تهران خواهد لرزید به فکر چاره باشیم

زلزله بم, با تمام فاجعه هایی که به بار آورد, دارای اثرات مثبتی نیز بود که متاسفانه کمتر به آنها توجه شده است

زلزله بم، با تمام فاجعه هایی که به بار آورد، دارای اثرات مثبتی نیز بود که متاسفانه کمتر به آنها توجه شده است. یکی از مهم ترین اثرات مثبت آن بیداری و توجه مردم به جدی بودن خطر زلزله در تمام نقاط ایران می باشد که متاسفانه با هزینه هنگفتی بدست آمد که امیدوارم این بیداری مقطعی و دوره ای نباشد.

با وجود پیشرفت سریع و دستاوردهای نوین بشر در هزاره جدید بازهم پیش بینی وقوع فجایع طبیعی امکان پذیر نبوده و بشر به دلیل عدم امکان پیش بینی این بلایا به دنبال کاهش اثرات زیانبار آن است.

بیشتر فاجعه های طبیعی احتمال وقوع بسیار پایینی دارند، اما وقتی که رخ می دهند باعث تخریب نسبتا زیاد دارایی ها و تلفات انسانی لازم می شوند.

وقوع سونامی، توفان کاترینا، سقوط شهاب آسمانی در سیبری و نشان داد هرچه احتمال وقوع یک فاجعه بعید باشد بازهم توجیه عقلانی برای نادیده گرفتن ریسک رخداد آن وجود ندارد.بااین دید که وقوع این حوادث غیرقابل پیشگیری می نماید؛ مدیریت ریسک این دست وقایع نیز اجتناب ناپذیر است.

زلزله بم، با تمام فاجعه هایی که به بار آورد، دارای اثرات مثبتی نیز بود که متاسفانه کمتر به آنها توجه شده است. یکی از مهم ترین اثرات مثبت آن بیداری و توجه مردم به جدی بودن خطر زلزله در تمام نقاط ایران می باشد که متاسفانه با هزینه هنگفتی به دست آمد که امیدوارم این بیداری مقطعی و دوره ای نباشد.

احتمال می رود روزی زلزله شدیدی در تهران رخ دهد و خدای نکرده این شهر زیبا و با ساختمان های باشکوه و عظیم به ویرانه ای مبدل شود.اکثر این بناها روی اهالی می ریزد و تلفات بی شماری وارد خواهد شد. البته ممکن است و امیدواریم این حادثه پس از چند سال، بلکه پس از قرن ها اتفاق نیفتد و ناظر این آوارگی و خرابی نباشیم اما در چند ماه گذشته بیش از ۱۰۰ زمین لرزه در تهران روی داد و این نشان دهنده فعال شدن گسل های تهران است.

● زمین لرزه

جنبش یا تکان پوسته زمین که به صورت طبیعی ناشی از زیرپوسته زمین است بعضی وقتها زلزله باعث تغییراتی در سطح زمین می شود، اما اغلب زیان بوجود آمده ناشی از تکان ها فقط محسوس است و ممکن است زلزله توسط یک انفجار آتشفشانی بوجود آید. زلزله در حقیقت در بیشتر نواحی آتشفشانی امری عادی است و اغلب قبل و یا همزمان باانفجار اتفاق می افتد. اصل زلزله تکتونیکی است و احتمالا وجود یک شکست لازمه آن است. موج های زلزله دست کم در سه جهت اتفاق می افتد و در یک مسافت قابل ملاحظه از مکان اصلی بطور جداگانه حس می شوند. وقتی امواج زلزله از مکانی می گذرد زمین و ساختمان ها می لرزند و به جلو و عقب می روند. بالاترین زیان ناشی از زلزله همیشه درمرکز زلزله یعنی جائی که حرکت بالا و پایین است نیست اما در مکان هایی که موج های زلزله بصورت مایل به سطح می رسد و نزدیک مرکز زلزله باشند دارای بالاترین زیان می باشند. یک زلزله شدید معمولا بوسیله یک سری دیگر از تکان ها همراه می شود. زلزله ای که در نزدیک یا زیر دریا اتفاق می افتد سبب حرکات شدید آبها شده و بعضی وقتها امواج بزرگی از آن ناشی می شود و در مسافت زیاد این امواج ادامه پیدا می کنند و گاهگاهی باعث تلفات جبران ناپذیر و مرگ و میر می شوند. طغیان نواحی ساحلی بیشتر از خود زلزله باعث خسارت می شوند. در نواحی آتشفشانی زلزله عملا هر روز اتفاق می افتد. به عنوان مثال در هاوائی هرساله صدها تکان های کوچک ثبت می شوند.

اما به طور خلاصه می توان گفت زلزله یک سری از تکان ها و لرزش های ناگهانی که از آزاد شدن فشار در طول گسل های فعال و در مناطق آتشفشانی فعال ناشی می شود. تکان ها و لرزش های سطح زمین که در ارتباط با حرکات پوسته زمین در زیرزمین می باشد.

● مناطق زلزله خیز جهان

مهمترین مناطق زلزله خیز دنیا در سه منطقه پراکنده اند:

▪ کمربند چین خورده آلپ- هیمالیا: جایی که پوسته آسیا- اروپا (اوراسیا) به صفحه آفریقا- هند برخورد می کند، در کشورهای ایتالیا، یونان، ترکیه، ایران و شمال هند.

▪ کمربند اطراف اقیانوس آرام: جایی که صفحه اقیانوس آرام به صفحه قاره آسیا- اروپا- آمریکای جنوبی- استرالیا و آمریکای شمالی برخورد می کند. در این ناحیه از کامچاتکا تا هکایدو شدیدترین زلزله ها اتفاق می افتد. عمق کانون زلزله در این منطقه به حدود ۶۰ کیلومتر می رسد و امواج تسونامی در اثر زلزله دراین منطقه ایجاد می شود.

▪ کمربند میانی اقیانوس اطلس: جایی که صفحه اقیانوس اطلس درحال گسترش است این زلزله ها نسبتا ملایم و آرامش مردم را چندان به هم نمی زند. به استثنای گودال های اقیانوسی کانون زمین لرزه ها در عمق ۵۰ کیلومتری پوسته زمین است. در گودالهای اقیانوسی کانون زلزله ها در عمق ۳۰۰ تا ۷۰۰ کیلومتر مشاهده شده است جایی که به صفحه موربی به نام «سطح بنیوف» وجود دارد. البته زلزله ها در طول گسل های تغییر شکل دهنده (جایی که صفحه ها در امتداد هم می لغزند) نیز وجود دارند مثل زلزله ای که در طول گسل سن اندریاس اتفاق افتاد. خسارت بلایای طبیعی در آسیا دو برابر اروپا و آمریکا و چهار برابر آفریقا و بیش از ده برابر اقیانوسیه است.

تقریبا می توان گفت ۹،۹۹ درصد از زلزله های دنیا در مناطق شناخته شده فعلی رخ می دهد. ولی درهرحال آیا می توان یا باید این مناطق را تخلیه نمود؟ آیا چین و پکن، سانفرانسیسکو، ساحل شیلی، فیلی پین و ژاپن را باید تخلیه نمود؟

● متوسط زلزله های جهان درهرسال

▪ ایران

کشور ما جزء ده کشور بلاخیز دنیا است که پرتلفات ترین بلایای طبیعی در کشور ما زلزله و سپس سیل است که از چهل نوع بلایای طبیعی شناخته شده در دنیا، سی و یک نوع آن در کشور ما رخ می دهد و تمامی شهرهای ما بر روی گسل های زلزله واقع شده اند چرا که ایران روی یکی از کمربندهای فعال زلزله خیز جهان قرار گرفته است و هراز گاهی یک بار زلزله ای ویران کننده نقاطی از کشور را می لرزاند. (زلزله طبس ۵۷، بویین زهرا ۴۱، خراسان ۴۷ و رودبار منجیل...)

صفحه ایران از جانب دو صفحه اوراسیا و عربستان تحت فشار است. بنا به نظر متخصصان پوسته ای عربستان سالانه به میزان ۵سانتیمتر به سمت فلات ایران حرکت می کند. د رنتیجه فشار دو صفحه از شمال و جنوب مقدار زیادی انرژی در پوسته ایران جمع می شود که به صورت زلزله های کوچک و بزرگ و متوسط هر از چند گاهی آزاد می شود.

کشور پهناور ایران از نظر زلزله خیزی به چهار منطقه تقسیم می شود:

۱) کمربند چین خورده زاگرس:

این کمربند شامل نواحی غرب و جنوب غرب از زلزله خیزترین منطقه های ایران است. زلزله ها بیشتر از نوع خفیف و متوسط و گاهی هم از نوع شدید است. (زلزله سیلاخور فارسینج)

۲) ناحیه البرز:

محدوده این قسمت از قفقاز تا شمال خراسان را دربرمی گیرد. نوع زلزله ها بیشتر از نوع بزرگ و مخرب است که تعداد آنها کمتر و دوره آرامش آن طولانیتر است. (رودبار منجیل)

۳) نواحی مرکزی و شرق ایران:

شامل قسمتهای مرکزی و شرق و شرق مرکزی ایران است. قابلیت ایجاد زمین لرزه های بزرگ در این ناحیه وجود دارد. (طبس ۱۳۵۷، دشت بیاض ۱۳۴۷)

۴) ناحیه آذربایجان: در این ناحیه خطر بالقوه زلزله زیاد است زیرا گسله های فراوان و فعالی وجود دارد همچنین به علت کوه های آتشفشان سهند، سبلان که در ایجاد بعضی زلزله ها می توانند نقش داشته باشند.

مناطق یک و دو و چهار از مراکز آباد و حاصلخیز کشور و همین گونه محل اسکان زیاد جمعیت می باشد. لذا وجود هر زلزله در این منطقه همراه با خسارات و تلفات زیادی است چنان که در رودبار منجیل بیش از ۳۰۰۰۰ نفر جان باختند.

با کمی دقت در نقشه های پراکندگی شهرها و روستاها و با نقشه های تراکم جمعیت و مقایسه آنها با نقشه های طبیعی ایران به خوبی می توان دریافت که بیشتر شهرها و روستاهای ایران در پای کوهها و دامنه ها وجود دارد. چرا که اولا آبهای سطحی و رودخانه ها از کوهها سرچشمه می گیرند. ثانیاً خاک های این نواحی حاصلخیز است. ثالثاً وجود چشمه هایی که بیشتر بدلیل شکستگی ها ظاهر شده اند و موجب جذب جمعیت شده اند. وجود آبهای زیرزمینی که در مخروط افکنه ها و سردشت ها وجود دارد، لذا محل مناسبی جهت ایجاد آبادیها و روستاها و شهرها بوده است. در عین حال فاصله این مراکز با قله ها ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر است و چون بسیاری از گسل ها از بلندی ها می گذرد و از آنجا که خطر بالقوه ایجاد زلزله در این گسل ها زیاد است، لذا می توان دریافت که فاصله شهرهای ایران تا مراکز زلزله ها بسیار کم است.

از بررسی آماری زلزله های ایران متوجه می شویم در یک قرن گذشته بیش از ۸۵ زلزله مخرب رخ داده است که ۳۶ زلزله از این تعداد با بزرگی بالای ۶ ریشتر بوده است. به طور متوسط در ایران هر ۵ سال یک زلزله شدید رخ داده است.

متوجه می شویم که بیش از یک سوم ایران با خطر نسبی متوسط و یک سوم با خطر نسبی متوسط و یک سوم با خطر نسبی پایین از متوسط مواجهه اند.

شدیدترین زلزله که در طول قرن گذشته در ایران رخ داده مربوط به زلزله طبس ۱۳۵۷ بوده با بزرگی ۷/۷ درجه بوده است و ۱۹۶۰۰ نفر کشته شده اند.

زلزله رودبار منجیل در سال ۱۳۶۹ با بزرگی ۳/۷ریشتر که بیش از ۳۵۰۰۰ را تلف کرد بعلاوه خسارتهای اقتصادی، اجتماعی و روانی زیادی بر جای گذاشت و زلزله بم با قدرت ۳/۶ ریشتر و قریب به ۴۰ هزارنفر قربانی در سال ۱۳۸۲ روی داد

خسارات زیاد و تلفات زیاد ناشی از زلزله های را می توان به چند دلیل دانست:

- ضعف ها و کاستی های سازه ای و عوامل مربوط به آن

- کانون زلزله های ایران بدلیل ساز و کار وقوع زلزله در عمق کمی از سطح زمین (۱۰ تا ۲۰ کیلومتری) قرار داشته که انرژی زیادی را به سطح زمین می رساند و موجب تحریق می شود.

- در ایران بازگشت زلزله های بزرگ نسبتاً طولانی است و موجب ذخیره انرژی زیاد می شود. در نتیجه چند سال بعد از زلزله ها شهرها بازسازی می شوند هر چند در بدو امر ممکن است رعایت نکات فنی بشود اما در درازمدت رعایت نکات فنی با سهل انگاری روبرو می شود. در نتیجه در زلزله بعدی خسارات زیادی از آن ناشی می گردد.

▪ تهران

آن روز که آغامحمدخان قاجار این دهکده کوچک را پایگاهی برای استقرار حکومت قاجار قرارداد، تصمیمی درست، بجا و سرنوشت ساز گرفت.

کوهستان های شمالی تهران؛ که بلندترین قله این کوهستان- توچال- با ۳۹۳۳ متر بر تمام فضای شهر مشرف است. از طرفی، دامنه های البرز است؛ که به تپه ماهورها و دره های اوین، درکه، نیاوران، حصارک و سوهانک منتهی می شود و همواره خیل عظیمی از جمعیت را بسوی خود فرامی خواند. اما دشتی که قسمت اعظم شهر تهران بر آن گسترده شده دارای شیب ملایمی با جهت شمالی- جنوبی است.

فضای جغرافیایی شهر تهران در کوه و دشت به وسیله دو رود کرج در غرب و جاجرود در شرق مشخص می شود که در نزدیکی کویر نمک در جنوب شرقی تهران به یکدیگر می پیوندند.

دمای تهران بین ۷- تا ۴/۳۹+ درجه (میانگین ماهانه حداکثر ۲۷ و حداقل ۱/۰ درجه) و بارندگی سالانه ۳۱۶ میلیمتر است.

وسعت تقریبی تهران ۷۰۰ کیلومتر مربع است که باحریم آن قریب دو هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. جمعیت تهران حدود ۸ میلیون نفر است که با احتساب شهرهای استان و شهرک های اقماری آن چیزی حدود ۱۲ میلیون برآورد می شود. شورای شهر، تهران را به ۲۲ منطقه شهری تقسیم کرده است.

● زلزله احتمالی در تهران

تصور وجود زلزله ای در این مساحت و این جمعیت وحشتناک به نظر می رسد. بخصوص اگر توجه کنیم که قسمت اعظم تهران در نقاط مرکزی دارای ساختمانهای غیرفنی و با کوچه های کم عرض و کمبود امکانات امدادی و رشد سریع جمعیت همراه می باشد. تهران در حقیقت همیشه می لرزد اما کسی به این لرزه ها توجه نمی کند. موقعیت تهران در پایکوه البرز یعنی واقع شدن بر روی کمربند زلزله خیز آلپ- هیمالیا از یک طرف و از طرف دیگر وجود گسل های طولی فراوان در لایه های آبرفتی دامنه البرز که بر اثر آزمایش های ژئوتکنیک ثابت شده است و همینگونه وجود زلزله های تاریخی از گذشته های بسیار دور تا به حال چند بار تکرار شده و خسارات و تلفات زیادی برجای گذاشته چنانکه اولین زلزله ثبت شده در ری بوده است و حتی لغت ری که در زبان یونانی رگه، راگا، رکس گفته شده به معنای زیر و رو شدن است و نام روستایی بنام بومهن که در فارسی به معنای حرکت زمین می باشد، همه شاهدی دال بر زلزله خیز بودن تهران دارد. این همان چیزی است که در سال های اخیر شایعاتی مبنی بر اتفاق افتادن زلزله در مقطع زمانی خاصی همه مردم را هراسان کرده است. اگر چه انسان بواسطه ضعف و فراموشکاری خود سریع از همه چیزغافل می شود و همه چیز را فراموش می کند.

تراکم جمعیت در تهران در حوزه های جنوب غرب، شرق،مرکز و جنوب شرق و شمالی به ترتیب ۳۰۰۰۰، ۲۸۰۰۰، ۱۴۶۰۰، ۵۰۰۰ نفر و وسعت به ترتیب ۱۱ درصد، ۵/۲ درصد، ۵/۳۴ درصد و ۵۲ درصد می باشد.

از نظر لرزه خیزی تهران بسیار لرزه خیزاست. در شکل روبرو مناطق زلزله خیز تهران مشخص شده اند مناطقی که به رنگ زرد در این نقشه مشخص شده مرز گسیختگی گسل هاست. در این منطقه هیچ ساختمانی با هر ضریب ایمنی سالم نمی ماند. منطقه بعدی که به رنگ آبی مشخص شده به دلیل اینکه در جوار منطقه گسست قرار دارد ویرانی بسیار شدیدی خواهد داشت.

اگر تهران از اصول شهرسازی الگوبرداری می کرد تمام این مناطق زرد وآبی باید تبدیل به پارک می شد. اینجا مکانهایی هستند که بیشترین برج سازی ها در آن انجام گرفته و می گیرد.

بخشی که در نقشه اصلی ادامه پیدا می کند ازسمت راست تا لشگرک و جاجرود و تلو و سد لتیان ادامه پیدا می کند و از سمت چپ که تقریبا کامل اسکان شده است.

مناطقی که در نقشه به رنگ سفید مشخص شده مناطق با ویرانی شدید (و غیرمسکونی) و مناطق خاکستری رنگ نواحی مسکونی در زمان تهیه نقشه است که حتما سالیان زیادی از آن نمی گذرد و تهیه کننده تصور رشد مناطق مسکونی را تا به این حد نمی کرده است. نواحی که هاشور شده است مناطق با توان آبگونگی و ویرانی شدید ذکر شده است. نخستین زلزله تهران ۴۰۰۰ سال پیش از میلادمسیح در شهرری اتفاق افتاده است. حدود ۱۰۰۰سال پیش چند زلزله تاریخی درتهران اتفاق افتاد حدود سال ۷۰۰یا۸۰۰ میلادی نیز چند زلزله تاریخی رخ داد و اتفاقا از بخت بد تهرانی ها همان موقع چند اتفاق دیگر هم افتاد حمله مغول ها در حدود سال های ۱۲۰۰ تا ۱۱۰۰ میلادی یکی از این حوادث بود یعنی در یک مقطعی تهران یا همان منطقه ری مورد هجوم مغول ها و زلزله قرار می گیرد اما به لحاظ موقعیت استراتژیک آن، شهر دوباره برپا می شود و در حدود ۲۰۰ سال پیش تهران به عنوان پایتخت انتخاب می شود.

ازنظر زلزله درتهران ۳مسئله مهم وجود دارد یکی گسلی در جنوب تهران است که از ایوانکی در شمال گرمسار شروع می شود تا به بی بی شهربانو یعنی همان منطقه سه راه افسریه می رسد. در مورد این گسل همه شواهدی که مربوط به فعال بودن یعنی خردشدگی و نظایر آن است دیده می شود، اما در مورد گسل ایوانکی مسائله بسیار مهمی وجود دارد و آن این است که از حدود ۲۰۰ سال پیش هیچ زلزله مهمی در آن اتفاق نیفتاده است. در مورد گسل شمال تهران که از کرج شروع و به منطقه لواسانات می رسد نیز عملا هیچ وقت زلزله تاریخی مهمی و قابل انتساب به آن دیده نشده است.

وضعیت ساختمان ها در شهر تهران نیز مطلوب نیست. بخش های مرکزی تهران و محلات قدیمی شهر و اطراف آن مانند تجریش، قلهک و جنوب شهر ساختمان هایی با طول عمر بیش از ۳۰ سال وجود دارد که با مصالح نامرغوب و ملات ضعیف ساخته شده اند و نمی توانند در برابر زلزله ای با بزرگی متوسط مقاومت کنند.

تراکم خانه ها و جمعیت، نبودن فضای باز برای چادرزدن و کمک رسانی از گرفتاری های تهران است. وجود ساختمانهای غیرمقاوم، سطح بالای آب و پساب زیرزمینی، دانه ریزبودن خاک، آبرفتی بودن رسوبات باعث شده است با وجود اینکه گسلهای اصلی بیشتر در شمال شهرتهران است ولی جنوب تهران نیز در برابر زلزله آسیب پذیر باشد. سدهای کرج، لتیان، لار در برابر زلزله های بزرگ مقاوم نیستند و مشکل دیگری برای شهر هستند.

● گسل های اصلی تهران

خطر زمین لرزه های قوی که تهران را تهدید می کند، زمین لرزه هایی هستند که از جنبش دوباره و حرکت احتمالی گسل ها به وجود می آید.

آخرین زلزله مهیب تهران در اثر حرکت گسل مشا و با بزرگی ۱/۷ ریشتر مربوط به سال ۱۲۰۹ است. دراین فاصله در سالهای ۱۳۰۹، ۱۳۲۶، ۱۳۳۴، ۱۳۶۲، چند زمین لرزه در تهران احساس شده که تنها از نظر ارتباط با گسل مشا اهمیت دارد. طبق مطالعات انجام شده دوره بازگشت یک زمین لرزه ۱۰ تا ۲۱۹ سال است و همانطور که در بالا ذکر شد از آخرین فعالیت مشا ۱۸۰ سال گذشته است و تهران همچنان در انتظار یک زلزله مهیب به سر می برد.

مطالعات زمین شناسی نشان می دهد که گسل شمال تهران، گسل نیاوران و مجموعه گسل های ری از مهمترین گسل های فعال هستند که قادرند چند سانتی متر تا چند متر حرکت کنند.

گسل های تهران را به سه دسته تقسیم می کنند:

۱) گسل های اصلی و زلزله زا با طول بیش از ۱۰ کیلومتر، اینها جزء گسل های فشاری و پرانرژی هستند که هم زمان بازگشت طولانیتر دارند و هم ویرانگر هستند. گسل شمال تهران، مشاء، فشم، نیاوران، محمودیه، شمال ری، جنوب ری و کهریزک از اینگونه اند.

۲) گسل متوسط (طول ۲تا ۱۰ کیلومتر)

۳) گسل های فرعی (کمتر از ۲کیلومتر)

در گسل مشاء هر ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال یک زلزله بزرگ رخ داده است. یعنی در یک میانگین زمانی ۲۵۰۰ ساله به طور متوسط یک زلزله مهم داشته ایم.

● مدیریت بحران

پیش بینی زلزله حتی در کشورهای پیشرفته و صاحب دانش و فن لازم بسیار ضعیف می باشد. لذا معمولا زمین لرزه های با شدت بالا تلفات جانی و مالی فراوانی به همراه دارد. برای کاستن از میزان خسارات و تلفات ناشی از زلزله باید قبل از وقوع آن پیشگیری های لازم مورد توجه واقع شود. اما در رابطه با مدیریت بحران، سه فاز مشخص وجود دارد که شامل آمادگی (قبل از بحران)، مقابله (هنگام بحران یا وقوع حادثه) و بازسازی (بعداز بحران) می باشد. برای پیشگیری از خطرات زلزله هرکدام از مسئولین و مردم باید اقدامات لازم را انجام دهند که البته گفتنی است در چند سال اخیر اقدامات بسیار مدبرانه ای در جهت پیشگیری ازعوارض زیانبار رخداد زلزله احتمالی در سراسر کشور منجمله تدوین آیین نامه های نظام مهندسی ساختمان و دیگر اقدامات مشابه اندیشیده شده است که جای سپاس فراوان دارد.

از جمله این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره نمود:

۱) شناسایی مناطق زلزله خیز و تهیه نقشه های پهنه بندی خطر زلزله توسط دستگاههای مسئول

۲) رعایت نکات فنی در ساخت و سازهای شهری و نظارت موثر و مفید بر ساخت و سازها نظیر ساختمانهای اداری، عمومی، مسکونی

۳) آموزش مداوم شهروندان با زلزله و راههای گریز و مقابله با خطرات آن توسط رسانه های عمومی و مراکز آموزشی، مطالعات میدانی در کشورهای پیشرفته نشانگر این موضوع است که پس از وقوع بحران ها، بیش از هفتاد درصد از نجات یافتگان توسط مردم محلی نجات پیدا کرده اند. بنابراین آموزش و تجهیز گروههای داوطلبانه مردمی گامی موثر و مفید در مدیریت بحران های احتمالی به شمار می رود.

۴) آماده بودن قبل از وقوع زلزله نظیر مهیانمودن امکانات دارویی، بهداشتی، مراکز امدادی، آتش نشانی، بیمارستانی و تجهیزنمودن این مراکز و دیگر سازمانهای مسئول، تا در هنگام زلزله بتوان به نیازمندان کمک نمود.

۵) شناسایی ساختمان های عمومی و مسکونی غیرفنی و نامقاوم موجود و استحکام بخشی و تجهیز آنها در مقابل زلزله

۶) همه ما باید برای سه روز یک سری لوازم مانند آب، غذای کنسروی، رادیو کوچک و چراغ قوه را در منزل داشته باشیم. محلی را نیز در منزل باید جهت پناه گرفتن از قبل درنظر گرفت که معمولا زیرمیز ناهارخوری بهترین جاست. لای چارچوب در کاملا اشتباه است. چرا که در باشتاب همچون بادبزن در حرکت خواهدبود. در هنگام بحران باید از حیف و میل خودداری کرد و به ازای هر نفر از اعضا خانواده یک و نیم لیتر آب نیاز است. در ژاپن از دوران دبستان همه وظایفشان را در هنگام بحران و مسائل مربوط به زلزله را با کاردستی و بازدیدها و گردشهای علمی و حتی انجام مانورها به آنها آموزش می دهند.

۷) معمولا مدرسه و دانشگاه بهترین محل اسکان موقت است و معمولا امکانات اسکان موقت نیز در آن مدرسه ها ذخیره شده است. در ژاپن از همه منابع حتی چاه های قدیمی که با تلمبه آب می کشند نیز برنامه ریزی شده تا در هنگام خطر از همه منابع موجود بتوان استفاده کرد.

در پایان راقم این سطور با ابتهال از درگاه پروردگار مهیمن می خواهد سرزمین ما و بلکه همه جهان را از بلایای قهری و طبیعی و به ویژه زمین لرزه در پناه امن خویش محفوظ بدارد.

اما تو ای زمین

ای زادگاه ما!

ما با تو دوستیم

زین پس شرار قهر به بنیاد ما مزن

ما را چنانکه رفت اسیر بلا مکن

این کلبه ها که خانه امید و آرزوست

ویرانسرا مکن

مهندس ر امین امینی زارع