جوراب از دیروز تا امروز

گرچه جوراب با پیشرفت تمدن و شکل گرفتن اجتماع انسان به وجود آمده است, اما تاریخ نویسان معتقدند تاریخچه جوراب به ما قبل تاریخ و به دوران یونان و مصر باستان برمی گردد

گرچه جوراب با پیشرفت تمدن و شکل گرفتن اجتماع انسان به وجود آمده است، اما تاریخ‌نویسان معتقدند تاریخچه جوراب به ما قبل تاریخ و به دوران یونان و مصر باستان برمی‌گردد.

بسیاری از کارشناسان معتقدند اولین جوراب‌های عصر حجر از پوست دباغی نشده حیوانات تهیه می‌شد و به دورمچ پا گره می‌خورد، اما شاید بتوان گفت اولین جوراب‌ها را کشاورزان یا جنگجویان خلق کردند.

آنان برای محافظت از پاهایشان، از تکه‌های پارچه استفاده می‌کردند و برای ثابت نگهداشتن آنها، از بند جوراب، چرم یا پارچه بهره می‌بردند. مثلا در روم باستان رومی‌ها پاهای خود را با نوارهایی بلند از چرم یا پارچه می‌پوشاندند.

این پوشش‌ها به پاپیچ‌های جنگ جهانی اول بسیار شبیه بوده است. در قرن دوم میلادی، آنها پاپوش‌هایی به نام ادونس می‌پوشیدند که از پارچه درست شده بودند و روی پا را می‌پوشاندند. آثار کشف شده از معبد باستانی خاجوراهوی شمال هند نیز نشان از آن دارد که فرهنگ پوشیدن جوراب‌های بنددار بلند میان این افراد وجود داشته است.

اغلب این جوراب‌ها از رو پوشیده می‌شد و زیر دامن، لباس یا شلوار پنهان نمی‌شد و روی آنها با سنگ‌های نفیس و گلدوزی تزئین می‌شد. در ایران باستان نیز نقوشی روی راه‌پله شرقی کاخ آپادانا حک‌شده است که افرادی شلوار خاصی دارند، این شلوار از پا به جورابی وصل است که گویی یکسره دوخته شده است و آن را در شکل‌هایی که سکایی‌ها و کاپادوکی‌ها معرفی می‌کنند، می‌توان دید.

اما جوراب‌های جدید در قرن یازدهم در اروپا پدیدار شد یعنی زمانی که قد شلوارها تا زیر زانو رسید و برای پوشاندن قسمت پایین پا به لباسی مانند جوراب نیاز بود. این جوراب‌ها اغلب از پارچه‌های پشمی رنگ شده تهیه و به شکل پا، بریده و دوخته می‌شدند.

بعدها جوراب‌ها به کمربند شلوارک وصل شد. البته تصاویر و دستنوشته‌های قرن یازدهم و دوازدهم نشان‌دهنده این است که جوراب‌های اولیه چندان اندازه پاها نبود. در بسیاری از این تصویرها، جوراب‌هایی با چروک دیده می‌شوند. در آن دوران مردان اغلب جوراب‌های بلند و بنددار به پا می‌کردند.

در قرن سیزدهم، اروپاییان جوراب‌های اندازه‌تر، مناسب‌تر، بلندتر و با برش‌های بهتری به پا می‌کردند. در آن دوران این نوع جوراب‌ها با تونیک‌های کوتاه ظاهری شیک‌تر داشتند.

در قرن چهاردهم نیز با کوتاه‌تر‌شدن تونیک‌ها، جوراب‌های بلند‌تر و تنگ‌تر مد شد. تا سال ۱۴۹۰ جوراب‌ها معمولا از سیلک پنبه و مخمل‌های رنگی تهیه می‌شد و هر پا یک جوراب متفاوت از پای دیگر داشت.

به این معنی که تا آن زمان جوراب‌ها جفت نبودند. بعد از آن اواخر قرن ۱۵ جوراب‌ها توسط ماشین‌های جوراب بافی تهیه می‌شدند و تا قرن ۱۷ میلادی این جوراب‌ها که معمولا از جنس پنبه بودند، رواج داشتند.

در قرن هفدهم زمانی که چکمه‌های بزرگ به دنیای مد وارد شد، نوعی پاپوش کتانی زیر چکمه پوشیده می‌شد تا از جوراب ابریشمی محافظت کند.

مردان هم تا اواخر قرن هجدهم جوراب‌های بلند ابریشمی همراه کش و بند جوراب می‌پوشیدند، اما از آن زمان به بعد شلوارهای بلند و جوراب‌های کوتاه پدیدار شد که تا حالا همچنان مد باقی مانده است.

در قرن نوزدهم جوراب‌های نخی ساخته شده با ماشین، در دسترس خانم‌ها قرار گرفت. بعد از جنگ جهانی اول ، دامن‌های کوتاه در غرب مد شد و ساق‌ها و جوراب‌های بلند ابریشمی دوباره رایج شد، اما با کشف جوراب‌های نایلونی در دهه ۳۰ و ۴۰، استفاده از جوراب‌های ابریشمی میان خانم‌ها رنگ باخت و جوراب‌های نایلونی مد شد. پس از جنگ جهانی دوم سرانجام جوراب‌های نایلونی جانشین جوراب‌های ابریشمی شد.

این جوراب‌ها معمولا تا اواخر دهه ۶۰ درز و بافتی یکدست و کشباف داشتند، اما از اوایل دهه ۶۰ جوراب‌های یکپارچه و بدون درز و همچنین کفه دار وارد بازار شد. این جوراب‌ها در ماشین‌های کشبافی مدور بافته می‌شود و با محکم‌کردن و بستن کوک‌ها شکل می‌گیرد.

ضخامت جوراب با تعداد کوک‌های هر ردیف تعریف می‌شود. از آنجا که در این دهه دامن‌های خیلی کوتاه مد شده بود، بسیاری از خانم‌ها در اروپا ترجیح می‌دادند به‌جای پوشیدن جوراب، از ساق جوراب‌های بلند استفاده کنند، به همین دلیل در این دهه شاهد رواج بیشتر جوراب‌های خیلی بلند هستیم تا در رقابت با ساق جورابی‌ها برای پوشیدن دامن‌های کوتاه مناسب باشند.

پس از دهه ۶۰ میلادی، تحول چندانی در زمینه صنایع تولید جوراب رخ نداد و تا امروز جوراب‌های زنانه و مردانه فقط به تناسب مدهای روز تغییر کرده‌اند. در سال‌های اخیر هم مجدد شاهد رواج جوراب‌های ساق بلند هستیم.