پنجشنبه, ۴ بهمن, ۱۴۰۳ / 23 January, 2025
پسته ایران دیگر خندان نیست
برای چندمین‌بار طی سال‌های گذشته صادرات پسته ایران با بحران فزاینده‌یی دست به گریبان بوده است. بحرانی که هر از چندگاهی و هر از چند سالی صادرات پسته ایران را متوقف می‌سازد و بر قیمت آن تاؤیر میگذارد، اما این بحران همیشه هست و راه‌حلی برای رفع آن پیدا نمی‌شود .
از سویی دیگر آفت آفلاتوکسین که همزاد مرغوب‌ترین پسته جهان است همواره باعث و بانی مشکلات این محصول بوده است. البته بی‌تردید این قارچ از همه جا بی‌خبر چندان هم مقصر نیست کسانی مقصر ومتهمند که سالهاست با وجود روشن بودن علت مشکلات باز هم اهمال می‌کنند تا زنگهای خطر برای همیشه به صدا درآیند.
● اتحادیه اروپا و آفلاتوکسین ایران
حدود چهار سال پیش اتحادیه اروپا به دلیل مشاهده بیماری آفلاتوکسین در پسته صادراتی ایران به ایران تذکر داد و ایران نیز از آن زمان به بعد مجبور به اجرای دقیق ضوابط و استانداردهای اتحادیه اروپا شد. بنابر اظهارات مدیرکل دفتر پسته وزارت محموله پسته‌های صادراتی پس از عبور از فیلتر ضوابط و استانداردهای موجود وزارت بهداشت به کانتینرهای کشتی‌های باربری فرستاده می‌شوند در حالی که پیش از حمل محموله‌ها به کشتی‌های حمل پسته هیچ گزارشی دال بر وجود قارچ آفلاتوکسین در پسته‌های ایرانی گزارش نمی‌شود اما هنگام نقل و انتقال به کانتینرهای کشتی حامل پسته، قارچ آفلاتوکسین در مجموعه‌های پسته به دلیل وجود شرایط مرطوب رشد و نمو می‌کنند.از سوی دیگر برای جلوگیری از بروز این مشکل مقرر شده بود موسسه استاندارد به منظور آزمایش و تست پسته‌های صادراتی آزمایشگاه‌هایی را در نزدیکی محل ایجاد کنند اما تاکنون اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.این در حالی است که اگر این آزمایشگاه‌های راه‌اندازی شوند و کارشناسان از رشد قارچ آفلاتوکسین اطلاع یابند براحتی می‌توانند مانع حمل آنها به سایر کشورها شوند.
● شناخت محصول پسته
پسته گیاهی نیمه گرمسیری از خانواده Anacardica و جنس Pistacia است که در سال ۱۷۳۷ میلادی توسط لینه نامگذاری علمی شده است. درباره محل پیدایش پسته منابع مختلف نظرهای گوناگونی را بیان می‌کنند. یک نویسنده فرانسوی آن را بومی ایران، عربستان و سوریه دانسته است. برخی پسته را بومی ایران و برخی پسته را از آسیای غربی می‌دانند. درخت پسته از ۹ ۷ سالگی به بار می‌نشیند و دمای ۴۵ درجه بالای صفر و ۲۵ درجه زیر صفر را تحمل میکند. پسته گیاهی مقاوم‌در برابر خشکی و کم‌آبی است و در ایران در مناطق دامغان، کرمان، آذربایجان، قزوین، اردستان و رفسنجان به مقدار زیاد کشت می‌شود.مغز پسته ماده‌یی نیروزا و سرشار از مواد مغذی است. پسته حاوی مقادیر زیادی آهن و کلسیم است که ماده غذایی سرشاری برای افزودن به رژیم گیاهخواران است. در طب سنتی جوشاندن برگ و پوست درخت پسته را در درمان بیماری‌های پوستی مانند جرب و خارش استفاده می‌کردند پسته را در تقویت حافظه، قلب و معده نیز موثر می‌دانند.
● آفلاتوکسین مشکل پسته ایرانی چیست؟
آفلاتوکسین گروهی از متابولیت‌های سمی و سرطان‌زا هستند که توسط چندین قارچ از جمله Aspergillassp بخصوص گروهA.flarus تولید می‌شود. گونه‌های دیگری همچونAoryza ،A.versicobr ، Parastiicia ،A.roberpencillium ، Rhizopoussppa، .A نیز در تولید انواعی از این زهرابه‌ها موثرند. این ترکیبات زمانی می‌توانند تولید شوند که کپک‌های مذکور محصولاتی مانند بادام زمینی، ذرت و پسته را آلوده کرده و شرایط رشد آنها از نظر درجه حرارت و رطوبت فراهم باشد. کشف اولیه آفلاتوکسین به عنوان یک مشکل بهداشتی در سال ۱۹۶۰ زمانی که بیش از یکصد هزار جوجه بوقلمون در مدت‌کوتاهی مردند صورت گرفت. در سال ۱۹۶۱ اولین گزارش سرطان‌زا بودن آفلاتوکسین منتشر شد.
آفلاتوکسین خصوصا نوع ۱إ جزو سمی‌ترین و سرطان‌زاترین مواد طبیعی‌اند. این سموم در بدن پستانداران، پرندگان و ماهی‌ها ایجاد عوارض حاد کبدی از جمله سرطان میکند. آفلاتوکسین تا ۴۶۰ درجه سانتیگراد را تحمل میکند. از طریق شیر دفع می‌شود و از این رو در شیر دام‌هایی که با مواد آلوده تغذیه شده‌اند وجود دارد.اثرات مسمومیت عبارت است از: کاهش وزن، از دست دادن اشتها، زردی (یرقان)، تکثیر سریع سلول‌های مجاری صفراوی، در کبد تجمع زیادی دارد و گاهی باعث موتاسیون در جنین می‌شود. آفلاتوکسین‌ها دارای خاصیت فلوسیانس هستند. بخصوص زمانی که در مقابل اشعه ماورابنفش قرار گیرند و از این خاصیت در جهت تخلیص و شناسایی آنها استفاده می‌شود. آفلاتوکسین‌های نوع إ (۱إ و ۲إ) رنگ آبی و آفلاتوکسین‌های نوع پ (۱پ و ۲پ) رنگ سبز فلورسانس دارند. آفلاتوکسین‌های نوع «۱ث، ۲ث» را آفلاتوکسین‌های شیری می‌نامند و در شیر گاوهایی که از رژیم غذایی حاوی آفلاتوکیسن‌های نوع ۱إ و ۲إ تغذیه کرده‌اند یافت می‌شوند. در مواد غذایی و محصولات انبار شده مهم‌ترین عوامل موثر در تولید زهرابه آفلاتوکسین عبارت است از نوع قارچ، رطوبت محیط، دمای محیط، زمان، درجه PH ، فشار اسمزی و غلظت نمکی، ترکیبات شیمیایی ماده غذایی، ترکیبات هوای محیط و شرایط پراکندگی و انتشار زهرابه.اولین بار که قارچ آفلاتوکسین در پسته صادراتی ایران مشاهده شد در سال۱۳۴۰ بود که محموله‌های پسته صادراتی ایران در بندر نیویورک به ایران عودت داده شد.
مشکل آفت قارچی آفلاتوکسین با تحقیقات چند ساله ابتدا در موقع برداشت و سپس در ترمینال فراوری و بعد احتمالا در انبارها و حمل و نقل بوده و نهایتا در بنادر مقصد و انبار خریداران مصرف‌کنندگان است. جهت ارتقا و حفظ سلامت تغذیه مصرف‌کنندگان و افزایش کیفی صادرات پسته، برداشت سریع سالم و فرآوری فوری بر عهده تولیدکنندگان، سالم‌سازی انبارها و بسته‌بندی فعالیت است. بهترین انتخاب وسایل و طریقه حمل ونقل بر عهده صادرکنندگان بوده و نظارت بر عهده سازمان‌هایی نظیر بهداشت، استاندارد، جهاد کشاورزی، گمرک و گاهی فرمانداری است. همچنین خشک‌کردن فوری پسته پس از برداشت به موقع از عوامل سالم‌زای پسته است. در برداشت دیر، فنل که ماده‌یی میکرب‌کش است کاهش می‌یابد و شانس ایجاد آلودگی افزایش می‌یابد.چگونه می‌توان صادرکننده ایرانی را مسوول وضعیت فعلی پسته نگین صادرات ایران دانست در حالی که با زحمات تولید کنندگان و گرفتاری‌های مختلف بین راهی محصول در مبادی ورودی اروپا پاس شده و سپس بعد از ماهها ماندن در قفسه سوپرمارکت‌ها ، آن را به صادرکننده ایرانی تحمیل کنند که ببرد! این مشکل را کدام سازمان باید حل کند.
در سال ۸۳ رقابت پسته ایران با کشورهایی نظیر امریکا، ترکیه، یونان ، سوریه، و حتی استرالیا که دارای تولید است مطرح بود. مدیریت‌های جهاد کشاورزی وظیفه اصلی بهبود کیفیت و پاک‌شدن محصول از این آفت قارچی را داشته و باید با ادامه تحقیقات، نقطه‌های اصلی تولید و ایجاد و تکثیر این آفت را جست‌وجو کرده و در رفع آن کوشش مداوم داشته باشند. چرا که نظر اکثر کارشناسان این است که ایجاد قارچ در درخت در موقع برداشت وجود داشته و در طول برداشت و عمل‌آوری در ترمینال‌ها و انبارها تکثیر می‌شود.پس ضرورت اقدام عاجل عملی برای پاک‌شدن باغات و درختان حتی اگر تعویض خاک زیر درختان در شهرهای با آلودگی بیشتر عملی است اقدام شود چرا که باید دنیا را از عملکرد خود در جهت بهبود کیفیت و پاک شدن از قارچ مذکور مطمئن سازیم. هر نوع تاخیر در سالم‌سازی باغات و عدم ارایه کالای سالم‌به بازار مصرف، ما را به سوی یک تحریم در اروپا و ژاپن سوق می‌دهد.
● جایگاه پسته ایرانی
بررسی سهم صادرات پسته ایران در جهان نشان می‌دهد که در سال ۲۰۰۱ میلادی کشور ایران با ۱۲ هزار تن صادرات و اختصاص ۷۱ درصد از صادرات جهانی رتبه اول جهان را دارا بوده است. بر اساس آخرین آمار منتشره فائو در سال ۲۰۰۲ سطح زیرکشت بارور پسته جهان برابر با ۴۲۵ هزار هکتار و تولید آن ۵۷۱ هزار تن بوده است که کشور ایران با اختصاص ۵۶۹ درصد از سطح بارور و ۵۴۳ درصد از تولید رتبه اول را در میان دیگر کشورهای تولیدکننده دارا است. کشورهای امریکا، ترکیه و سوریه از دیگر کشورهای تولیدکننده پسته هستند که هم از نظر سطح و هم از نظر تولید فاصله زیادی با ایران دارند. بر اساس آخرین آمار رسمی منتشره (۱۳۸۱) سطح زیر کشت پسته ایران ۳۹۸ هزار هکتار است ۲۹۵ هزار هکتار (معادل ۷۴ درصد) آن بارور و ۱۰۳ هزار هکتار آن غیر بارور بوده است. استان کرمان با ۲۸۶ هزار هکتار ۷۲ درصد از باغ‌های پسته کشور را به خود اختصاص داده است. بررسی روند صادرات پسته در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که صادرات این محصول از ۵۴ هزار تن در سال ۱۳۶۶ به ۱۳۹ هزار تن در سال ۱۳۷۵ افزایش یافته ولی متاسفانه در سال ۱۳۷۶ با تحریم پسته ایران به دلیل آلودگی به افلاتوکسین حجم صادرات ایران با ۵۸ درصد کاهش به ۵۸ هزار تن رسید. ایران سال گذشته معادل ۸۰۰ میلیون دلار پسته صادر کرد و این کالا نزدیک به ۱۴ درصد صادرات غیرنفتی ایران را به خود اختصاص داده است. آمار تولید کل جهان در سال۱۳۸۱ (۲۰۰۳-۲۰۰۲) حدود ۳۷۰ هزار تن است که به ترتیب ایران دویست‌هزارتن،امریکا حدود ده هزارتن، سوریه‌پنج‌هزار تن، ایتالیا،استرالیا و دیگر نقاط جهان ۵ هزار تن سهم دارند. مصرف داخلی کشورهای مذکور نودهزار تن است پس باقی‌مانده برای صادرات جهانی دویست وهشتاد هزار تن خواهد بود.
این در حالی است که نرخ بهره سیستم بانکی برای صادرات که درحال‌حاضر ۱۶ تا ۱۸ درصد و در صورت تاخیر پرداخت ۲۴ درصد است واقعا بی‌معنی است. این نرخ در کجای دنیا مرسوم است. امروزه نرخ بهره در امریکا،اروپا، و خاور دور بین ۲۵ تا حداکثر ۴ درصد است و در کشورهای همسایه و رقبا در کالاهای سنتی حداکثر بهره ۷ و ۸ درصد است. پس چگونه از صادرکنندگان توقع داشته باشیم که بهره سالانه ۱۸ درصد را تحمل کنند. متاسفانه در بررسی تاریخ یکصدساله کشاورزی ایران نیز نگرش حاکم بر برنامه‌ریزی کشور را به نفع توسعه کشاورزی مشاهده نمی‌کنیم. بلکه این نگرش بیشتر به اقتصاد بازرگانی تمایل دارد و حقیقت این است که وقتی با عدد ۵۲ درصدی اراضی کویری و باتلاقی، کوهها و دریاچه ها که مورد استفاده کشاورزی قرار نمی‌گیرند روبرو هستیم یا وقتی در افق سال ۱۴۰۰ خورشیدی با جمعیت ۱۰۰ میلیونی روبرو هستیم بسیار نگران‌کننده خواهد بود که ما به صادرات و کیفیت این محصول و محصولات مشابه نظیر زعفران، خشکبار و فرش نگاهی سطحی داشته باشیم. ما باید زیرساخت‌های قدیمی و سنتی را ترمیم کنیم. جز این راه دیگری نداریم.
http://sterlitzia.blogfa.com
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست