گوشت آلوده بخوریم, تب کنگو می گیریم

پرسشی از دکتر آراسب دباغ مقدم رییس کمیته تخصصی بهداشت موادغذایی دامپزشکان ایران

«یک بیماری مرگبار به نام تب کریمه کنگو از طریق گوشت آلوده مدتی است که وارد مشهد شده. نشانه‌هایش تب، سردرد، بی‌حالی، کبودی بدن، خونریزی گوش، چشم، بینی و... است...

فعلا از بیرون گوشت و جگر و غذاهای آماده گوشتی نگیرید. لطفا اطلاع‌رسانی کنید.» این پیامکی است که از یک ماه پیش چند بار به دستم رسیده بود. نگران شدم. با اینکه در فریزر گوشت نداشتیم، به همسرم گفتم بهتر است مدتی گوشت نخریم چون ممکن است گوشت آلوده نصیبمان شود اما وقتی با دکتر آراسب دباغ مقدم، متخصص بهداشت موادغذایی و رییس کمیته تخصصی بهداشت موادغذایی دامپزشکان ایران در این مورد گفت‌وگو کردم، نگرانی‌ام کمتر شد. اگر شما هم خبر شایع شدن این بیماری را شنیده‌اید، این گفت‌وگو را تا آخر بخوانید تا نگرانی‌هایتان برطرف شود.

▪ به تازگی خبرهایی در مورد شیوع تب کریمه کنگو در کشور می‌شنویم. این بیماری چیست و چطور منتقل می‌شود؟

بیماری تب کریمه کنگو همزمان در کریمه اکراین و کنگو شناسایی شده و به همین دلیل به آن تب کریمه کنگو می‌گویند. تب‌کریمه‌کنگو از تب‌های خونریزی‌دهنده است و معمولا بیمار با علایم خونریزی داخلی و زیرجلدی و تب بالا به پزشک مراجعه می‌کند و در صورتی که درمان دیر انجام شود یا بیماری پیشرفت کرده باشد، می‌تواند کشنده باشد. این تب نوعی بیماری ویروسی قابل‌انتقال بین حیوان و انسان و یکی از راه‌های انتقال آن هم در دام و هم انسان، گزش کنه است. این بیماری از طریق ترشحات آلوده دام؛ به‌خصوص خون و ترشحات و خون‌آلوده انسان بین دام‌ها، دام به انسان و انسان به انسان قابل‌سرایت است.

▪ چطور این ویروس ناگهان دام‌های کشور را آلوده کرد؟

مشکل انتقال این بیماری از طریق گاو و گوسفند قاچاق شده‌ از کشورهای شرقی است. دلیل این قاچاق، تفاوت قیمتی است که گوشت در ایران در مقایسه با کشور‌های همسایه دارد. بهای گوشت در کشور ما بالاتر است و همین موضوع قاچاقچیان را وسوسه می‌کند دام وارد کشور کنند.

▪ تب کریمه کنگو فقط از طریق دام منتقل می‌شود؟

بله، تاکنون موردی از انتقال این بیماری از طیور دیده نشده است.

▪ کدام شهر‌ها آلوده شده‌اند؟

۳ استان سیستان و بلوچستان،‌ خراسان رضوی و فارس.

▪ چه کسانی بیش از دیگران در معرض آلودگی هستند؟

کسانی که با دام زنده به صورت مستقیم

سر و کار دارند؛ یعنی دامدار و خانواده او یا کسانی که در کشتارگاه‌ها کار می‌کنند و دامپزشکان و دامپروران، کسانی که با گوشت دام سروکار دارند مثل افرادی که در مراکز بسته‌بندی کار می‌کنند، قصاب‌ها و خانم‌های خانه‌دار و در نهایت کادر پزشکی و کارکنان آزمایشگاه‌ها که با انسان‌های آلوده ارتباط دارند.

▪ مصرف گوشت آلوده هم می‌تواند انسان را مبتلا کند؟

نه. در صورتی که گوشت آلوده دوره جمود نعشی را طی کند و pH گوشت پایین بیاید و در ضمن کاملا پخته شود، احتمال انتقال بیماری از طریق مصرف گوشت بسیار کم است.

▪ از کجا بفهمیم گوشتی که می‌خریم آلوده است یا نه؟

اگر دام، کشتار غیرکشتارگاهی باشد، احتمال آلودگی و انتقال بیماری بسیار بالاست. اگر دام کشتار غیرمجاز باشد و بلافاصله بعد از ذبح با دست بدون دستکش گوشت شقه و تمیز شود، می‌تواند مشکل‌ساز شود.

▪ ممکن نیست دامی که در کشتارگاه‌های مجاز ذبح می‌شود، آلوده باشد؟

چرا، اما در کشتارگاه‌ها دام بعد از کشتار مدتی در سردخانه می‌ماند و به این ترتیب دوره جمود نعشی طی می‌شود و pH گوشت پایین می‌آید و ویروس از بین می‌رود. البته این را هم باید بدانید که تمام کشتارگاه‌های مجاز اتاق پیش سرد کن ندارند. به همین علت رعایت برخی نکته‌ها برای به صفر رساندن انتقال بیماری ضروری است.

▪ چه نکته‌هایی؟

افرادی که در روستاها و شهرستان‌ها و حتی مناطق جنوب شهر تهران قصد دارند دامی را در منزل نگهداری ‌کنند یا برای ذبح دامی را بخرند و چند روزی در خانه نگه‌دارند، باید آن را حتما از مراکز مجاز زیر نظر سازمان دامپزشکی کشور بخرند. دام‌های قاچاق شاید ارزان تر باشند، اما به احتمال زیاد آلوده به ویروس هستند. اگر دام را در منزل نگهداری می‌کنند، از تماس کودکان با آن جلوگیری شود. هرگز نباید کنه‌هایی که روی بدن دام می‌چسبد، با دست جدا کرد و ترکاند. موارد ابتلا در خراسان رضوی به دلیل ترکاندن کنه با دست اتفاق افتاده‌اند. توصیه می‌شود تا آنجا که ممکن است، دام را در منزل، معابر عمومی و... ذبح نکنید تا مردم عادی با ترشحات دام و خون احتمالا آلوده تماس پیدا نکنند. توصیه دیگر به افرادی است که با گوشت دام تماس دارند مثل کارکنان مراکز بسته‌بندی، خانم‌های خانه‌دار و مصرف‌کننده‌ها. اگر گوشت تازه در اختیار دارید، حتما آن را با دستکش تمیز قطعه‌قطعه کنید. گوشت دام تازه ذبح‌شده را تا ۲۴ ساعت باید در یخچال قرار داد تا زمان جمود نعشی طی و گلیکوژن به اسیدلاکتیک تبدیل شود و pH گوشت پایین بیاید و ویروس از بین برود. بعد از این زمان نیز قبل از مصرف باید گوشت را خوب پخت. توصیه آخر مربوط به بخش کادر پزشکی پرستار، پیراپزشکان و کارکنان علوم آزمایشگاهی می‌شود. کافی است این افراد مسایل مربوط به استاندارد ایمنی بیمارستانی را که در دوره دانشگاهی آموخته‌اند رعایت کنند و با بیماران طبق اصول ایمنی برخورد داشته باشند تا آلوده نشوند.

سمیه مقصودعلی