فسخود ناشناخته ای بین نطنز و اصفهان

روستای فسخود قسمتی از دهستان علیا یکی از توابع شهرستان اردستان واقع در استان اصفهان است که در مختصات جغرافیایی ۳۳ درجه شمالی و ۵۲ درجه شرقی قرار گرفته است

روستای فسخود قسمتی از دهستان علیا یکی از توابع شهرستان اردستان واقع در استان اصفهان است که در مختصات جغرافیایی ۳۳ درجه شمالی و ۵۲ درجه شرقی قرار گرفته است.

در لغتنامه دهخدا از دهستان علیا و روستای فسخود اینچنین یاد شده است: «علیا یکی از دهستان‌های چهارگانه شهرستان اردستان است که در خاور آن واقع شده و از شمال به دهستان گرمسیر، از جنوب به دهستان برزاوند و بخش کوهپایه شهرستان اصفهان، از خاور به دهستان پایین از باختر به شهرستان کاشان محدود می‌شوند.» اطلاعات دقیقی از میزان قدمت و زمان به‌وجود آمدن روستای فسخود در دست نیست، اما آنچه از نوشته‌های روی سنگ قبرها و به‌ویژه مقبره امامزادگان موسی و قادر فرزندان امام محمد باقر(ع)، برمی‌آید حکایت از گذر قرون متمادی از زمان به‌وجود آمدن این روستای قدیمی دارد. این روستا آب و هوای نسبتا معتدلی دارد و آب مزروعی آن از قنوات تامین می‌شود. محصولات عمده آن غلات، گردو، بادام، قیسی و کتیرا است و بخش عمده‌ای از مشاغل اهالی این روستا را زراعت و مختصری گله‌داری و صنعت محلی آن، کرباس‌بافی تشکیل می‌دهد.

اگر از تهران به اصفهان می‌روید، یا حتی اگر ساکن اصفهان و شهرهای حومه‌اش هستید، برای شما یک پیشنهاد نو و دست‌نخورده داریم. روستای «فَسَخود» دقیقا جایی میان دو شهر اصفهان و نطنز واقع شده است و با هر کدام از این دو شهر حدود یک ساعت فاصله دارد. از نطنز باید یک جاده فرعی را به سمت این روستا طی کنید.

در بخش کشاورزی این روستا در گذشته نظام ارباب رعیتی حکمفرما بوده است. بر این اساس در زمان قاجار یکی از شاهزادگان دربار به نام «مهدی قلی میرزا» که از نوادگان ظل السلطان یکی از حکام اصفهان بود، این روستا را جهت تفرجگاه خود انتخاب نمود و در آن باغ سرسبز و زیبایی تاسیس کرد که انواع درختان میوه در آن وجود داشت. بقایای این باغ هنوز در میان دیگر باغات روستا قابل مشاهده است و به «باغ سنجدین» معروف و وجه تسمیه‌ آن هم به دلیل داشتن درختان سنجد است. این باغ حالا از آن اهالی روستا و یکی از پیشنهادات ما برای گشت و گذار در فسخود است. باغ‌های به‌هم‌پیوسته و دشت سرسبز این روستا مسیر جذابی را برای پیاده‌روی ماجراجویانه فراهم می‌کنند.

با این حال واقع شدن روستا در حاشیه یک رودخانه کم آب یا به نوعی بی‌آب و فصلی و همچنین وجود کوه‌های بلند در اطراف روستا - به‌خصوص دو کوه بلند در قسمت شمال و جنوب به نام‌های زردکوه که در زبان محلی به زرجه معروف است و یزدان کوه- موجب شده کشاورزی از رونق کمتری برخوردار باشد. به همین خاطر ساکنان آن در معادن کار می‌کردند یا در فصول تابستان به تولید کتیرا از گیاهی به نام «گون» مشغول بودند. گیوه‌کشی یا ساخت گیوه‌های پارچه‌ای و چرمی هم از تولیدات مردمان زحمت‌کش این روستاست.

متاسفانه باید گفت با توجه به مهاجرت مردم این روستا، شاید تنها بین ۸ تا ۱۰ خانوار به طور دائم در این روستا ساکن هستند و بیشتر اهالی آن به طور فصلی، یعنی در طول ماه تابستان، در این روستا سکونت دارند. اما عده بسیاری نیز به شغل گله‌داری و پرورش دام مشغول بوده‌اند و با ییلاق و قشلاق در مراتع روستا به تولیدات دامی روی می‌آوردند که این امر نیز به علت دوری روستا از بازار مصرف و نبود وسایل رفت و آمد و دشواری انتقال تولیدات دامی به دیگر نقاط رفته‌رفته از رونق افتاد. با این وجود، فَسَخودی‌های اصیل همچنان تعطیلات خود را در روستای خود می‌گذرانند و سعی دارند رونق را به این روستای کوچک بازگردانند. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره کردیم در شرق روستا کوه یزدان، در شمال آن دو کوه زردکوه یا زرجه و کورک، در جنوب چَم میل و دُندِویل و در غرب آن نیز رودخانه و دهانه دل پهنه قرار گرفته است. زردکوه یا به اصطلاح محلی زرجه کوه، یک قله بلند در راس روستا است و مقبره امام‌زادگان موسی و قادر در دامنه آن قرار دارد. اغلب خانه‌های قدیمی در اطراف این امام‌زاده ساخته شده و از محله‌های پرجمعیت این روستا محسوب می‌شود. دومسجد در فسخود واقع شده است که یکی در محله امام‌زاده و دیگری مسجد جامع که در نزدیکی قنات دوم روستا (چشمه هونی گرم) قرار دارد. در محله امام زاده مسجدی خواهید دید که از بناهای قدیمی خشت و گلی است و هنوز هم پابرجا می‌باشد. مسجدجامع روستا نیز که در دهه ۱۳۴۰ نوسازی شده است، امروزه پذیرای مراسم مذهبی مختلف اهالی می‌باشد. حالا که تا فسخود رفته‌اید، به ارموده هم سری بزنید. ارموده یکی از آبگاه‌های قدیمی روستای فسخود است که تقریبا در جنوب غربی این روستا و بین کوه چم میل و دهانه دل پهنه و در مجاورت کوهی به نام «کمبوردونی» قرار گرفته است. این محل از قدیم به‌واسطه داشتن ذخیره آب نسبتا قابل‌توجه و زمین قابل‌کشت به‌عنوان مزرعه‌ای خوش آب و هوا با درختان زردآلو، قیسی، توت و گردو محسوب می‌شده است، ولی متاسفانه در سال‌های اخیر به علت کاهش بارندگی و کم شدن ذخیره آب‌های زیرزمینی درگیر خشکسالی است.

پرستو فخاریان

کارشناس مدیریت جهانگردی