چربیهای ترانس

چربی های ترانس هنگام افزدون هیدروژن به روغن ها برای بالابردن نقطه ذوب آنها برای افزایش طول عمر و پایداری آنها به وجود می آیند

چربی‌های ترانس هنگام افزدون هیدروژن به روغن‌ها برای بالابردن نقطه ذوب آنها برای افزایش طول عمر و پایداری آنها به وجود می‌آیند.

چربی‌های ترانس در روغن‌های شیرینی‌پزی گیاهی، برخی از مارگرین‌ها، شیرینی‌‌جات، غذاهای حاضری مانند دونات‌ها و سیب‌زمینی‌ سرخ‌کرده و سایر غذاهایی که که با روغن‌های هیدروژنه‌شده پخته یا سرخ شده‌اند، یافت می‌شوند.

اغلب چربی‌های ترانس به صورت مصنوعی و هنگامی که تولیدکنندگان روغن‌های مایع را به روغن‌های جامد مانند روغن شیرینی‌پزی یا مارگارین جامد بدل می‌کنند تشکیل می‌شوند.

مقدار کمی چربی ترانس به طور طبیعی و عمدتا در غذاهای با منبع حیوانی یافت می‌شود.

در ابتدا تصور می‌شد که چربی‌های ترانس جایگزین سالمی برای چربی‌های حیوانی باشند، زیرا از چربی‌های اشباع‌نشده هستند و عمدتا از روغن‌های گیاهی به دست می‌‌آیند.

اما دانشمندان بعدها دریافتند که این چربی‌ها نه تنها سالم نیستند، بلکه هم کلسترول بد (LDL) را بالا می‌برند و هم کلسترول خوب (HDL) را پایین می‌‌آورند، و به این ترتیب خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی را افزایش می‌دهند.

چربی‌های ترانس همچنین به علل دیگری غیر از تاثیر بر روی کلسترول خون برای قلب مضر هستند.این چربی ها میزان تری‌گلیسرید‌ها – چربی دیگر موجود در خون- را بالا می‌برند. میزان بالای تری‌گلیسرید نیز در سخت شدن دیواره شریان‌ها (تصلب‌ شرایین) که زمینه بیماری قلبی را فراهم می‌کند، دخیل است.

چربی‌های ترانس میزان لیپوپروتئین a یا LP نوعی از کلسترول LDL را در خون افزایش می‌دهند که احتمالا به طور مستقل خطر بیماری قلبی را بالا می‌برد.

چربی‌های ترانس همچنین باعث ایجاد التهاب دیواره عروق می‌شود و از این زاه نیز در ایجاد پلاک‌های چربی و انسداد رگ‌های خونی قلب نقش دارد.

بنابراین برای حفظ سلامت قلب باید میزان مصرف چربی‌های ترانس را به حداقل رساند. اگر روی برچسب غذایی به وجود روغن هیدروژنه‌شده یا روغن شیرینی‌‌پزی اشاره شده بود، باید دانست که آن غدا حاوی چربی ترانس است.

● کره و انواع روغنها

روغن کانولا روغن کانولا محصولی است که از هیبریداسیون کردن تخم شلغم روغنی به دست می آید، اخییراً یکی از محبوب ترین روغن ها برای متخصصین تغذیه و پزشکانی که ادعا میکنند خطر بیماری های قلبی را کاهش می دهد شده است. فواید: حاوی میزان کمی روغن اشباع می باشد.

حاوی میزان زیادی روغن غیر اشباع مونو می باشد.

حاوی میزان زیادی اسید چرب امگا ۳ می باشد.

در مقایسه با روغنهای دیگر، بهترین ترکیب اسید چرب را دارا می باشد.

همه ی ما طبق تجربیاتمان می دانیم، چیزی که یکسری فایده برای سلامتیمان داشته باشد، از طرف دیگر مضراتی نیز برایمان دارد. روغن کانولا هم همینطور است. باوجود فواید زیاد آن، باعث مشکلات سلامتی زیادی هم می شود. مضرات: قابلیت فاسد شدن آن نسبت به سایر روغن ها بیشتر است.

وقتی در دمای بالا به آن گرما داده شود، دود ناشی از آن باعث ابتلا به سرطان ریه می شود.

تحقیقات و آزمایشات نشان می دهد که وقتی این روغن را در دمای بالا گرما دهیم، سم ایجاد می شود.

طریقه ی استفاده از این روغن: از روغن کانولا می توان برای سرخ کردن غذا استفاده کرد. اما باید میزان کم تا متوسط به آن گرما دهیم.

غذاهای مناسب برای این روغن: روغن کانولا مزه و بویی ملایم دارد، به همین دلیل برای غذاهای پر ادویه روغن مناسبی محسوب می شود چون مزه ی این روغن به هیچ وجه با مزه ی غذا مخلوط نمی شود. - روغن زیتون روغن زیتون که همه جا به حافظ سلامتی معروف است، پرفروشترین روغن در آمریکا و سایر نقاط جهان شناخته شده است. آنچه باعث محبوبیت این روغن شده است، طعم و بوی خاص و ترکیبات مفید آن برای سلامتی می باشد. فواید: حاوی میزان زیادی روغن غیراشباع مونو می باشد.

حاوی مواد شیمیایی گیاهی است که باعث کاهش کلسترول و خطرا ابتلا به سرطان می شود.

حاوی میزان زیادی آنتی اکسیدان است.

دوام و مدت نگاهداری آن نسبت به روغن های دیگر بیشتر است و حتی می توان آن را فریز کرد.

گرچه فواید روغن زیتون بسیار بیشتر از مضرات آن است، اما این محصول هم ضررهایی دارد. مضرات: با گرم شدن، کمی از طعم و بوی این روغن از دست می رود.

گرم شدن در دمای بالا می تواند باعث بی ثباتی و ناپایداری روغن شود، که باعث ایجاد بیماری های قلبی در مصرف کنندگان شود.

طریقه ی استفاده از این روغن: گرچه می توان از این روغن برای آشپزی استفاده کرد، اما اگر به صورت نپخته استفاده شود، سالم تر است مثلاً با سالاد یا در سُس های مختلف.اگر می خواهیم از این روغن برای غذا پختن استفاده کنیم، بهتر است از حرارت کم تا متوسط استفاده کنیم.

غذاهای مناسب برای این روغن: روغن زیتون طعم و بویی قوی دارد که باعث میشود بتوانیم آن را در سُس های مختلف چه گرم و چه سرد ترکیب کنیم. همچنین هنگام استفاده آن در غذا پختن، می تواند طعم خوبی کنار غذاهای مدیترانه ای (مثل غذاهای ایتالیایی و یونانی) باشد. روغن سویا همانطور که از نامش پیداست، این روغن روغنی گیاهی است که از سویا به دست می آید. به خاطر فوایدی که برای سلامتی دارد، این روغن هم اخیراً جزء روغن های محبوب محسوب می شود.

● فواید

حاوی میزان زیادی اسید چرب امگا۳ می باشد.

منبع خوبی برای ویتامین E محسوب می شود.

حاوی میزان زیادی اسید چرب غیر اشباع پلی می باشد.

این روغن هم مثل سایر انواع روغن های گیاهی، درکنار فوایدش، مضراتی نیز برای سلامتی دارد. مضرات: در دمای بالا قدرت پایداری ندارد.

تحقیقات و آزمایشات نشان می دهد که وقتی این روغن را در دمای بالا گرما دهیم، سم ایجاد می شود.

▪ طریقه ی استفاده از این روغن: از این روغن در مایونز و مارگارین استفاده میشود، به همین خاطر ممکن است بدون اینکه اطلاع داشته باشید از این روغن به کرات استفاده کرده باشید.

این روغن برای سرخ کردن گوشت و سبزیجات انتخاب بسیار مناسبی است (البته فراموش نشود، در دمای بسیار کم). استفاده ی آن همراه با سالاد خوب نیست.

▪ غذاهای مناسب برای این روغن: غذاهای آسیایی، هندی و سایر غذاهای ادویه دار

▪ کره فواید: مزه ی خوبی دارد.

منبعی برای ویتامین A و ویتامین های حلال چربی مثل E، K و D می باشد.

حاوی سلنیوم می باشد که یک آنتی اکسیدان است. همچنین حاوی ایودین می باشد که برای غده ی تیروئید مفید است.

با مواد طبیعی ساخته می شود.

باوجود این فواید، کره مضراتی نیز دارد. با توجه به چربی و کلسترول بالای آن، همیشه توصیه می شود که به میزان بسیار کم استفاده شود.

▪ مضرات: حاوی میزن زیادی روغن اشباع و کلسترول است.

کالری بسیار بالایی دارد.

▪ طریقه ی استفاده از این روغن: از کره می توان در غذا پختن استفاده کرد. همچنین از آن در سُس ها مختلف نیز بهره گرفت.

▪ غذاهای مناسب برای این روغن: سُس های خامه ای، ماریناد گوشت، غذاهای پخته و نان

● مارگارین

مارگارین به عنوان جایگزینی برای کره ی پرچربی و پرکلسترول به جهان معرفی شد. هنگامی که این ماده ساخته می شد، در آن از چربی ترنس استفاده شد که این روزها متخحصصین تغذیه آن را یکی از عوامل بالا بردن کلسترول بد و پایین آوردن کلسترول خوب می شناسند.

گرچه بسیاری از تولیدکننده های مارگاری امروزه دیگر از چربی ترنس استفاده نمیکنند، اما هنوز هم مارگارین های ساخته شده با چربی ترنس در بازار موجود است. فواید: مزه ی خوبی دارد.

نسبت به اکثر روغن ها و کره، چربی کمتری دارد.

استفاده ی آن آسان است.

▪ منبع ویتامین E محسوب می شود. مضرات: گرچه نسبت به کره چربی کمتری دارد، اما اکثر مارگارین ها با روغن های هیدروژن دار شده درست می شوند که باعث بالا بردن کلسترول می شود.

▪ طریقه ی استفاده از این روغن: از مارگارین می توان به عنوان جایگزینی برای کره در بسیاری از غذاها استفاده کرد. برای سرخ کردن گوشت و سبزیجات نیز می توان از آن استفاده کرد.

▪ غذاهای مناسب برای این روغن: مارگارین طعم بسیار خوشایندی دارد که باعث می شود بتوان آن را با غذاهای مختلف ترکیب کرد. مارگارین با غذاهای نپخته مثل نان بسیار خوب است و همچنین اضافه کردن آن به گوشت سرخ شده یا سبزیجات و یا سُس های مختلف خوب است.

اسپری روغن گیاهی مخصوص آشپزی این روغن، برای آشپزی بسیار آسان است، چون می توان بسیار ساده روغن را در کف ماهیتابه یا روی غذا اسپری کرد. فواید: استفاده ی آسان

میزانی که از بطری بیرون می آید بسیار کم است به همین دلیل چربی زیادی به غذا نخواهد داد. مضرات: اکثر این اسپری ها حاوی روغن هایی بسیار پرچربی می باشد. به همین دلیل اگر میزان زیادی از آن را اسپری کنید کالری بسیار بالایی مصرف خواهید کرد.

طریقه ی استفاده از این روغن: به جای ریختن روغن از درون بطری روی ماهیتابه به میزان زیاد، می توانید هر اندازه که مایل بودید از این روغن روی غذا یا ماهیتابه اسپری کنید.

▪ غذاهای مناسب برای این روغن: بهتر است از این نوع روغن به عنوان پایه استفاده کنید تا مطمئن شوید که غذا به ماهیتابه یا قابلمه نچسبد. برای پختن سبزیجات یا گوشت بهتر است از کره با روغتن های دیگر استفاده کنید.

غذاهایتان را با بهترین روغن بپزید

حمیدرضا طغیانی خوراسگانی [ کارشناس تغذیه ]