صدایی که می توان شنید

تاملی درباب حقیقت فاطمه س

فاطمه(س) یک زن معمولی نبوده است، یک زن روحانی و ملکوتی و یک انسان به تمام معنا بوده است. تمام نسخه انسانیت و تمام حقیقت زن بوده است. امام صادق (ع) در روایتی می‌فرماید درباره این آیه شریفه «انا انزلناه و فی لیله القدر» می‌فرماید که شب قدر فاطمه (س) است. امام صادق (ع) می‌فرماید اگر علی نبود که با فاطمه (س) ازدواج کند احدی روی کره زمین پیدا نمی‌شد که همسنگ و همتای فاطمه (س) باشد

فاطمه زهرا (س)‌دارای فضایل گوناگونی است. یک بعد وجود ایشان شخصیت و حقیقت پنهان و ناشناخته زهراست. زهرا(س) به حسب روایات متعدد و متواتر حقیقتی است ناشناخته و بالا سری است از اسرار الهی که تنها آفریدگار و خالق او و کسی که خالق، او را آگاه کند نسبت به این حقیقت راه پیدا می‌کند و دیگران را به این حقیقت و درک آن راهی نیست. یک حقیقت کاملا ملکوتی و الهی دارد و سری در او نهفته است که خدا او را می‌شناسد. روایات فراوانی در این زمینه وجود دارد. از جمله امام (ع) می‌فرماید: «انما سمیت فاطمه... » فاطمه را از آن جهت فاطمه نامیدند یعنی قطع‌کننده، چرا که مردم از شناخت حقیقت او مایوس و محرومند و عاجزند. امام عسگری (ع) در روایتی می‌فرماید که ما امامان حجت‌های خداوند بر بندگان هستیم و فاطمه حجت بر ما ائمه است. اما این چه رمزی است؟ امام باقر (ع) می‌فرماید فاطمه زهرا (س) شخصیتی است که تمام مخلوقات موظف به اطاعت از او هستند، از جن و انس و پرندگان و تا برسد به انسان‌ها و فرشتگان و ملائکه و انبیا.

حتما شنیده‌اید و خوانده‌اید که امام خمینی (ره) فرمودند در کافی با سند معتبر نقل‌شده است که حضرت امام صادق (ع) می‌فرماید که فاطمه بعد از پدرش ۷۵ روز زنده بود و حزن و شدت بر ایشان غلبه داشت و جبرییل امین می‌آمد و به ایشان تعزیت عرض می‌کرد و مسائلی از آینده نقل می‌کرد. امام می‌فرماید که ظاهر این قضیه چنان بوده است که در این ۷۵ روز مراوده بوده است. یعنی رفت و آمد جبرییل زیاد بوده است و گمان ندارند که غیر از طبقه اول پیامبران غیر از آنها چنین شده باشد. می‌فرماید حتی در مورد ائمه هم من

این گونه ندیدم. در هر صورت من این شرافت و فضیلت را از همه فضایلی که برای زهرا (س) ذکر کرده‌اند بالاتر می‌دانم. این هم جمله‌یی است که در صحیفه ذکر شده است. باز در جای دیگری می‌فرماید فاطمه زنی است که اگر مرد بود، نبی بود. زنی که اگر مرد بود به جای رسول‌الله (ص) بود. فاطمه یک زن معمولی نبوده است، یک زن روحانی و ملکوتی و یک انسان به تمام معنا بوده است. تمام نسخه انسانیت و تمام حقیقت زن بوده است. امام صادق (ع) در روایتی می‌فرماید درباره این آیه شریفه «انا انزلناه و فی

لیله القدر» می‌فرماید که شب قدر فاطمه است. امام صادق (ع) می‌فرماید اگر علی نبود که با فاطمه ازدواج کند احدی روی کره زمین پیدا نمی‌شد که همسنگ و همتای فاطمه باشد.

درباره فضایل فاطمه زهرا (س) در عین اینکه یک شخصیت ملکوتی دارد، کمالات انسانی در اوجش در وجود ایشان متجلی و متبلور است. علم فاطمه زهرا (س)، عبادت و تقوای ایشان، تمام خصوصیات اخلاقی و کمالات انسانی در ایشان جمع شده است. جالب این است که هم علمای شیعه و هم علمای اهل سنت در این زمینه روایات متعددی را نقل کرده‌اند. در کتاب شریف «فضایل الخمسه» ۲۰ فصل در باب فاطمه زهرا (س) است.

فاطمه زهرا (س) در عین اینکه یک حقیقت ناشناخته‌یی است، یک الگو و اسوه است. کسی نگوید که این شخصیتی که ناشناخته است چگونه می‌تواند برای ما اسوه باشد در حالی که باید گفت که خیر، آن جنبه ملکوتی فاطمه نمی‌خواهد برای ما اسوه باشد، آن جنبه انسانی‌اش منظور است.

در روایتی از پیامبران آمده است که در میان مردان افرادی که به کمال رسیده‌اند فراوانند اما در میان زنان چهار زن در اوج کمال بودند، مریم بنت عمران، آسیه، خدیجه و فاطمه بنت محمد (ص) . از مریم و آسیه و از خدیجه و از همه آنها و از همه زنان دنیا، افضل، فاطمه زهرا (س) است. فاطمه زهرا(س) با آفرینشش، با زندگی و منش و روشش، با سیره عملی‌اش به تمام بشریت راه را نشان داد و به همه سوال‌ها پاسخ گفت. به همه شبهاتی که درباره زنان و مردان آمده است پاسخ گفت. ایشان برای همه زنان و برای همه انسان‌های با ایمان اسوه است؛ بنابراین فاطمه (س) علاوه بر حقیقت ملکوتی‌اش به لحاظ انسان بودن اسوه است، چون اسوه باید دست‌یافتنی و قابل دیدن و شناختن و پیروی کردن باشد، فاطمه زهرا (س) زندگی عادی می‌کند، فاطمه (س) غذا می‌خورد، نان می‌پزد، فاطمه (س) زندگی عادی خودش را اداره می‌کند، فرزندانش را پرورش می‌دهد و خطبه می‌خواند و تمام شوونات زندگی عادی را دارد و از این جنبه فاطمه اسوه است به خصوص برای بانوان.

تنها راه نجات زنان و تنها الگویی که زن را به کرامت واقعی خودش می‌رساند و از او به عنوان یک ابزار استفاده نمی‌کند و او را به میدان مبارزه و مسائل اجتماعی می‌کشاند، آن زندگی زهرای مرضیه (س) و حقیقت انسانی ایشان است. امام صادق (ع) می‌فرماید: که همه زنان عالم، باید این الگو را بشناسند تا به کمال برسند. منتها در صورتی فاطمه (س) می‌تواند الگو باشد و می‌تواند فمینیست را کنار بگذارد و می‌تواند اندیشه ارتجاعی طالبان و وهابی و خشک مقدس‌ها را کنار بزند که ما در فاطمه‌شناسی دچار اشتباه نشویم. در شناخت و معرفی ایشان آن انحرافی که دیگران دارند در ما به وجود نیاید و ایشان را وارونه و غلط نشناسیم و حقیقت وجودی ایشان را غلط معنا نکنیم. سوگواری برای حضرت فاطمه (س) خوب است اما در کنار سوگواری باید حضرت فاطمه (س) را خوب شناخت. حضرت فاطمه (س) خلق نشده است که ما دو دهه در سال برای او سوگواری کنیم اما زنان ما ستاره‌های سینمایی را الگوی خود قرار دهند و تحت تاثیر این و آن قرار گیرند.

حضرت فاطمه زهرا (س) سه خطبه مشهور دارد. یک خطبه درباره شأن حضرت علی (ع) و مساله غدیر است. یک خطبه وقتی زنان مهاجر انصار می‌آیند زنان را مورد خطاب قرار می‌دهد و آنها را نکوهش می‌کند که چرا نشسته‌اید و ساکت هستید. اگر مردان شما منحرفند چرا بلند نمی‌شوید و قیام نمی‌کنید؟ و یک خطبه در مسجد نبوی ایراد می‌کند که یک دایره‌المعارف از نظر ادبی و فصاحت و بلاغت است و چیزی از نهج البلاغه علی کم ندارد و از نظر محتوا بسیار بالاست.

فاطمه زهرا(س) وقتی آن خطبه بلند را بیان کرد رو به قبر شریف رسول‌الله این چند بیت را خواند:

پدرجان، رسول‌الله، بعد از تو بلایای بزرگی رخ داد، اگر تو بودی این مصیبت‌ها برای ما آسان می‌شد و ای کاش بودی و می‌دیدی/

پدرجان، ما تو را از دست دادیم، مانند سرزمینی که از باران محروم می‌شود، یا رسول‌الله (ص) قوم تو فاسد شده‌اند و بیا و ببین که پیروان تو، چه راه انحرافی را پیموده‌اند/

یا رسول‌الله (ص)، همین که تو رفتی مردانی برای ما رو ترش کردند و ما را خفیف کردند و از هر میراثی محروم ساختند/

یا رسول‌الله(ص)، ای کاش که ما زنده نبودیم و مرگ تو را تجربه نمی‌کردیم، ای کاش ما پیش از تو از دنیا رفته بودیم و بعد از ما، تو را به خاک می‌سپردند.

رسول منتجب‌نیا