پنجشنبه, ۱۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 30 January, 2025
غدیر و پیام آن
در فرهنگ مسلمانان، بعضی روزها به دلیل برکت و خیری که در آنهاست، عید نامیده شده است. یکی ازاین روزهای والامقام، روز عید غدیر خم، یعنی هیجدهم ذیحجه است که از سوی رسول گرامی اسلام، برترین عید امت لقب گرفته است. حضرت فاطمه علیهاالسلام نیز در حدیثی، غدیر خم را اتمام حجت خداوند با مسلمانان میداند تا در برگزیدن جانشین رسول گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله به انحراف نیفتند.
● معنای غدیر
غدیردرلغت به معنای آبگیر است؛ گودالی در بیابان که آب باران در آن گرد آید. در میان راه دو شهر بزرگ دنیای اسلام، مکه و مدینه، محلی است به نام «جُحفه» که در زمان رسول گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله ، کاروانیان حج گذار در آنجا از هم جدا میشدند و به طرف دیار خود میرفتند. در این محل، غدیر خم جای دارد. علت نام گذاری این غدیر به خم، آن است که آبگیر آنجا به شکل خُمِ رنگرزان بوده و برخی قبایل صحرایی، گاه جامههای رنگ کرده خود را در این آبگیر میشستهاند.
● خلاصه واقعه غدیر خم
در سال دهم هجرت، رسول خدا صلیاللهعلیهوآله به حج رفت و احکام آن را به مردم آموزش داد. به هنگام بازگشت از مکه، در استراحتگاه جُحفه و در غدیر خم، به امر خدا مردمان را گرد آورد و در آن مجمع سترگ، امام علی علیهالسلام را به جانشینی خود به آنان شناساند و فرمود: «هر کس من مولای اویم، علی مولای اوست». البته جانشینی علی علیهالسلام سالها پیش در مکه و در جمع خاندان هاشم انجام گرفته بود، ولی در غدیر، به اطلاع عموم رسید.
● غدیر؛ تداوم خط نبوت
واقعه غدیر خم که در آخرین سال زندگی رسول گرامی اسلام صلیاللهعلیهوآله رخ داد و در آن علی علیهالسلام به جانشینی آن حضرت صلیاللهعلیهوآله برگزیده شد، حادثهای تاریخی نیست که در کنار دیگر وقایع بدان نگریسته شود. غدیر تنها نام یک سرزمین نیست؛ یک تفکر است. غدیر، نشانه و رمزی است که از تداوم خط نبوت خبر میدهد. غدیر، نقطه تلاقی کاروان رسالت با طلایهداران امامت است. آری، غدیر خم یک سرزمین نیست؛ چشمهای است که تا پایان هستی میجوشد؛ کوثری است که فنا برنمیدارد؛ و افقی است بیکرانه و خورشیدی است عالمتاب.
● غدیر و سرنوشت اسلام
بدون شک واقعه غدیر خم، نقش سرنوشت سازی در تعیین مسیر آینده اسلام داشته است. در این واقعه، پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله مهمترین مأموریت دوران پیامبریِ خود را به انجام رساند؛ مأموریتی که انجام آن، به منزله رساندن پیام رسالت حضرت بود، و کوتاهی در مورد آن، به از بین رفتن زحمات چندین ساله ایشان میانجامید؛ چنان که خداوندمتعالی درآیه ۶۷ سوره مائده میفرماید: «هان ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است، تبلیغ کن و اگر چنان نکنی، پیام و رسالت او را انجام ندادهای وخداوند تو را از مردم حفظ میفرماید».
● حدیث غدیر خم یقینی است.
واقعه غدیر خم، یکی از مسلّمترین مسائل تاریخ اسلام است و صدها دانشمند از آن یاد کردهاند؛ مانند ابوریحان بیرونی و خواجه نصیرالدین طوسی. فیلسوف معروف، فارابی نیز بر همین اساس، به تحلیل فلسفه «امامت» پرداخته است. ابن سینا نیز به موضوع نص (حدیث صریح غدیر)، در کتاب شفا اهمیت داده است، و آن را بهترین راه برای تعیین جانشین دانسته است. گذشته از علمای بزرگ شیعه که همه موثّقاند و حجت،دهها و دهها دانشمند و محدث و مورّخ و مفسر از اهلسنت نیز حدیث غدیر و واقعه آن را نقل کردهاند؛ مانند طبری و ابن اثیر و احمد حنبل.
● اگر میشد...
اگر پس از درگذشت پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله به سفارشهای روز غدیر و موارد مکرر دیگری که پیامبر صلیاللهعلیهوآله ، علی علیهالسلام را پیشوا معرفی فرموده بود عمل کرده بودند، اسلام جهان گیر میشد و دین خدا بشریت را به راه میآورد و عدالت و دادگری، آفاق تا آفاق گیتی را میگرفت. از اینجاست که همه هوشمندان تاریخ بشر که به گونهای ازاین واقعه آگاهی یافتهاند، از انحرافی که پس از رحلت پیامبر پیش آمد، اظهار تأسف کردهاند؛ از این جمله است ولتر، فیلسوف مشهور فرانسوی. وی تأسف خویش را چنین اظهار کرده است: «آخرین اراده محمد انجام نشد؛ او علی را به جای خود منصوب کرده بود...».
● عید غدیر در احادیث
▪ عید خلافت و ولایت
زیاد بن محمد گوید: به امام صادق علیهالسلام گفتم: آیا مسلمانان عیدی غیر از عید قربان و عید فطر و روز جمعه دارند؟ فرمود: «آری، روزی که رسول خدا صلیاللهعلیهوآله ، امیرمؤمنان علی علیهالسلام را (به خلافت و ولایت) منصوب کرد».
▪ برترین عید امت
رسول خدا صلیاللهعلیهوآله فرمود: «روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است، و آن روزی است که خداوند بزرگ دستورداد برادرم، علی بن ابیطالب را به عنوان پرچمدار (و فرمانده) امتم منصوب کنم، تا بعد از من مردم به دست او هدایت شوند، و آن روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل، و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را دین آنان قرار داد».
▪ عید آسمانی
حضرت امام رضا علیهالسلام به نقل از جدّش امام صادق علیهالسلام فرمود: «روز غدیر خم، درآسمان مشهورتر از زمین است».
▪ عید پر برکت
امام صادق علیهالسلام فرمود: «به خدا قسم اگر مردم فضیلت واقعی روز غدیر را میشناختند، فرشتگان روزی ده بار با آنان مصافحه میکردند. بخششهای خدا به کسی که آن روز را شناخته، قابل شمارش نیست».
▪ روز سپاس و شادی
امام صادق علیهالسلام فرمود: «عید غدیر، روز عبادت و نماز و سپاس و ستایش خداست، و روز سرور و شادی است؛ به دلیل ولایت ما خاندان که خدا بر شما منت گذاشت. من دوست دارم شما آن روز را روزه بگیرید».
▪ روز نیکوکاری و بخشش
از امام صادق علیهالسلام نقل شده است که فرمود: «یک درهم دادن به برادران با ایمان و معرفت در روز عید غدیر، برابر هزار درهم (در روزهای دیگر) است؛ بنابراین، در این روز به برادرانت انفاق کن و هر مرد و زن مؤمن را شاد گردان».
▪ روز ناله نومیدی شیطان
امام صادق علیهالسلام از پدر بزرگوارش حضرت باقرالعلوم علیهالسلام نقل کرد که فرمود: «شیطان چهار بار ناله نومیدی سر داد؛ روزی که مورد لعن خدا قرار گرفت، روزی که از آسمان به زمین هبوط کرد، روزی که پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله به پیامبری مبعوث شد، و روز عید غدیر خم».
● عید غدیر در کلام حضرت امام خمینی رحمهالله
▪ عید همگان
حضرت امام خمینی رحمهالله ، عید غدیر خم را که کاشتن بذر ولایت در جان همه مسلمانان است، مختص گروه خاصی نمیدانست و در اینباره میفرمود: «امروز که روز عید غدیر است، از بزرگترین اعیاد مذهبی است. این عید، عیدی است که مال مستضعفان است، عید محرومان است، عید مظلومان جهان است، عیدی است که خدای تبارک و تعالی به وسیله رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله برای اجرای مقاصد الهی و ادامه تبلیغات و ادامه راه انبیا، حضرت امیر علیهالسلام را منصوب فرمودند».
▪ ارزش مولا علی علیهالسلام
حضرت امام خمینی رحمهالله معتقد بود که بزرگیِ عید غدیر، از وجود با برکت علی علیهالسلام است و میفرمود: «مسئله غدیر، مسئلهای نیست که بنفسه برای حضرت امیر یک مسئلهای پیش بیاورد؛ حضرت امیر مسئله غدیر را ایجاد کرده است. آن وجود شریف که منبع همه جهات بوده است، موجب این شده است که غدیر پیش بیاید. غدیر برای ایشان ارزش ندارد؛ آنکه ارزش دارد، خود حضرت است که دنبال آن ارزش، غدیر آمده است. خدای تبارک و تعالی که ملاحظه فرموده است که در بشر بعد از رسول اللّه کسی نیست که [آنچه [دلخواه است انجام بدهد، مأمور میکند رسولاللّه را که این شخص را که قدرت این معنا را دارد که عدالت را به تمام معنا در جامعه ایجاد کند و یک حکومت الهی داشته باشد، این را نصب کن».
▪ الگوی حکومت اسلامی
همه حکومتها به الگو و نمونه نیاز دارند تا بر اساس آن، رابطه بین حاکم و مردم مشخص شود و حکومت، وظایف خود را به درستی انجام دهد. حضرت امام خمینی رحمهالله بر این عقیده بود که غدیر، الگوی حکومت اسلامی را معیّن کرد. ایشان در این باره میفرمود: «روز عید غدیر، روزی است که پیغمبر اکرم صلیاللهعلیهوآله تکلیف حکومت را معیّن فرمود و الگوی حکومت اسلامی را تا آخر تعیین فرمود که حکومت اسلام، نمونهاش عبارت از یک همچو شخصیتی است که در همه جهات مهذّب، در همه جهات معجزه است. و البته پیغمبر اکرم این را میدانستند که به تمام معنا کسی مثل حضرت امیر علیهالسلام نمیتواند باشد، لکن نمونه را که باید نزدیک به یک همچو وضعی باشداز حکومتها، تا آخر تعیین فرمودند».
▪ حکومت یا مقام معنوی
گروهی، خام اندیشانه میپندارند که مسئله غدیر، مربوط به مسائل معنوی امام علی علیهالسلام است و ربطی به خلافت و حکومت ایشان بعد از پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله ندارد؛ ولی حضرت امام رحمهالله با ردّ این مدّعا میفرمود: «نصب حضرت امیر به خلافت، اینطور نیست که از مقامات معنوی حضرت باشد؛ مقامات معنوی حضرت و مقامات جامع او این است که غدیر پیدا بشود». ایشان سپس در ادامه میفرمایند: «اینکه در روایات ما... غدیر را آن قدر ازش تجلیل کردهاند، نه از باب اینکه حکومت یک مسئلهای است. حکومت آن است که حضرت امیر به ابن عباس میگوید که: به قدر این کفش بیقیمت هم پیش من نیست، آنکه هست، اقامه عدل است. آن چیزی که حضرت امیر علیهالسلام و اولاد او میتوانستند در صورتی که فرصت بهشان بدهند، اقامه عدل را به آنطوری که خدای تبارک و تعالی رضا دارد، انجام بدهند؛ لکن فرصت نیافتند».
▪ ولایت کلی
حضرت امام خمینی رحمهالله بر روی مقام ولایت کلّیِ امامان معصوم علیهمالسلام خیلی تأکید میکرد. ایشان در سخنان خود، این ولایت را غیر از مسئله خلافت و حکومت میدانست که در عید غدیر خم مطرح شد. به نظر مرحوم امام، این ولایت کلی، همان امامت و از اصول مذهب تشیع است که کسی که به آن معتقد نباشد، تمام اعمال نیک خود را باطل کرده است. ایشان در این مورد میفرمود: «آن چیزی که برای ائمه ما قبل از غدیر... مطرح بوده است، این یک مقامی است که مقام ولایت کلی... [و] امامت است... . اگر کسی... آن ولایت کلی را قبول نداشته باشد، اگر تمام نمازها را مطابق با همین قواعد اسلامی شیعه هم به جا بیاورد، باطل است؛ این غیر [از] حکومت... [و] از اصول مذهب است».
▪ انحراف بعد از غدیر
پس از واقعه مهم غدیر خم و برگزیدن امام علی علیهالسلام به جانشینی رسول خدا صلیاللهعلیهوآله ، عدهای به فاصله اندکی، این مسئله را نپذیرفتند و علی علیهالسلام را از خلافت کنار گذاشتند. این کنار گذاشتن معصوم و برگزیدن غیر او، اندک اندک خطی انحرافی پدید آورد؛ به طوری که بعدها معاویهها و یزیدها خلافت و حکومت را به دست گرفتند و آن را به سلطنت تبدیل کردند. مرحوم امام خمینی، این انحرافها را سرچشمه گرفتاریهای کنونی دنیای اسلام میداند و میفرماید: «انحرافاتی که بعد از غدیر خم پیدا شد و ماها هم غفلت کردیم ـ همه نه ـ بسیاری از ماها، اکثریت شاید غفلت کردند و ما را کنارهگیر کردند، نگذاشتند که در امور مسلمین دخالت بکنیم، اسباب این گرفتاریهایی شده است که الان در سرتاسر کشورهای اسلامی داریم میبینیم، در همه جا این مسائل هست... ».
▪ درست زنده نگه داشتن غدیر
شادمانی کردن و مجلس گرفتن در اعیاد اسلامی، عملی نیکوست؛ ولی نیکوتر آنکه، در مورد بزرگی آن عید بیندیشیم. حضرت امام خمینی رحمهالله در مورد درست زنده نگه داشتن عید سعید غدیرخم میفرماید: «زنده نگه داشتن این عید، نه برای این است که چراغانی بشود و قصیدهخوانی بشود و مداحی بشود. اینها خوب است؛ اما مسئله این نیست. مسئله این است که به ما یاد بدهند که چطور باید تبعیت کنیم. به ما یاد بدهند که غدیر، منحصر به آن زمان نیست؛ غدیر در همه اعصار باید باشد و روشی که حضرت امیر در این حکومت پیش گرفته است، باید روش ملتها و دست اندرکاران باشد. قضیه غدیر، قضیه جعل حکومت است. این است که قابل نصب است؛ والاّ، مقامات معنوی قابل نصب نیست».
● غدیر در کلام مقام معظم رهبری
عید غدیر، عید بسیار بزرگ و خاطره عظیم تاریخی است.
در کار غدیر باید هدف را مشخص کرد. بنشینید و واقعا روی مسائل فکر کنید. برای این کار وقت بگذارید.
در کار فرهنگی غدیر، باید مانند علامه امینی و مرحوم سیدشرفالدین کار کرد که الغدیر و المراجعات را تحویل دادند.
کسانی به درد کار غدیر میخورند که اهل این کار باشند؛ کار در مورد غدیر باید عمیق و گسترده باشد.
کار در مورد غدیر، کاری بزرگ و پر جاذبه است.
کار در موضوع غدیر باید پیوسته و دائم باشد و در مورد غدیر باید متخصص تربیت کرد.
عید غدیر، عید ولایت است، عید سیاست است، عید دخالت مردم در امر حکومت است، عید آحاد ملت و امت اسلامی است.
[عید غدیر]، حقیقتا روز بزرگ و عید تعیین کننده و عظیم القدری است.
● پیام غدیر
واقعه غدیر خم، تنها یک حادثه زمانی مربوط به گذشته نبود، بلکه پیامی برای همه مسلمانان و همه دوران ها داشت، تا امامت علوی را سرلوحه زیستن خود قرار دهند پیام غدیر را می توان چنین ترسیم کرد:
« غدیر» علی (ع) ، هنوز هم چشمه ای لبریز از آب حیات و دریایی موّاج از کرامتها و هدایتهاست.
« غدیر » دریایی از باور و بصیرت، در کویر حیرت و هامون ضلالت است، تا کام جانها از آن سیراب شود.
آن روز که رسول خدا (ص) در حرای حق به نبوت مبعوث شد، فرمان نجات و سعادت انسانها را در کف داشت، آن روز هم که در پهنه غدیر و در جمع حاجیان برگشته از زیارت خانه خدا، به خطبه خوانی پرداخت، باز در اندیشه هدایت امّت و تضمین سعادت آنان بود. این است که غدیر، حلقه میانی « رسالت» و « امامت» است.
از سویی به « بعثت در حرا» وصل می شود از سوی دیگر به « شهادت در کربلا» پیوند می خورد و فاصله میان حرا تا کربلا را ، دریایی از باورهای پاک و هدایتهای آسمانی پر کرده است که در « غدیر» ، تجسّم یافته است.
دریای غدیر، از ریزش آبشارگون وحی بر جان محمد (ص) لبریز است و قامت دین در زلال « غدیر خم» انعکاس می یابد.
غدیر، یک کتاب مبین است، سندی برای تداوم خطّ رسالت در جلوه امامت و صراطی است مستقیم که به سنّت پیامبر منتهی می شود.
امّتی که پاسدار غدیر باشد، عاشورهای مظلومیت و کربلاهای خون و شهادت را شاهد نخواهد بود و ولایت در مُحاق غربت و تنهایی نخواهد ماند.
دریغ و صد دریغ، که کوردلان و خفّاشان به تابش خورشید دل و دیده نسپارند و به تیرگی و ظلمت خو کنند و همچون گله ای بی چوپان باشند و راهی بی راهنما و شبی بی چراغ و کشتی بی ناخدا و دشتِ بی چشمه و کویر بی آب....
قافله ای که از زیارت بر می گشت و راهش خق بود و بارش ایمان و مقصدش « الله» وقتی به غدیر خم رسید، چشم به افقی دوخت که پیام هدایت داشت و دستی را دید که خورشید را فرا دست برد و به همگان نشان داد و گوش امّت به دهانی بود که از وحی و غیب می گفت و به خدا وصل بود و دامن دامن معرفت برای بندگان خدا هدیه می داد و خرمن خرمن کرامت و معنویت، پیش پایشان می ریخت، تا از وسوسه های نفس و تلبس ابلیس و فریب نفاق، رها شوند و همچنان « عبد خدا» و « مطیع رسول» بمانند.
ولی ... مگر شیطان می گذارد که بندگان خدا، راه بندگی را بی دردسر بپیمایند و به مقصد برسند؟
خطبه حضرت رسول (ص) در آن دشت سوزان، آب گوارایی برای روحهای عطشناک بود که می رفت تا همیشه تاریخ را سیراب سازد، اما مگر گذاشتند که این زلال گوارا، به جانهای تشنه برسد؟!
رسول خدا، می خواست دست « امت» را در دست « امام » بگذارد، تا نه گمراه شوند و نه سرگردان، نه تشنه بمانند و نه در دام نفس بیفتند.
این بود که منشور بلند و جاودانه « خطبه غدیر» را سرود و به گوش تاریخ سپرد. مردم نیز ، پیمان ها بستند و تبریک ها گفتند و قولها دادند. اما تاریخ نشان می دهد که آن عهدها شکست و آن پیمان ها از یاد رفت. افسوس که گروهی از امت، در کلاس درسهای نبوت و وحی، مردود شدند و آن همه « یاد» ها را به « نسیان» سپردند ....
هزارت دست بیعتگر کجا رفت؟
وفا با آل پیغمبر کجا رفت؟
اگر مولی « ولی » می شد، چه می شد؟
خلیفه ، گر « علی» می شد ، چه می شد؟
ولی ... خاتم دوباره بی نگین شد
عدالت با علی، خانه نشین شد.
اینک ماییم و علی (ع)، که غدیر خم را از دریای فضایلش به موج نشانده است.
علی (ع) برگزیده محمد (ص) نبود بلکه منتخب خدا بود، پیامبر اکرم ، تنها مامور ابلاغ پیام آسمانی بود ( بَلّغ ما اُنزلَ اِلیک) و اگر در آن نیمروز داغ، آن پیام را نمی رساند، رسالت الهی را به انجام نرسانده بود
اینک ماییم و غدیر، که مرامنامه مکتب ما و محور وحدت ما و چراغ راهمان و راه زندگیمان است.
گرامیداشت غدیر، تکریم رسالت پیامبر و وحی خدایی است.
تکریم غدیر، ارج نهادن به فضیلت های متبلور در وجود صاحب ذوالفقار و ساقی کوثر است.
بها دادن به غدیر ، ادی احترام به تکمیل دین و اتمام نعمت و کاشتن بذر ولایت در جان هاست نشان دادن خورشید به گرفتاران در ظلمت هاست . عید گرفتن غدیر، ارج نهادن به کرامت انسان است ، چرا که غدیر، عید عدالت و رهبری، عید کمال طلبی و حق چویی، عید شعله افکنی بر اندیشه ها و امید آفرینی در دل هاست.
غدیر ، روز بشریت و روز « انسان» است ، عید « پیمان » و « میثاق» و « عهد» است. آیا دریغ نیست که بشریت، علی را نشناسد و درک نکند و از زمزمه زلال « علی شناسی» سیراب نشود و دامن مهر در این دریا نشوید و چراغ راه از این فروغ الهی نجوید؟!....
رسالتی را که رسول در غدیر خم انجام داد، اطاعت امر خدا بود. و حج آن سلا، گرچه به « حجّه الوداع» شهرت یافته است، لیکن در گذشته های دور و در متون کهن، از آن به « حجت الابلاغ» هم تعبیر شده است، که اشاره به همین فرمان « بَلّغ» است که نازل شد و چون ابلاغ انجام گرفت ایه « اکمال دین» فرود آمد و حجت تمام شد و صراط ، روشن گشت . راویان شیعه و اهل سنت، همه در کتابها نوشتند و در نقل ها آوردند. شاهدان، بارها برای اثبات حق، به « خطبه غدیر» استناد کردند. مولفان برای اینکه این حق روشن و مسلّم انکار نشود، صدها سند برای غدیر و خطبه رسول و بیعت مردم آوردند و ثبت کردند . تا اگر « انصاف» در میان باشد و هدف، شناخت حقیقت باشد، نه انکار لجوجانه خورشید و نه کتمان حسودانه فضایل، و نه ستیز عنودانه با « ولی خدا» و « وصی رسول» ، به این اینه بنگرند ، آینه غدیر، که همه حقیقت در آن متجلی است. از این جهت ، بر این باوریم که « خطبه غدیریه» حضرت محمد (ص) نیز، همچون خود غدیر خم مظلوم است و مورد بی مهری قرار گرفته است و جز چند جمله مشهور آن چندان مطرح نیست، در حالی که سزا و بجاست که این منشور جاویدان، هر چه دقیقتر و گسترده تر و پرشورتر، مورد توجه و مطالعه و شرح و تفسیر قرار گیرد. ارائه ترجمه ای از این خطبه، کمترین کار در این مسیر است تا چشم های بصیر، از درخشش حکمتها و پندها و تذکرهای پر ارج این گنجینه معرفت، لذت ببرد و به تماشای « حقیقت ناب» بنشیند.
بر این باوریم که در ادای تکلیف نسبت به غدیر، قصور کرده ایم. می بایست « غدیر » را ، پیش از این چونان مشعلی فرا راه اندیشه های بشری قرار دهیم و دین پژوهان و حقیقت جویان را با فرهنگ ژرف نهفته در غدیر و خطبه رسول خدا و جامعه بشری را بدو چشمه فیاض و جوشان معرفت یعنی « قرآن و عترت» آشنا سازیم دو چشمه ای که یادگار پیامبر و میراث ماندگار آن رسول خاتم تا دامنه قیامت است و خود او پیروان و متمسکان به این هردو را که نام « ثقلین» بر آن ها نهاده است، ارچ نهاده و سلامتشان را از « ضلالت» تضمین کرده است.
آری ...آری، حرف و پیغام « غدیر» این است:
آب، از سرچشمه باید خورد،
میوه را ازشاخه بای چید،
چهره را بی پرده باید دید
اکرم اکبرزاده ابراهیمی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست