آگاه سازی و اصلاح نگرش های موجود

شبکه سازمانهای غیر دولتی زنان که به اختصار شبکه یا شورا خوانده می شود, نهادی غیر سیاسی, غیر دولتی و غیر انتفاعی ذکر شده از اهداف این شبکه آگاه سازی جامعه در خصوص حقوق زنان و اصلاح نگرشهای موجود, دفاع ازحقوق زنان در جامعه و تهیه و ارائه راهکارهای مناسب برای پیشگیری از سوء استفاده های فرهنگی, اقتصادی و غیره از زنان است

پرواز به کیش در پی دعوت نزدیک به ۳۰۰ انجمن غیر دولتی زنان، تشکل، شبکه یا NGO که در نام تفاوتی ندارد، در حقیقت نقطه چالش یک حرکت بود. خبرنگاران و روزنامه نگاران مدعو، درست با همان بیم و امیدی که در هنگام عزیمت کمربندهایشان را می بستند، اینک در هنگام برگشت به غیر از شوخی و مزاح سقوط، باز هم با نگرانی، اما امید کمربندهای برگشت را بستند.

از همان زمان، یک برآورد کلی شاید در ذهن تمام ما ثابت شد، حرکت NGO های زنان که از حدود ۱۰ سال پیش آغاز شده بود، جدا از تمام برنامه ها، تغییرات، گونه گونی ایده ها و حتی انشعاب موجود که در جای خود قابل بحث است در نهایت در هرجا و به هر تعداد و نام که تشکیل شود، یک چالش مثبت است.

البته رواج نام NGO، فعالیت مدنی و گروههای غیر دولتی زنان گویا یادآوری مجددی بود بر خستگی تمام این سالها که ایده جامعه و گروههای مدنی، هرچند دیر اما در نهایت به ثمر می رسد. چنین برآوردی سرانجام ما را بر آن داشت که دیگر به سقوط نیندیشیم.

‌● آنها به سیاست کاری ندارند

مجمع عمومی سازمان ملل در سال ۲۰۰۰ بیانیه توسعه هزاره را تصویب کرد که در بخشی از آن، برنامه تقویت نهادهای مدنی را به مثابه تضمین مشارکت همگانی، کوچک شدن ساختار دولت و تفویض قدرت به جامعه تصویب کرده است. این مفهوم، یک دهه است که در جامعه ما نیز نشو و نمایی کرده است، اما مفاهیم تازه همواره دستخوش دیرفهمی و بدفهمی می شوند. اگر از بسیاری از مدافعان جامعه مدنی پرسیده شود محتوای آن چیست، بی درنگ از احزاب سیاسی مستقل و مطبوعات غیر دولتی نام می برند. حال آنکه بخش بزرگتر جامعه مدنی را نهادهای غیر سیاسی تشکیل می دهند. یک جامعه توانا تنها با حزب سیاسی و روزنامه ساخته نمی شود، بلکه باید شهروندان در یک یا بیش از یک نهاد مدنی عضویت داشته باشند. در نروژ با چهار میلیون و سیصد هزار جمعیت، صدها NGO وجود دارد که تنها پانصد انجمن در حمایت از حقوق کودکان فعالند. در چنین جامعه ای هیچ قدرتی نمی تواند حقوق کودکان را آشکارا نقض کند. حمایت از انواع بیماران، آسیب دیدگان اجتماعی و محیط زیست و حیوانات و دهها موضوع دیگر، محور هزاران NGO هستند. احزاب سیاسی ورزی می کنند، اما برای مثال انجمن حمایت از بیماران کلیوی دغدغه تعیین رئیس جمهور را ندارد و به موضوع کار خویش می پردازد.

● اما در نشست شبکه ارتباطی مراکز غیر دولتی زنان چه گذشت؟

شبکه سازمانهای غیر دولتی زنان که به اختصار شبکه یا شورا خوانده می شود، نهادی غیر سیاسی، غیر دولتی و غیر انتفاعی ذکر شده. از اهداف این شبکه آگاه سازی جامعه در خصوص حقوق زنان و اصلاح نگرشهای موجود، دفاع ازحقوق زنان در جامعه و تهیه و ارائه راهکارهای مناسب برای پیشگیری از سوء استفاده های فرهنگی، اقتصادی و غیره از زنان است.

نشست اخیر که با هدف ارزیابی و بازنگری اساسنامه این شبکه با دعوت از ۳۲۰ تشکل غیر دولتی در جزیره کیش برگزار شد، تغییر اساسنامه با تصویب اکثریت اعضای حاضر به ثبت رسید. شهلا حبیبی دبیر شبکه ارتباطی سازمانهای غیر دولتی زنان دلیل این تغییر را مشکلات ادبی و قانونی دانست که موجب تفسیر به رأی و سلیقه شده است. برگزاری سالانه جلسات مجمع عمومی و ماهانه جلسات شورای مرکزی و همچنین برگزاری انتخابات مجمع عمومی هر ۳ سال یک بار از دیگر مصوبات بود. اساسنامه نیز بدون تغییر با افزودن یک بند تغییر پیدا کرد.

در این نشست دکتر علی رحمانی فضلی قائم مقام شورای عالی امنیت ملی تأکید بر این نکته کرد که NGO ها نباید سیاسی باشند، به این معنا که ابزار کارگروهها و احزاب قرار نگیرند. تعداد سازمانهای غیر دولتی در کشورهای اسلامی همچون مصر به ۳۵ هزار می رسد، این رقم در ترکیه ۸ هزار NGO را نشان می دهد، اردن نیز با ثبت ۴ هزار تشکل غیر دولتی ردیف بعدی را به خود اختصاص می دهد. ایران در سال ۱۳۷۹ تنها ۲۸۰ تشکل غیر دولتی را به ثبت رساند که عمده فعالیت آنها به امور خیریه و خدماتی محدود می شود، ولی از سال ۱۳۸۱ تشکلهای غیر دولتی با رویکرد فرهنگی و اجتماعی افزایش پیدا کردند، به صورتی که ۴۱ درصد از این تشکلها به موضوعات فرهنگی، ۴۳ درصد به مسائل اجتماعی و تنها ۱۶ درصد به امور خیریه پرداختند.

اساسنامه این شبکه موارد گوناگونی از اهداف و وظایف را در بر می گیرد. با این حال در این نشست تغییراتی در اساسنامه اولیه به وجود آمد. اما چه شد که این تغییرات در نهایت به وجود آمد؟ رجوع به تاریخچه این شبکه و واقعیت موجود، لزوم ذکر موضع طرفین را الزامی می کند.

معصومه ابتکار، رئیس هیأت امنای شبکه سازمان های غیردولتی زنان که در این نشست شرکت نداشت سابقه کلی حرکت NGOهای زنان را چنین می آورد: سال ۱۳۷۵ گروهی از خانم هایی که درگیر با سازمان های غیردولتی یا عضو بودند، به این فکر افتادند که یک شبکه غیردولتی برای زنان تشکیل دهند. این شبکه در یک قالب قانونی راه اندازی شد. اولین دوره انتخابات شورای مرکزی برگزار شد. رئیس شورای مرکزی و دبیر آن با ۶۰ تشکل شروع به کار کردند. متعاقب آن انتخابات شورای مرکزی بر اساس اساسنامه باید انجام می شد. بنده بعد از مسؤولیت دولتی به شکل رسمی از فعالیت خارج شدم، ولی دوستان ادامه دادند تا اینکه در سومین انتخابات شورای مرکزی خانم حبیبی، رئیس شورای مرکزی و فاطمه هاشمی دبیر آن شد.

انتخابات شورای مرکزی تا نیمه تابستان ۸۳ سپری شده بود و شورای مرکزی هنوز از تعهدات خود بویژه عضوگیری تشکل های جدید و برگزاری مجمع انجام نداده بود. از آن زمان ما به دنبال مجاب کردن شورای مرکزی در این موارد بودیم. در سال ۸۴ که هنوز انتخابات مقرر انجام نشده بود، مذاکرات زیادی صورت گرفت تا اینکه سرانجام ما این حرکت را غیرقانونی تشخیص دادیم. البته این مسأله به معنای انکار زحمات آنها نیست، اما در نهایت سیر قانونی طی نشد. در نهایت از خرداد ۸۴ بنا به اعلام نظر رسمی وزارت کشور، هیأت امنا با یک سوم مجمع عمومی درخواست انتخابات داد. از ۲۰ روز قبل در چند نوبت آگهی دادیم و در روز ۳۰ مرداد با حضور ناظران وزارت کشور، انتخابات انجام شد. ۹۷ تشکل غیردولتی شرکت کردند و معاونت اجتماعی و نماینده معاونت سیاسی در جلسه حاضر بودند. با انتخاب دبیر و شورای مرکزی جدید، پرونده برای صدور مجدد به کمیسیون مربوطه ارجاع شد.

---