عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان

ورزش همیشه برای کاهش وزن لازم است. یکی از انواع ورزش‌ها، ورزش‏های هوازی است. افراد باتوجه به شرایط، ممکن است از انواع ورزش‏‏های هوازی بهره ببرند. ایشان می‏توانند از تردمیل و دوچرخه ثابت استفاده کنند یا پیاده‌روی تند و دویدن آرام انجام دهند. البته ورزشی که می‏خواهند انجام دهند، باید دارای شدت متوسطی باشد.این باور که باید حتما عرق کنند و حتما به نفس‌نفس بیفتند، اشتباه است. ورزشی که به کاهش وزن کمک می‏کند و ماهیت هوازی دارد، حتما باید با شدت متوسط باشد و فرد به نفس‌نفس زدن نیفتد و ضربان قلب به حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ ضربه در دقیقه برسد. مسلما ۲ بار پیاده‌روی ۳۰دقیقه‌ای، بهتر از یک ساعت پیاده‌روی مداوم است و اینکه در ۲ زمان پیاده‌روی می‌کنند، کار مثبتی است چون بعد از پایان پیاده‌روی، سوخت‌وساز همچنان در بدن ادامه دارد. اگر این مقدار به ۳ تا پیاده‏روی نیم‌ساعته برسد، بسیار بهتر است و نباید بیشتر از این مقدار باشد. پیاده‏روی باید در روزهای متوالی و حداقل ۵ روز در هفته انجام شود.

● نگاه فلوشیپ اختلال‌های خواب

تاثیرچاقی بر کیفیت و کمیت خواب

دکتر خسرو صادق‌نیت

عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

مهم‌ترین و شایع‌ترین اثر چاقی بر کیفیت و کمیت خواب، ایجاد اختلال تنفسی هنگام خواب است که واضح‌ترین علامت آن خروپف همراه با وقفه تنفسی هنگام خواب است. البته معمولا فرد مبتلا، متوجه خروپف و حتی وقفه تنفسی نمی‌شود. بیشتر وقت‌ها اطرافیان بیمار متوجه این اختلال می‌شوند و در بسیاری از موارد، تنها علامتی که خود فرد درک می‌کند، این است که صبح با احساس کسالت از خواب بیدار می‌شود و طی روز هم خسته و خواب‌آلوده است. مشکل تنفسی هنگام خواب در افراد چاق، در مقایسه با افراد لاغر، شایع‌تر است و بیماران مبتلا به این اختلال، معمولا خواب باکیفیت پایینی را تجربه می‌کنند.

محققان اثبات کرده‌اند میزان خواب سبک این افراد بیشتر از حد طبیعی می‌شود و میزان خواب عمیقشان کاهش می‌یابد. این موضوع باعث افزایش احساس خستگی و خواب‌آلودگی طی روز و در نتیجه کاهش فعالیت فیزیکی هنگام بیداری می‌شود. در نهایت این افراد با گذشت زمان چاق‌تر می‌شوند و تلاش برای کاهش وزنشان با شکست روبرو می‌شود. در این حالت، بیمار وارد یک چرخه معیوب می‌شود، یعنی با افزایش چاقی، مشکلات خواب وی بیشتر می‌شود، با کاهش کیفیت خواب، طی روز خسته‌تر و خواب‌آلوده‌تر خواهدشد و این موضوع باعث فعالیت فیزیکی کمتر و در نتیجه افزایش چاقی می‌شود. البته کاهش وزن یکی از روش‌های درمانی مناسب برای حل مشکل تنفسی هنگام خواب نیز محسوب می‌شود و در برخی موارد حتی می‌تواند مشکلات تنفسی هنگام خواب بیمار را کاملا برطرف کند. در نتیجه موفقیت در کاهش وزن، می‌تواند منجر به بهبود کیفیت خواب شود.

نیاز هر فرد به خواب مشخص است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. افراد بالغی که بیشتر از ۹ ساعت می‌خوابند و پس از بیداری همچنان احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کنند، احتمالا دچار یکی از انواع اختلال‌های خواب هستند و لازم است بررسی شوند. تاکنون بیش از ۸۰ نوع اختلال خواب شناخته شده است که افراد مبتلا می‌توانند برای تشخیص ریشه و علت ایجاد مشکل خود و درمان مناسب آن، به مراکز مربوطه مراجعه کنند. مشکل اصلی در تشخیص به موقع و صحیح بیماران مبتلا به اختلال‌های خواب، آن است که افراد مبتلا معمولا دیر به مراکز اختلال‌های خواب مراجعه می‌کنند و در نتیجه مدت زیادی مشکلشان ناشناخته باقی می‌ماند. نکته دیگر این است که کم خوابیدن و به هم خوردن برنامه خواب می‌تواند روی چرخه‌های طبیعی بدن تاثیر سوء بگذارد. برخی تحقیقات هم نشان داده‌اند که کم خوابیدن می‌تواند از جنبه‌های مختلف روی سلامت افراد تاثیر بگذارد. یکی از مهم‌ترین عوارض ابتلا به اختلال خواب، تاثیر بر کیفیت بیداری طی روز است که نه تنها مستقیم روی فعالیت‌های روزانه، توانایی یادگیری و میزان خطا و حادثه اثرگذار خواهد بود، بلکه غیرمستقیم روی اشتها و چاقی نیز تاثیر می‌گذارد بنابراین توصیه می‌شود برای موفقیت در کاهش وزن و از آن مهم‌تر حفظ وزن کاهش یافته، به کیفیت و کمیت خواب نیز توجه جدی داشته باشیم.

فرزانه فولادبند

«میزگرد تغذیه» درباره روند کاهش وزن آقای سیدمحمدعلی حسینی با حضور دکتر محمدرضا وفا متخصص تغذیه دکتر احمد باقری‌مقدم متخصص پزشکی ورزشی

دکتر بهروز بیرشک روان‌شناس دکتر خسرو صادق‌نیت فلوشیپ اختلال خواب