صدای پای كفش های زنانه

در انتخابات شوراها اتفاقات غیرقابل پیش بینی زیادی افتاد یكی اش هم حضور پررنگ زنان و افراد مستقل و ناشناس در انتخابات شوراهای شهر های بزرگ بود

در انتخابات شوراها اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی زیادی افتاد یكی‌اش هم حضور پررنگ زنان و افراد مستقل و ناشناس در انتخابات شوراهای شهر‌های بزرگ بود.

رفتار مردم ما یك جورهایی شبیه «بلایا و حوادث طبیعی» است. از این جهت كه هردو به شدت غیرقابل پیش‌بینی‌اند و معمولا باعث شوكه شدن ناظران، به‌خصوص كارشناسان می‌شوند.

با این رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی مردم (در اكثر جریان‌های اجتماعی و سیاسی) دیگر كارشناسان هواشناسی تنها نیستند و پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های كارشناسان و تحلیلگران امور اجتماعی و سیاسی هم معمولا غلط از آب درمی‌آید! نمونه‌اش رفتار مردم كشورمان در انتخابات اخیر بود. طی ۱۰ سال گذشته كمتر انتخاباتی برگزار شده است كه نتایج حاصل از آن، طبق پیش‌بینی بوده و از مدلی خاص پیروی كرده باشد.

یك بار كه همه می‌گویند دوره دورهٔ مستقل‌هاست، لیست‌های شاخص جناح‌های سیاسی رأی می‌آورند. دفعهٔ بعد كه قرار است لیست‌ها با هم رقابت كنند، كاندیداهای ناشناخته و منفرد پیروز انتخابات می‌شوند و قس علی هذا. این‌طوری پیش برود، «تحلیلگری و كارشناسی رفتار مردم» در كشورمان می‌تواند جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب شود و كارشناسان هم امیدوار به بازنشستگی پیش از موعد!

با این حال شاید مهم‌ترین اتفاق غیرقابل پیش‌بینی، حضور زنان خصوصا از نوع جوان و ناشناختهٔ آن‌ها در صحن شوراها بود. اتفاقی كه خیلی‌ها درست یا نادرست آن را به جوانی و جاذبه‌های آن‌ها ربط می‌دهند. به همین‌خاطر هم این موضوع در این پرونده برجسته‌تر شده است.

● آمار زن‌های شورای شهر

در حالی كه در دوره‌های اول و دوم شورای شهر، زنان فقط ۷درصد كرسی‌ها را به خود اختصاص داده بودند، در شورای شهر سوم، میزان حضور آنان در صحن شوراها افزایشی ناگهانی یافته است. این هم چند نمونه آمار قابل توجه دربارهٔ حضور زن‌ها در شوراهای شهرهای مراكز استان.

از ۳۰ شهری كه مركز استان محسوب می‌شوند، در ۱۲ شهر، زنان رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص داده‌اند.

زنان با كسب ۴۳ كرسی از مجموع ۲۶۹ كرسی شوراهای اسلامی شهرهای مراكز استان، حدود ۱۶ درصد از این كرسی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.

بیشترین تعداد زنانی كه به شوراهای مراكز استان‌ها راه یافتند، متعلق به شهرهای قزوین و همدان است كه در هر كدام تعداد زنان چهار نفر است. در هر یك از شهرهای تهران، اراك، ارومیه و زنجان هم سه زن به تركیب نهایی شوراها راه یافته‌اند.

تنها در هفت شهر اصفهان، بوشهر، تبریز، رشت، ساری، كرمانشاه و یاسوج، هیچ نامزد زنی نتوانست به شورای شهر راه پیدا كند.

● مردم با چه ملاك‌ها و معیارهایی دست به انتخاب زدند؟

نتایج انتخابات اخیر شورای شهر، چه در تهران و چه در شهرستان‌ها باز هم شگفتی آفرید. به‌خصوص در شهرستان‌ها كه با وجود حضور ائتلاف‌ها‌ و لیست‌های انتخاباتی رنگارنگ و متنوع كه از سوی گروه‌های سیاسی موسوم به چپ و راست ارائه شده بود، تعداد قابل توجهی از افراد ناشناخته و مستقل، موفق به كسب آرای قابل توجه و در نهایت فتح كرسی‌های شوراهای شهرشان شدند.

نحوه تبلیغات و نوع رأی آوردن برخی از آن‌ها عجیب و در عین حال جالب توجه بود. در یكی از شهرها، یكی از كاندیداهای زن، با شعار «دخترم! قلب تو ستاد انتخاباتی من است» احساسات دختران شهر را حسابی تركاند و بالاخره هم به شورا راه یافت.

انتخابات امسال از جهاتی فوق‌العاده بود. در بعضی شهرستان‌ها رنگ و لعاب و شكل و شمایل پوسترها، صاحبانشان را خوشبخت و اولین حضور آن‌ها در گردونهٔ انتخابات را توأم با پیروزی باورنكردنی و قاطع آن‌ها كرد! در نقاطی از كشور نیز بعضی‌ها به خاطر مشابهت فامیلی‌شان با افراد مشهور در انتخابات شركت كردند و آرای قابل توجهی را هم به دست آوردند.اما این انتخابات، یك شگفتی دیگر هم آفرید؛ شگفتی‌ای كه باعث می‌شود از این به بعد در سراسر كشور، صدای پاشنهٔ كفش‌های زنانه در صحن شوراها بیشتر به گوش برسد!

● دخترانی با كفش‌های مردانه

«بعد از دوم خرداد یك مقدار حضور زن‌ها جدی‌تر گرفته شد و اخیرا هم نظر رئیس‌جمهور درخصوص حضور خانم‌ها در ورزشگاه‌‌ها نشان داد كه دولت كنونی هم مخالف حضور خانم‌ها در جامعه نیست.» سعید معدنی، استاد دانشگاه پاسخش به سؤال ما دربارهٔ چرایی حضور چشمگیر خانم‌ها در شوراهای شهر را این‌طور شروع می‌كند و ادامه می‌دهد: «در ده پانزده سال اخیر، رشد خانم‌ها در زمینه‌های مختلف، رشد چشمگیری بوده است. ۶۰ تا ۶۵ درصد ورودی‌های دانشگاه‌ها خانم‌ها هستند كه به مرور فارغ‌التحصیل شده و وارد عرصهٔ اجتماعی می‌شوند.»

معدنی مثال جالبی هم می‌زند. «در كرج روستایی هست كه اخیرا بزرگ شده و پیشرفت زیادی هم كرده است. هشت سال پیش و در انتخابات شوراها یكی از كاندیداها در شعارهای خودش نوشته بود: «مدافع حقوق زنان». به خاطر نوع نگاه و تعصباتی كه به زنان وجود داشت از او خواسته بودند كه این عبارت را حذف كند. اما این بار در همان روستا، سه كاندیدای زن داشتیم!»

فاطمه آلیا نمایندهٔ زن مجلس هفتم هم معتقد است فعالیت مثبت زنان حاضر در عرصه‌های اجرایی كشور، راه را برای دیگر زنان هموار كرده و اقبال مردم به كاندیداهای زن، به خاطر قابلیت آن‌‌ها و رضایتمندی عمومی از عملكرد آن‌ها است.آلیا می‌گوید: «خانم‌ها همیشه به مشاركت دعوت شده‌اند و حالا این مشاركت صورت گرفته و با اقبال مردم هم مواجه شده است. ضمن این‌كه خانم‌ها علاوه بر توانمند بودن، دلسوزی و توجه بیشتری نسبت به كارها دارند.»

● ضد دموكراسی

از توفیق قابل توجه زن‌ها در انتخابات شوراها كه بگذریم، باز می‌گردیم به رفتار انتخاباتی عجیب و غریب مردم. این‌كه چرا این‌بار در اكثر نقاط كشور منفردها و چهره‌های عموما ناشناخته رأی آورده‌اند؛ درست برخلاف انتخابات دورهٔ پیش كه یك لیست انتخاباتی (اصولگرایان) در اكثر شهرها رأی آورد و مردم اصطلاحا لیستی رأی دادند.

حسینعلی افخمی، استاد دانشگاه در این‌باره می‌گوید: «آن‌قدر دولتمردان و فعالین سیاسی، در خصوص غیرسیاسی بودن شوراها تبلیغ می‌كنند كه رویكرد مردم در این زمینه، تعجب‌برانگیز هم نیست. این در حالی است كه شوراهای شهر از مردمی‌ترین سطوح فعالیت‌های سیاسی است و تبلیغ‌های اینچنینی به ماهیت شوراها لطمه می‌زند.»

افخمی دربارهٔ رأی آوردن چهره‌های ناشناس معتقد است: «در این انتخابات، حرفه‌ای‌ها شامل روزنامه‌نگاران، مهندسان، جامعه پزشكان و... حضور چشمگیری نداشتند و تنها ورزشكاران بودند كه در صحنه حاضر شدند و اتفاقا آرای خوبی هم به‌دست آوردند. در مجلس پنجم ۲۴ نفر از لیست جامعهٔ مهندسین به مجلس راه پیدا كردند در حالی كه در شورای شهری كه به چنین تخصص‌هایی نیاز است، این گروه اساسا شركت نكرد.»

افخمی از این وضعیت دل خوشی ندارد و تأكید می‌كند: «قدر مسلم این است كه انتخاب افرادی كه به صورت منفرد در انتخابات شركت می‌كنند و معمولا فاقد برنامهٔ مشخص و كارشناسی شده‌ای برای ادارهٔ امور شهرشان هستند نه تنها كمكی به آبادانی و عمرانی شهرها نمی‌كند كه در جهت عكس آن نیز خواهد بود.»

عشرت شایق، نمایندهٔ تبریز در مجلس، این نوع رفتار انتخاباتی مردم را در شهرستان‌ها عادی توصیف می‌كند و می‌گوید: «چون در پایتخت، هیچ لیستی به طور كامل رأی نیاورده، توجه جامعهٔ مطبوعاتی ما به شهرستان‌ها بیشتر جلب شده است. در شهرستان‌ها جز در انتخابات مجلس ششم، مردم هیچ‌وقت لیستی رأی نداده‌اند و این رفتار انتخاباتی كه شما از آن صحبت می‌كنید، برای ما عادی است.»

شایق یكی دیگر از دلایل اقبال مردم به مستقل‌ها را در شهرستان‌ها، مشترك بودن بخش قابل توجهی از لیست‌ها و ائتلاف‌ها می‌داند و می‌گوید: «برای مردم سؤال است كه چطور می‌شود برای به دست آوردن قدرت با انواع و اقسام گروه‌ها ائتلاف كرد و یك نفر در لیست‌های مختلف دیده شود؟ خب این‌طور كه عمل می‌كنند، مردم هم به آن‌ها رأی نمی‌دهند.»

از نظر عشرت شایق، این انتخابات و این رفتار انتخاباتی مردم، یك پیام دیگر هم داشته است. «مردم با این نوع رفتارشان به بعضی گروه‌ها گفتند شما كه برای خدمت‌رسانی به ما، نمی‌توانید لیست واحدی بدهید و با لیست‌های مختلف شركت می‌كنید، ما هم با این نوع انتخاب كردن، پاسخ شما را می‌‌دهیم.»

● شهر در دست زن‌ها

غیر از این دو نفری كه گفت‌وگوهایشان را در همین صفحه می‌خوانید، زنان و دختران جوان دیگری هم در شهرهای دیگر به شوراها راه یافته‌اند. این هم چند نمونه‌شان:

▪ خانم صادق

آرزو بابادی توانست با ۳۶۵۶۱ رأی رتبه دوم انتخابات شوراهای اهواز را به خود اختصاص دهد. او تبلیغات خود را با چاپ یك پوستر و انتشار عكسی از خودش آغاز كرد. او در انتخابات به شكل مستقل شركت كرده بود و شعارش این بود: «دوری از تملق و چاپلوسی و جایگزینی صداقت».

▪ خانم روان‌شناس

زنجانی‌ها هم شوكه شدند. سمیه ثابت‌قدم با ۲۵ سال سن و ۱۷ هزار و ۱۸۰ رأی، رتبه اول انتخابات شوراها را به خود اختصاص داد. او فوق‌لیسانس روان‌شناسی دارد و گفته می‌شود سابقهٔ فعالیت اجتماعی و سیاسی ندارد. سمیه ثابت‌قدم هم از جمله زنانی بود كه به شكل مستقل در انتخابات شركت كرده بود.

▪ خانم وبلاگ‌نویس

همدانی‌ها هم ۱۴۸۴۱ رأی را به نام مهرنوش نجفی‌راغب در صندوق ریختند تا او رتبه اول شورای شهر‌شان را كسب كند. خانم نجفی راغب ۲۷ ساله است و به شغل وكالت مشغول است. او برخلاف دیگر كاندیدهای زن، از حمایت اصلاح‌طلبان هم برخوردار بود. جالب است بدانید كه نفر اول شورای شهر همدان، یكی از وبلاگ‌نویس‌های معروف این شهر هم هست.

▪ خانم‌های دیگر

فریبا آباقری در اراك، خانم منصوری در ارومیه خانم حكمت در قزوین و خانم تراز هم در اردبیل، در انتخابات شوراها نفر اول شده‌اند. با این حال، خیلی از آن‌ها جوان نبودند. شهلا عطایی در قزوین، معصومه زارع در شیراز، آرزو رحمتی و فاطمه صادقی در زنجان هم از جمله كاندیداهای جوان و مستقلی بودند كه به شوراها راه یافتند.

● من به تو می‌اندیشم

مهرماه سال ۱۳۶۰ در خانواده هفت نفره‌ای در شیراز، دختر بچه‌ای چشم به جهان گشود كه نام فاطمه را برای او برگزیدند، خانواده‌ای كه پدرشان كارمند اداره آبیاری بود، هرگز تصور نمی‌كردند ۲۵ سال بعد، دختر بچه‌شان به عنوان منتخب اول مردم شیراز وارد عرصهٔ شورای شهر شود.

روزهای اول فعالیت تبلیغاتی كاندیداها پوسترش بدجوری جلب توجه كرد و به یكباره همهٔ نگاه‌ها را به سمت خود كشید. در همه جای شهر خبر از پوستر او بود اما كسی تصور نمی‌كرد آن پوستر، ۳۱ هزار طرفدار پیدا كند. ولی اعلام نتایج شورای سوم شهر شیراز، همهٔ فرضیه‌ها را باطل كرد و شخصی كه افراد صاحب‌نظر در عرصهٔ سیاست هیچ شانسی برایش قائل نبودند، به عنوان نفر اول منتخب مردم شهر گل و بلبل وارد شورای سوم شد.

او كسی نیست جز فاطمه هوشمند، جوان ۲۵ سالهٔ شیرازی و دانشجوی رشتهٔ معماری. بعضی‌ها می‌گویند هوشمند به خاطر پوستر جذابش رأی آورده و به نوعی حضورش در شورای سوم شیراز را مدیون عكاسی است كه عكس تبلیغاتی او را گرفته. اما خودش نظر دیگری دارد.

▪ شما قبل از وارد شدن در انتخابات با وظایف شوراها آشنا بودید؟

بله

▪ با ریزه كاری‌ها و كارهای انجام‌شده از سوی شورای شهر شیراز چطور، می‌دانستید چه مشكلاتی در شهر وجود داشته؟

تا حدودی بله و با مشكلات شورا و شهر شیراز در چهار سال اخیر آشنا شدم و آن‌ها را مورد بررسی قرار دادم.

▪ پیش از این هم در مسائل سیاسی و اجتماعی حضور داشته‌اید؟

نه‌خیر. ولی اخبار سیاسی را كم و بیش از طریق رسانه‌ها و جراید دنبال می‌كردم. ولی جزو هیچ گروه یا حزب سیاسی نبودم و نیستم.

▪ پس دلایل وارد شدنتان به عرصهٔ انتخابات شوراها چه بود؟

فقط به خاطر همان احساس نیازی كه در میان جوانان و بانوان می‌دیدم وارد عرصه شدم و دلیل دیگری نداشت. از سوی هیچ گروه سیاسی برای حضور در انتخابات شورای سوم تشویق نشدم و به صورت مستقل پا به میدان گذاشتم.

▪ فضای خانه‌تان چگونه است. پیش از شما كسی در عرصهٔ سیاست حضور داشته است؟

نه. اصلا فضای خانهٔ ما سیاسی یا جناحی نبوده و هیچ یك از اعضای خانواده‌ام تا قبل از رفتن بنده به شورا در مسائل سیاسی حضور نداشته‌اند. پدرم فرد خیّری است كه تمام تلاش خود را برای حل مشكل فقرا و محرومین به كار می‌گیرد و كاری هم به مسائل سیاسی خاص ندارد. به طور كلی می‌توان گفت خانوادهٔ بنده بیشتر به دنبال مسائل مذهبی و كارهای خداپسندانه بوده‌اند تا عرصهٔ سیاست.

▪ چه موقع به فكرتان رسید كه در انتخابات شوراها شركت كنید؟

از مدت‌ها پیش از وقتی كه احساس كردم عدم حضور یك جوان و یك خانم در شورای شهر، یك نقطهٔ ضعف محسوب می‌شود و ما جوانان و بانوان به حضور فردی از جنس خودمان در شورا نیاز داریم.

▪ چه كسانی در این راه تشویق‌تان می‌كردند؟

اطرافیان نزدیك از جمله خانواده، دوستان خانوادگی، استادان دانشگاه و دانشجویان از جمله كسانی بودند كه من را برای وارد شدن در عرصهٔ انتخابات شورا تشویق می‌كردند.

▪ چه كسانی دلسردتان می‌كردند؟

آن‌هایی كه حضور یك جوان ۲۵ ساله را در انتخابات شوراها باور نداشتند.

موسی حسینی‌راوندی، حسین امیری، كامران بارنجی، اسماعیل رمضانی

---